Thị trấn công nghiệp East Palestine (bang Ohio, Mỹ) đang nỗ lực khôi phục trật tự sau vụ tràn hóa chất độc hại do tàu trật bánh xảy ra cách đây khoảng 10 ngày. Các trường học trong khu vực đã mở cửa trở lại trong tuần này, các nhà hàng đang phục vụ bữa ăn và các chuyến tàu bắt đầu lăn bánh... Tuy nhiên, cư dân thị trấn East Palestine vẫn bất an về tình trạng ô nhiễm môi trường.
Tờ New York Times ngày 15/2 (giờ địa phương) đưa tin, ở East Palestine, nhiều cư dân ngửi thấy mùi lạ trong nước máy, soi gương xem có phát ban hay không, hoảng sợ trước hiện tượng cá chết và xác ếch trôi trên các con rạch...
Nhiều người ngửi thấy mùi khó chịu trong không khí. Một số người thấy như mùi lốp xe cháy, trong khi những người khác lại thấy giống mùi nhựa cháy, keo dán hoặc sơn móng tay.
Rủi ro đáng lo ngại
Tàu chở hàng do Công ty đường sắt Norfolk Southern vận hành đã gặp sự cố trật bánh tối 3/2 (giờ địa phương) khi đang thực hiện hành trình từ bang Illinois đến bang Pennsylvania.
Sự cố dẫn tới một vụ hỏa hoạn lớn, gây ra một đám khói bao trùm thị trấn East Palestine, bang Ohio, buộc chính quyền địa phương phải sơ tán ngay lập tức hàng nghìn người.
Theo Ủy ban An toàn giao thông quốc gia Mỹ (NTSB), khoảng 50 toa tàu bị trật khỏi đường ray, trong đó các toa chở nguyên liệu độc hại. Sự cố khiến cư dân phải sơ tán khẩn cấp trong vòng vài km.
Vào ngày 6/2, các nhân viên kỹ thuật đường sắt tiến hành rút cạn và tiêu hủy hóa chất độc hại từ 5 toa tàu bị ảnh hưởng do sự cố. Thống đốc bang Ohio DeWine ngày 8/2 cho biết cư dân có thể trở về nhà. Tuy nhiên, một số cư dân bị đau đầu, buồn nôn và các triệu chứng khác sau khi trở về nơi ở của họ.
Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ ngày 13/2 cho biết, sau khi hoàn thành hoạt động "giải phóng có kiểm soát", kết quả kiểm tra cho thấy các chất độc trong môi trường khí quyển liên quan đến sự cố tàu trật bánh "vẫn chưa đến mức đáng lo ngại".
CNN ngày 15/2 đưa tin, mặc dù cư dân thị trấn East Palestine đã về nhà được khoảng một tuần nhưng người dân vẫn có xu hướng mua nước đóng chai thay vì dùng nước máy. Thống đốc Ohio Dewin nói rằng kết quả kiểm tra đầu tiên về chất lượng nước ở địa phương là "rất tốt" nhưng cũng khuyến cáo người dân không "mạo hiểm" dùng nước gần khu vực xảy ra sự cố.
Theo CNN, thị trấn EastPalestine với dân số gần 5.000 người, rơi vào tình trạng vô cùng lo lắng. Sự cố trật bánh tàu đã gây ra tác động "không thể chịu nổi" đối với nguồn nước, không khí, đất và bề mặt địa phương. Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ cho biết các chất độc hại trên chuyến tàu trật bánh hôm 3/2 bao gồm vinyl clorua, ethylene glycol monobutyl ether, ethylhexyl acrylate, isobutylene và butyl acrylate.
Theo CDC Mỹ, vinyl clorua khi cháy có thể phân hủy thành các hợp chất bao gồm hydro clorua và phosgene - một loại vũ khí hóa học được sử dụng làm chất gây ngạt trong Thế chiến I.
Bà Maria Doa từ Tổ chức Bảo vệ Môi trường Mỹ chia sẻ với CNN rằng vinyl clorua, một hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC), là hóa chất độc hại nhất liên quan đến trật bánh và có thể gây ung thư, tổn thương gan, cũng có thể ảnh hưởng đến não.
CNN cho biết, mặc dù giám sát gần đây của chính quyền Mỹ và Công ty Norfolk Southern cho thấy vinyl clorua, hydro clorua, carbon monoxide, phosgene và các chất khác trong nước không vượt quá tiêu chuẩn, nhưng nhiều cư dân vẫn phàn nàn rằng họ có triệu chứng đau đầu.
Công ty Norfolk Southern tuyên bố vào ngày 15/2 rằng họ đang chuẩn bị thành lập một quỹ từ thiện trị giá 1 triệu USD (hơn 23 tỷ đồng) để hỗ trợ thị trấn East Palestine và giúp địa phương phục hồi, phát triển. Tuy nhiên, đối với người dân địa phương, những tiện nghi này có thể không đáng kể. Những rủi ro dài hạn của vụ tai nạn vẫn chưa rõ ràng khi các quan chức môi trường của chính quyền mới chỉ bắt đầu quá trình đánh giá. Trong hoàn cảnh như vậy, rất khó thị trấn East Palesine có thể thu hút đầu tư mới.
Còn bao nhiêu ẩn số?
Giám đốc Y tế bang Ohio Bruce Vanderhoff cho biết, VOC có thể “gây ra các triệu chứng phổ biến như đau đầu, cay mắt và kích ứng mũi ở mức độ thấp”. Vanderhoff nói rằng tất cả dữ liệu họ đã thu thập được cho đến nay cho thấy mức độ của VOC trong không khí địa phương là "rất thấp" và các báo cáo về chứng đau đầu của người dân hay cái chết của động vật là "chuyện hoang đường".
Người phát ngôn của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Ohio James Lee chia sẻ với CNN vào ngày 15/2 rằng việc ngửi thấy mùi của một số chất độc hại không có nghĩa là nồng độ chất ô nhiễm đã đạt đến mức có hại.
Theo New York Times, đó có thể là điều đáng sợ nhất đối với cư dân thị trấn East Palestine, những người đang cố gắng tìm hiểu xem còn bao nhiêu "ẩn số" chưa được tiết lộ. Cư dân của East Palestine cũng lo ngại rằng liệu một số mối nguy hiểm dường như được giải quyết trong thời gian ngắn có gây ra mối đe dọa trở lại trong những năm tới hay không.
Một số chuyên gia nhấn mạnh rằng nguyên nhân của vụ tai nạn cũng như hậu quả của nó chỉ có thể trở nên rõ ràng khi có một cuộc điều tra toàn diện hơn.
Tờ New York Times cho rằng thông tin do chính quyền địa phương và phía đường sắt cung cấp khiến người dân địa phương hoang mang, khi những thông tin không mạch lạc, làm suy giảm lòng tin của người dân.
Thị trấn East Palestine từng là một thị trấn công nghiệp thịnh vượng. Tuy nhiên, làn sóng đóng cửa nhà máy trong vài thập kỷ qua đã ảnh hưởng nặng nề đến khu vực địa phương và ý thức tin tưởng vào quyền lực công của người dân vốn đã rất yếu.
Sau sự việc, những tin đồn và thuyết âm mưu về vụ tai nạn trật bánh đã được lan truyền rộng rãi trên các nền tảng xã hội như Facebook và TikTok.
Vào ngày 15/2, thị trấn Easr Palestine đã tổ chức buổi công khai thông tin về sự cố trật bánh nhưng điều này không làm giảm căng thẳng. Công ty Norfolk Southern không tham gia cuộc họp này. Người dân địa phương cho biết việc vắng mặt của phía công ty đường sắt khiến buổi công khai thông tin là "lãng phí thời gian". Cũng với việc vài ngày trước đó người dân địa phương nhận được thông tin rằng đoàn tàu trật bánh chở nhiều hóa chất độc hại hơn họ nghĩ, khiến nhiều người dân tin rằng nhiều thông tin đang bị che giấu.
Mike Routh, một cư dân địa phương 28 tuổi, nói với tờ New York Times: "Tôi không tin bất cứ ai". Mike ở New Waterford, một thị trấn nhỏ cách Đông Palestine năm dặm. Một nhà thờ ở New Waterford đã được biến thành một trung tâm viện trợ cho cư dân của thị trấn East Palestine.
Công ty Norfolk Southern đề nghị cung cấp 1.000 USD viện trợ cho mỗi người dân địa phương. Tuy nhiên, Mike do dự trong việc chấp nhận gói viện trợ này vì sợ rằng việc chấp nhận viện trợ sẽ hạn chế các vụ kiện trong tương lai của anh ấy chống lại Công ty Norfolk Southern.
New York Times chỉ ra rằng hiện tại, hầu hết sự tức giận đều nhắm vào Công ty Norfolk Southern. Một số chính trị gia cũng đã công khai tố cáo công ty đường sắt.
Thống đốc Ohio DeWine, một đảng viên Đảng Cộng hòa, chỉ trích: "Thật nực cười khi Norfolk Southern không thông báo trước cho các quan chức địa phương về chất này trên chuyến tàu trật bánh với lý do bảo mật".
Hoa Vũ (Theo The Paper)
