Chiều 22/3, Bộ Công an cho biết, Cơ quan Cảnh sát điều tra - Công an TP.HCM đã ra quyết định trả tự do cho 4 tiếp viên hàng không Vietnam Airlines.
Theo cơ quan chức năng, các tiếp viên này không biết bên trong 327 tuýp kem đánh răng nhận vận chuyển có 157 tuýp đã được đối tượng pha trộn và cất giấu ma túy nên chưa đủ căn cứ để xử lý hình sự.
Vậy việc trả tự do cho các nữa tiếp viên hàng không có đồng nghĩa với việc họ không có tội? Việc trả tự do trên có đúng theo quy định của pháp luật? là những câu hỏi được rất nhiều người quan tâm.
Để hiểu rõ hơn vấn đề này, trao đổi với PV Đời sống & Pháp luật, Luật sư Phan Kế Hiền – Giám đốc Công ty Luật Bảo Tín (Đoàn Luật sư TP.Hà Nội) cho rằng: Theo thông tin từ báo chí đăng tải trên các phương tiện truyền thông, trước đó, các nữ tiếp viên trên đã bị tạm giữ để điều tra về hành vi vận chuyển trái phép chất ma túy do phát hiện trong hành lý của 4 nữ tiếp viên có chứa chất ma túy với số lượng rất lớn. Vấn đề trên đã có dấu hiệu tội phạm nên Cơ quan Cảnh sát điều tra - Công an thành phố Hồ Chí Minh tiến hành tạm giữ hình sự, xác minh làm rõ.
Theo điều 118 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 quy định về thời gian tạm giữ thì thời gian trên không quá 3 ngày kể từ khi Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra nhận người bị giữ, người bị bắt hoặc áp giải người bị giữ, người bị bắt về trụ sở của mình hoặc kể từ khi Cơ quan điều tra ra quyết định tạm giữ người phạm tội tự thú, đầu thú.
Ngoài ra, trong trường hợp cần thiết và đặc biệt người ra quyết định tạm giữ có thể gia hạn tạm giữ hai lần nữa nhưng không quá 6 ngày. Như vậy, pháp luật quy định tổng thời gian tạm giữ không quá 9 ngày và hết thời hạn này mà không chứng minh được người bị tạm giữ thực hiện hành vi phạm tội hoặc hành vi không thỏa mãn dấu hiệu cấu thành tội phạm thì phải trả tự do cho người bị tạm giữ.
“Ở đây, do chưa có căn cứ cho thấy các nữ tiếp viên đã thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội, hành vi thỏa mãn đầy đủ dấu hiệu cấu thành tội phạm nên khác với bắt người phạm tội quả tang, trường hợp trên chỉ có thể tạm giữ để xác minh. Hết thời gian để xác minh mà không chứng minh được hành vi thỏa mãn dấu hiệu cấu thành tội phạm thì phải trả tự do cho người bị tạm giữ”, Luật sư Hiền phát biểu.
Theo thông tin đăng tải, 4 nữ tiếp viên bị tạm giữ chưa đến 9 ngày tức chưa đến thời hạn tối đa mà cơ quan điều tra đã trả tự do vì các tiếp viên này không biết bên trong các tuýp kem đánh răng nhận vận chuyển có một số tuýp đã bị trà trộn, cất giấu ma túy. Do đó, các cơ quan chức năng xác định hành vi không thỏa mãn dấu hiệu cấu thành tội phạm và chưa đủ căn cứ để xử lý hình sự đối với bốn tiếp viên hàng không.
Ngoài ra, ở Việt Nam pháp luật đã quy định cơ quan tiến hành tố tụng có nghĩa vụ chứng minh tội phạm, phải áp dụng nguyên tắc suy đoán vô tội trong quá trình thực hiện các thủ tục tố tụng. Tức, không ai được coi là có tội nếu chưa có bản án kết tội của toà án đã có hiệu lực pháp luật. Nếu cơ quan tiến hành tố tụng không chứng minh được thì mặc nhiên không bị coi là có tội. Do đó, các cơ quan tiến hành tố tụng đã thực hiện đúng theo quy định của pháp luật.
Tuy vậy, việc trả tự do cho 4 nữ tiếp viên hàng không không đồng nghĩa với việc họ không còn liên quan gì đến vụ việc.
Cơ quan CSĐT Công an TP.HCM đã ra quyết định khởi tố vụ án, tiếp tục mở rộng điều tra, xử lý những người liên quan theo quy định pháp luật do có dấu hiệu tội phạm. Khi đó, cơ quan sẽ tiếp tục quá trình điều tra, tìm ra các bằng chứng, cơ sở, nếu xác định được đối tượng thực hiện hành vi phạm tội (đặc biệt là 04 nữ tiếp viên hàng không) thì sẽ khởi tố bị can và truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định. Còn không thì đình chỉ vụ án theo quy định tại Điều 248 BLTHS năm 2015.
Cùng trao đổi về vụ việc này, Luật sư Trần Văn Việt (Đoàn Luật sư TP.Hà Nội) cho biết: Chiếu theo quy định tại Điều 250 Bộ luật Hình sự năm 2015, người thực hiện hành vi vận chuyển trái phép chất ma túy phải biết rõ chất mà mình vận chuyển là chất ma túy (các chất trong danh mục chất ma túy được nhà nước quy định); phải nhận thức được hành vi vận chuyển trái phép chất ma túy là nguy hiểm cho xã hội nhưng vẫn cố ý thực hiện hành vi vì vụ lợi hoặc vì động cơ cá nhân khác.
Do vậy, người nào tàng trữ, vận chuyển chất ma túy nhưng không biết đó là chất ma túy thì hành vi không thỏa mãn các dấu hiệu cấu thành tội phạm.
Luật sư Việt cho biết, áp dụng nguyên tắc suy đoán vô tội, tôn trọng sự thật, nếu trường hợp xác minh, điều tra cho thấy hành vi của 4 nữ tiếp viên hàng không không thỏa mãn dấu hiệu cấu thành tội phạm thì cơ quan điều tra sẽ trả tự do cho họ.
Nghĩa vụ chứng minh tội phạm thuộc về cơ quan tiến hành tố tụng; còn bị can, bị cáo không có nghĩa vụ phải chứng minh mình vô tội, không có nghĩa vụ nhận tội, thậm chí không có nghĩa vụ phải đưa ra bằng chứng để chống lại mình.
Quay trở lại vụ việc, Luật sư Phan Kế Hiền cho biết thêm, do 4 nữ tiếp viên chưa bị coi là có tội nên chưa bị mất quyền công dân, vẫn có thể làm việc bình thường.
Tuy nhiên, do tính chất công việc đặc thù, các nữ tiếp viên thường xuyên phải bay nên để phục vụ cho quá trình điều tra, có thể Cơ quan CSĐT sẽ ra quyết định tạm dừng công tác đối với những người này một thời gian để phối hợp điều tra, làm rõ vụ việc.
“Từ vụ việc trên, một lần nữa cũng cảnh báo đến mọi người tuyệt đối không mang giúp ai bất thứ gì khi không biết rõ đó là hàng gì và họ là ai”, các Luật sư khuyến cáo.
Tư Viễn
