Lần đầu tiên sau 100 năm, Hạ viện Mỹ đã thất bại trong việc bầu ra tân chủ tịch trong cuộc bỏ phiếu đầu tiên. Không những thế, đã 2 ngày trôi qua với 6 vòng bỏ phiếu được thực hiện, thế bế tắc vẫn chưa được phá vỡ khi không có ứng viên nào giành được đủ số phiếu tối thiểu để trở thành chủ tịch Hạ viện.
Trước đó, ông Kevin McCarthy là người đã lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Hạ viện giành được thế đa số sít sao trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ ngày 8/11/2022. Đây vốn được xem là cơ hội lớn đối với đảng Cộng hòa khi họ giành lại quyền kiểm soát Hạ viện sau 4 năm. Tuy nhiên, khi nhiệm kỳ Hạ viện mới đầu vào ngày 3/1, những gì xảy ra với đảng Cộng hòa lại là sự hỗn loạn và bế tắc.
Sau 3 vòng bỏ phiếu trong ngày 3/1, ông McCarthy đã không giành được sự ủng hộ của đa số thành viên Hạ viện. Trong 2 lần bỏ phiếu đầu tiên, ông đã giành được 203 phiếu, với 19 thành viên trong đảng Cộng hòa bỏ phiếu chống lại ông. Con số này đã tăng lên 20 người trong lần bỏ phiếu thứ 3. Những đảng viên Cộng hòa cánh hữu này đã đề xuất một ứng cử viên khác mà họ tin tưởng - Nghị sĩ Jim Jordan của Ohio.
Trước vòng bỏ phiếu thứ 2, ông Jordan đã lên tiếng ủng hộ ông McCarthy và kêu gọi các nghị sĩ Cộng hòa làm điều tương tự. Hạ nghị sĩ Ohio khẳng định khả năng ông ấy trở thành Chủ tịch Hạ viện là điều không thể.
Sự phản đối với ông McCarthy xuất phát từ hàng ngũ đảng viên Cộng hòa của "Freedom Caucus" – một nhóm các hạ nghị sĩ cực kỳ bảo thủ. Theo đó, ông McCarthy đã có những nhượng bộ đáng kể đối với phe này, bao gồm cả việc đồng ý với những cải cách về thủ tục sẽ phân cấp quyền ra quyết định và cho phép bỏ phiếu về các kiến nghị "rời ghế" – nghĩa là loại bỏ một nghị sĩ tại vị.
Những thách thức đối với quyền lực
Cuộc bầu cử chủ tịch Hạ viện Mỹ có vai trò vô cùng quan trọng. Hạ viện sẽ không thể triệu tập nếu không có chủ tịch. Trong khi đó, nếu Hạ viện không hoạt động, các công việc khác của chính phủ cũng sẽ bị đình trệ. Các ủy ban Hạ viện không thể được chính thức hóa và các thành viên mới của Quốc hội cũng không được công nhận vì họ chưa chính thức tuyên thệ nhậm chức cho đến khi chủ tịch Hạ viện được bầu ra.
Dù ông McCarthy cuối cùng có giành được thêm những sự nhượng bộ từ nhóm nghị sĩ đối lập, thì những diễn biến hiện này cũng sẽ làm suy yếu đáng kể cơ sở quyền lực và năng lực đoàn kết các thành viên trong đảng của ông.
Đảng Dân chủ hầu như không thể che giấu niềm vui khi họ theo dõi các sự kiện diễn ra. Các thành viên Hạ viện của họ vẫn đồng thuận ủng hộ nhà lãnh đạo mới - Hạ nghị sĩ Hakeem Jeffries của New York. Các nhà hoạch định chiến lược cho chiến dịch tái tranh cử có khả năng diễn ra vào năm 2024 của Tổng thống Joe Biden sẽ nắm bắt tình trạng hỗn loạn trong đảng Cộng hòa để xây dựng thông điệp về sự ổn định và trách nhiệm.
Sự thất bại trong việc bầu chủ tịch Hạ viện một lần nữa đặt cựu Tổng thống Donald Trump của đảng Cộng hòa trở thành tâm điểm chú ý của dư luận. Mối quan hệ giữa ông Trump và ông McCarthy đã có thời gian bị chia rẽ sau cuộc biểu tình bạo loạn ngày 6/1/2021 tại Điện Capitol. Thời điểm ấy, ông McCarthy ban đầu đã chỉ trích cựu Tổng thống vì đã kích động những người ủng hộ quá khích. Nhưng sau đó, lãnh đạo Cộng hòa tại Hạ viện đã nhanh chóng thay đổi thái độ và tiếp tục bảo vệ ông Trump.
Vào tháng 12, cựu Tổng thống Trump đã công khai giành sự ủng hộ cho ông McCarthy trong cuộc đua vào chiếc ghế chủ tịch Hạ viện. Tuy nhiên, vào ngày 3/1, ngày bỏ phiếu đầu tiên, ông Trump lại nói: "Chúng ta hãy chờ xem điều gì sẽ xảy ra". Sự lập lờ này có vẻ đã khuyến khích nhóm nghị sĩ cánh hữu, những người ủng hộ nhiệt thành của ông Trump, tiếp tục sự phản đối của họ với ông McCarthy. Thế nhưng, tới trước cuộc bỏ phiếu ngày 4/1, cựu Tổng thống đã sử dụng nền tảng mạng xã hội Truth của mình để kêu gọi đảng Cộng hòa ủng hộ ông Kevin McCarthy.
Theo The Conversation, ông Trump được cho là đang tạo ra rơi dây liên kết giữa sự nghiệp chính trị của chính với ông McCarthy trong khi tìm lại sự kiểm soát của mình trong đảng Cộng hòa.
Cuộc bỏ phiếu sẽ kéo dài bao lâu?
Các thành viên Hạ viện sẽ tiếp tục các vòng bỏ phiếu cho đến khi họ chọn được người làm chủ tịch. Cuộc bỏ phiếu dài nhất cho vị trí Chủ tịch Hạ viện diễn ra vào năm 1856, khi Nathaniel Prentice Banks giành được đa số phiếu bầu từ các thành viên Hạ viện chứ không phải đa số tuyệt đối (tức là 218 phiếu), sau 133 vòng bỏ phiếu.
Về lý thuyết, cuộc bỏ phiếu bầu chủ tịch Hạ viện này có thể kéo dài trong nhiều ngày hoặc thậm chí vài tuần. Một kịch bản khó xảy ra để giải quyết tình trạng bế tắc sẽ là làm theo những gì xảy ra trong năm 1856, cho phép các nhà lập pháp thông qua nghị quyết công nhận chủ tịch Hạ viện được bầu lại theo đa số phiếu. Nhưng điều này sẽ cực kỳ rủi ro đối với ban lãnh đạo Hạ viện của Đảng Cộng hòa, vì một cuộc bỏ phiếu chia rẽ của Đảng Cộng hòa có thể dẫn đến việc lãnh đạo Đảng Dân chủ Hakeem Jeffries được trao quyền làm chủ tịch Hạ viện.
Theo kết quả trong các vòng bỏ phiếu vừa qua, ông Jeffries nhận được 212 phiếu đến từ các nghị sĩ đảng Dân chủ. Trong khi đó, ông McCarthy chỉ nhận được 202 phiếu từ các nghị sĩ Cộng hòa.
Diễn biến này không chỉ đặt Hạ viện vào thế bế tắc mà bản thân đảng Cộng hòa cũng đang vô cùng rối ren. Những gì xảy ra tiếp theo và sự chia rẽ sâu sắc có thể khiến đảng Cộng hòa mất đi nhiều ưu thế với thế đa số tại Hạ viện.
Minh Hạnh(Theo Conversation)
