Th?ếu tướng Iran Qassem Sule?man? là một trong những nhân vật đóng va? trò quan trọng đặc b?ệt trên ch?ến trường Trung Đông nhưng trên thực tế lạ? rất ít ngườ? được b?ết đến. Bà? v?ết của Dexter F?lk?ns trên New Yorker (30/9/2013) đã hé lộ nh?ều thông t?n ít được b?ết về nhân vật này…
Một nhân vật chủ chốt của bàn cờ Trung Đông
Tháng 2/2013, một số v?ên chức cấp cao Iran tập trung tạ? g?áo đường Am?r al-Momen?n ở Đông Bắc Tehran để dự đám tang Chuẩn tướng Hassan Shater?, ngườ? từng thực h?ện nh?ều ch?ến dịch quân sự mật khắp Trung Đông lẫn Nam Á và là một v?ên chỉ huy quan trọng của Lực lượng Quds (đơn vị t?nh túy nhất của Vệ b?nh Cách mạng Iran).
Có thể được xem là sự kết hợp g?ữa CIA và lực lượng đặc nh?ệm của Mỹ, Quds của Iran quyền lực đến mức có thể định hình chính sách đố? ngoạ? nước này. Tổ chức các ph? vụ g?án đ?ệp, móc nố? mật vớ? các chính phủ đồng m?nh, mở rộng tầm ảnh hưởng Iran lên khu vực là những gì Quds làm...
Ha? ngày trước, Chuẩn tướng Hassan Shater? đã bị g?ết, trên đoạn đường g?ữa Damascus và Be?rut, kh? cùng hàng ngàn tay súng Quds bí mật vượt b?ên g?ớ? vào Syr?a để g?ả? cứu Tổng thống Bashar al-Assad. Tạ? đám tang, quỳ ở hàng thứ ha? trong g?áo đường là Th?ếu tướng Qassem Sule?man?, Tư lệnh trưởng lực lượng Quds - một ngườ? nhỏ thó 56 tuổ?, tóc hoa râm và trông dữ dằn. Chính Sule?man? đã phá? ngườ? bạn thân Hassan Shater? sang Syr?a…
Bắt đầu chỉ huy lực lượng Quds cách đây 15 năm, Sule?man? đã nổ? như cồn vớ? khả năng nấp sau cánh gà đạo d?ễn loạt vụ ám sát và khủng bố g?ết hàng trăm ngườ? Mỹ tạ? Iraq. “Sule?man? là nhân vật quyền lực duy nhất tạ? Trung Đông h?ện nay” - cựu v?ên chức CIA John Magu?re nó?. Kh? cuộc khủng hoảng chính trị Syr?a nổ ra và chế độ Assad có lúc tưởng chừng không thể cầm cự, Quds bắt đầu lên kế hoạch cứu Damascus - đồng m?nh bền bỉ của họ nh?ều năm qua.
Qassem Sule?man?
Năm 2012, Sule?man? yêu cầu các thủ lĩnh Kurd cho phép mở tuyến cung cấp quân lương ngang b?ên g?ớ? Bắc Iraq để vào Syr?a. Tạ? Iran, Sule?man? x?n được hỗ trợ thêm đơn vị Bas?j - lực lượng bán vũ trang từng có k?nh ngh?ệm ngh?ền nát cuộc bạo động chống chính quyền của dân Iran vào năm 2009. “Cho tô? một lữ đoàn Bas?j, tô? sẽ ch?nh phục cả nước Syr?a!” - Sule?man? nó?. Tháng 8/2012, các tay súng phe nổ? dậy chống Assad bắt được 48 ngườ? Iran trên đất Syr?a. Tình báo phương Tây cho b?ết đó là thành v?ên Quds…
Sau ch?ến dịch hỗ trợ quân sự trực t?ếp bất thành, Sule?man? đích thân sang Damascus. Tạ? đây, Sule?man? tổ chức lạ? bộ máy quân sự cho Syr?a. Đương sự chấn chỉnh lạ? hàng ngũ quân độ? Assad, xây dựng kế hoạch tác ch?ến - phòng thủ và lập phương án bảo vệ thành lũy Damascus…
Cuố? năm 2012, các chuyến bay của Iran, vớ? hàng tấn vũ khí cùng nh?ều sĩ quan tham mưu Quds, bắt đầu hạ cánh xuống ph? trường Damascus. Vớ? kế hoạch tấn công mớ? được “cố vấn quân sự” Quds hỗ trợ, quân độ? chính quy Syr?a bắt đầu lấy lạ? được nh?ều vùng đã mất.
Tháng 4/2013, sau kh? phe nổ? dậy ch?ếm thị trấn Qusayr gần b?ên g?ớ? Lebanon, Sule?man? gọ? cho Hassan Nasrallah - thủ lĩnh Hezbollah, nhờ cứu v?ện vớ? hơn 2.000 tay súng. Thị trấn Qusayr là cửa ngõ dẫn vào thung lũng Bekaa, trạm trung chuyển chính vận chuyển tên lửa và quân dụng của Hezbollah. Nếu Qusayr bị đóng, Hezbollah sẽ gặp nh?ều khó khăn và thậm chí khó lòng tồn tạ?. Là bạn cũ của Sule?man? kh? từng hợp tác tạ? Lebanon cũng như nh?ều nơ? khác trên thế g?ớ? trong các ch?ến dịch khủng bố Mỹ, Nasrallah tức thờ? phá? quân cứu v?ện.
Ch?ến b?nh Hezbollah vây kín và lấy lạ? được Qusayr vào ngày 5/6/2013. Toàn bộ ch?ến dịch được thực h?ện vớ? sự chỉ huy của Sule?man?, ngườ? luôn nhún mình tự nhận chỉ là một “quân nhân nhỏ nhất” trong hàng ngũ quân độ? Iran nhưng được thủ lĩnh Hồ? g?áo tố? cao Al? Hosse?n?Khamene?gọ? là “một hình ảnh sống của kẻ tử vì đạo của cuộc cách mạng”.
Sule?man? và Quds
Trong nh?ều năm, lực lượng Quds xây dựng được một mạng hoạt động rộng ở tầm quốc tế trong đó có sự tham g?a của một số ngườ? Iran định cư nước ngoà?. Năm 2010, theo g?ớ? chức phương Tây, Quds cùng Hezbollah tổ chức ch?ến dịch quy mô nhằm vào các mục t?êu Mỹ và Israel. Một số cuộc tấn công do Sule?man? lên kịch bản được thực h?ện tận Thá? Lan, New Delh?, Lagos và Na?rob?…
Chỉ trong ha? năm qua đã có ít nhất 30 cuộc tấn công như vậy, trong đó có vụ vào năm 2011, kh? họ thuê một trùm ma túy Mex?co đánh bom v?ên Đạ? sứ Arập Xêút tạ? Mỹ lúc ông ăn trong một nhà hàng cách Nhà Trắng chỉ và? k?lômét. Kế hoạch bị thất bạ? bở? “tên sát thủ của băng ma túy Mex?co”, mà đ?ệp v?ên của Sule?man? gặp, hóa ra là ngườ? thuộc Cơ quan Phòng chống ma túy Hoa Kỳ (DEA). Sau vụ này, 2 cựu v?ên chức Mỹ đã yêu cầu khử Sule?man?...
Lực lượng Quds
S?nh ngày 11/3/1957 tạ? làng nú? nghèo Rabor ở Đông Iran, Sule?man? thờ? n?ên th?ếu trả? qua nh?ều cơ cực và chỉ học hết trung học. Năm 1979, kh? Sule?man? 22 tuổ?, chế độ phong k?ến Iran sụp đổ. Trước khí thế hừng hực của làn sóng Cách mạng Hồ? g?áo, Sule?man? g?a nhập lực lượng Vệ b?nh Cách mạng. Kh? chính quyền cách mạng Iran được 18 tháng tuổ?, Tổng thống Iraq Saddam Husse?n đưa quân đến b?ên g?ớ? Iran.
Tuy vậy, cuộc xâm ch?ếm của Iraq càng làm củng cố sự lãnh đạo của g?áo chủ Khome?n?. Sule?man? được gử? ra mặt trận vớ? nh?ệm vụ đơn g?ản là cấp nước uống cho lính. Sau đó, Sule?man? được đưa vào các toán b?ệt kích thâm nhập vào sâu b?ên g?ớ? Iraq. Đương sự trở nên nổ? t?ếng vớ? tính gan lì. Nh?ều lần, Sule?man? táo tợn đến mức sau kh? thực h?ện xong sứ mạng do thám hay ám sát, vẫn còn đủ thờ? g?ờ đ? bắt trộm dê, vác lên va? mang về cho lính g?ết thịt (trên đà? phát thanh Iraq, Sule?man? được m?êu tả là “kẻ trộm dê”!).
Một trong những kết quả cuộc Cách mạng 1979 là v?ệc thành lập lực lượng Quds, vớ? mục đích “xuất khẩu” “hào khí cách mạng Hồ? g?áo” sang các nước láng g?ềng, như mong muốn của g?áo chủ Khome?n?. Năm 1982, sĩ quan lực lượng Vệ b?nh Cách mạng Iran được phá? sang Lebanon hỗ trợ ch?ến b?nh Sh??te trong cuộc nộ? ch?ến nước này. Nỗ lực của Iran đã đưa đến v?ệc thành lập Hezbollah.
Cùng Quds, Hezbollah sau đó t?ến hành nh?ều ch?ến dịch khủng bố Mỹ. Năm 1998, kh? được bổ nh?ệm chức tư lệnh trưởng Quds, Sule?man? xây dựng lực lượng này thành một tổ chức vớ? tầm vớ? vươn rộng hơn, gồm các bộ phận phụ trách tình báo, tà? chính, chính trị, các ch?ến dịch đặc b?ệt. Lập tổng hành d?nh tạ? Tòa đạ? sứ Mỹ cũ, Quds có nhân sự 10.000-20.000 ngườ?.
T?ếng nó? Quds bắt đầu ảnh hưởng lên chính sách ngoạ? g?ao Iran. Bản thân Sule?man? cũng tác động đáng kể đến sân khấu chính trị khu vực. Va? trò Sule?man? đố? vớ? chính trường Iraq g?a? đoạn hậu Saddam lớn đến mức ngườ? Mỹ cũng phả? nhìn nhận…
Sule?man? và Assad
Tháng 12/2012, kh? trên bờ vực sụp đổ, chính phủ Assad bắt đầu chuẩn bị sử dụng vũ khí hóa học. Ngườ? ngăn chặn hành động này chính là Sule?man?. Vớ? Sule?man?, đố? phó vớ? lực lượng nổ? dậy theo mô hình ch?ến tranh quy ước vẫn là cách tốt hơn, đặc b?ệt xét về chính trị. Để cứu Assad, Sule?man? làm mọ? cách có thể: phá? sĩ quan Quds sang hỗ trợ, kêu gọ? Hezbollah lẫn các tay súng Sh??te khắp Arab g?úp đỡ, v?ện trợ tà? chính và quân cụ…
Vớ? ảnh hưởng của mình lên chính trường Iraq thờ? hậu Saddam, Sule?man? cũng thuyết phục Baghdad cho Iran sử dụng không phận chở ngườ? và vũ khí đến Damascus. Tướng Mỹ James Matt?s (tổng chỉ huy quân độ? Mỹ tạ? Trung Đông cho đến tháng 3/2013) nó? rằng, nếu không nhờ v?ện trợ của Teheran, Damascus đã sụp đổ cách đây và? tháng.
Cần b?ết, đích thân Bộ trưởng g?ao thông Iraq, Had? al-Amr?, đã đứng ra g?ám sát các chuyến bay trên. Là bạn thân Sule?man?, Had? al-Amr? là nguyên chỉ huy trưởng Lữ đoàn Badr - tổ chức từng đóng trên đất Iran trong ha? năm thập n?ên kh? họ chống lạ? Saddam; ngườ? đã không ngần ngạ? nó?: “Tô? yêu Qassem Sule?man?. Ông ấy là bạn thân nhất của tô?”.
Vớ? Sule?man?, v?ệc từ bỏ Assad cũng đồng nghĩa vớ? v?ệc Iran mất đ? một đồng m?nh quan trọng nhất khu vực. Trong cuộc nó? chuyện gần đây trước Hộ? đồng các chuyên g?a (gồm các g?áo sĩ chịu trách nh?ệm bầu thủ lĩnh Hồ? g?áo tố? cao Iran), Sule?man? đã nó? về Syr?a vớ? một ngôn ngữ cứng rắn: “Chúng ta không cần chú ý lờ? tuyên truyền của kẻ thù, bở? Syr?a là mặt trận của cuộc kháng ch?ến và thực tế này không thể bị khước từ. Chúng ta có nh?ệm vụ phả? bảo vệ Hồ? g?áo bở? ngườ? Hồ? g?áo đang bị áp bức và chà đạp. Chúng ta phả? bảo vệ Syr?a đến cùng!”…
Trong quyển “The Endgame: The Ins?de Story of the Struggle for Iraq, from George W. Bush to Barack Obama” của ha? tác g?ả M?chael R. Gordon và tướng hưu Bernard E. Tra?nor, có ch? t?ết cho thấy, Dav?d Petraeus (cựu G?ám đốc CIA, cựu Tổng tư lệnh Bộ Tư lệnh Trung ương quân lực Hoa Kỳ) cũng thừa nhận va? trò và ảnh hưởng của cá? bóng Sule?man? tạ? khu vực.
Đ?ều này cho thấy thêm rằng, Mỹ, ngoà? v?ệc nhìn nhận va? trò Nga trong cuộc khủng hoảng Syr?a, cũng cần phả? nhìn nhận tương tự đố? vớ? Iran. Nếu xét đến ảnh hưởng trực t?ếp và mố? tương quan lợ? ích của địa chính trị, Iran thậm chí còn quan trọng hơn Nga kh? đưa họ vào bàn đàm phán. Sử dụng sân sau Syr?a như một lá bà? để mặc cả trong các cuộc so găng ngoạ? g?ao, Moskva lúc nào đó có thể bỏ Damascus một kh? g?á trị khả dụng của lá bà? không còn. Nhưng vớ? Tehran, đ?ều đó là không bao g?ờ!
Theo Mạnh K?m/petrot?mes
