Cơ quan Cảnh sát điều tra (C03) Bộ Công an vừa hoàn tất kết luận điều tra vụ án “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, Rửa tiền và Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới" xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh phát, Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) và các đơn vị, tổ chức có liên quan. Cơ quan CSĐT Bộ Công an đề nghị truy tố 34 bị can về các tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, Rửa tiền và Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới. Trong đó bà Trương Mỹ Lan (Chủ tịch Vạn Thịnh Phát) bị đề nghị truy tố về cả 3 tội danh trên.
Ở hành vi lừa đảo, cảnh sát xác định từ 2018 – 2020, bà Lan cùng đồng phạm phát hành 25 gói trái phiếu khống, không có tài sản đảm bảo, hiện mất khả năng thanh toán của 4 pháp nhân. Số này gồm Công ty Bất động sản An Đông, Công ty Đầu tư An Thuận, Công ty Sunny World và Công ty Dịch vụ Thương Mại TP.HCM. Tổng giá trị 25 gói trái phiếu này là hơn 30.869 tỷ đồng, đến nay còn dư nợ hơn 30.081 tỷ đồng của hơn 35.000 nhà đầu tư.
Bà Trương Mỹ Lan.
Năm 2018, Trương Mỹ Lan được Nguyễn Phương Hồng (thành viên HĐQT, Nguyên Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng SCB) báo cáo Ngân hàng SCB phải chịu áp lực trả lãi cho dân, trả nợ nhiều khoản tài chính còn tồn tại từ khoản nợ 133.000 tỷ khi hợp nhất 3 ngân hàng để lại từ năm 2012.
Mặt khác, năm 2017, cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã thanh tra Ngân hàng SCB, kết quả thanh tra đã đưa Ngân hàng SCB từ 1 ngân hàng cần được hỗ trợ để tái cơ cấu thành 1 ngân hàng hoạt động bình thường, bị hạn chế về hạn mức tín dụng và nhiều hoạt động khác, dẫn đến hoạt động của Ngân hàng SCB lâm vào bế tắc.
Do đó, Nguyễn Phương Hồng có nhiều lần đề xuất bà Trương Mỹ Lan Lan cho sử dụng Công ty An Đông và các Công ty khác thuộc Tập đoàn Vạn Thịnh Phát phát hành trái phiếu để có nguồn xử lý các khoản nợ, giúp đỡ Ngân hàng SCB vượt qua giai đoạn khó khăn.
Bà Trương Mỹ Lan xác nhận việc này cũng có sự báo cáo, xác nhận và đề xuất của ông Võ Tấn Hoàng Văn, Nguyên Tổng Giám đốc Ngân hàng SCB. Bà Lan đã đồng ý chủ trương cho sử dụng Công ty An Đông để phát hành trái phiếu, ban đầu Phương Hồng đề xuất phát hành khoản trái phiếu Công ty An Đông từ 10.000 tỷ đồng đến 15.000 tỷ đồng, nhưng sau đó, do tình hình thực tế phát sinh nhiều áp lực tài chính nên đã phát hành trái phiếu Công ty An Đông lên tới 25.000 tỷ đồng và cùng nhiều Công ty khác như Sunny World, Quang Thuận, Setra...
Trương Mỹ Lan sau đó tổ chức một bữa cơm trưa tại trụ sở Vạn Thịnh Phát. Khách mời gồm ông Đinh Văn Thành, cựu Chủ tịch SCB; Võ Tấn Hoàng Văn, cựu Tổng giám đốc SCB; Nguyễn Phương Hồng, cựu Phó tổng SCB và Nguyễn Tiến Thành, Tổng giám đốc Công ty Chứng khoán SVSI.
Trong bữa cơm, Trương Mỹ Lan ra chủ trương đồng ý cho mượn Công ty An Đông để phát hành trái phiếu, huy động nguồn tiền cho hoạt động của Ngân hàng SCB, giao cho các cá nhân trên chủ động nghiên cứu thực hiện.
Trong đó, Võ Tấn Hoàng Văn, Tổng Giám đốc Ngân hàng SCB có vai trò chỉ đạo, điều hành Ngân hàng SCB triển khai thực hiện việc giới thiệu, tư vấn, bán trái phiếu do các Công ty thuộc Tập đoàn phát hành cho người dân; Nguyễn Phương Hồng có vai trò chủ trì, phối hợp với các bên liên quan (SCB, TVSI, Tổ chức phát hành) để lên phương án thực hiện việc phát hành trái phiếu, điều phối, đi dòng tiền và sử dụng tiền thu được từ huy động trái phiếu; quản lý theo dõi việc sử dụng tiền; Nguyễn Tiến Thành, Tổng Giám đốc Công ty Chứng khoán TVSI có vai trò chỉ đạo, điều hành Công ty Chứng khoán TVSI để lập hồ sơ tư vấn, phát hành trái phiếu, thực hiện các trình tự, thủ tục, hồ sơ phát hành trái phiếu các Công ty phát hành trái phiếu của Tập đoàn.
Còn Hồ Bửu Phương, Phó Tổng Giám đốc phụ trách tài chính của Tập đoàn có vai trò làm đầu mối hướng dẫn bộ phận kế toán các Công ty thuộc Tập đoàn chuẩn bị hồ sơ pháp lý, báo cáo tài chính và thực hiện các giao dịch chuyển tiền theo phương án dòng tiền của Phương Hồng.
Võ Tấn Hoàng Văn.
Quá trình làm việc với cơ quan điều tra, Trương Mỹ Lan thừa nhận việc Lan ra chủ trương phát hành trái phiếu của các Công ty thuộc Tập đoàn là trái quy định pháp luật, vì không dùng tiền phát hành trái phiếu vào việc đầu tư, sản xuất kinh doanh, tạo nguồn thu thực tế để đảm bảo cho việc trả nợ trái phiếu mà dùng để xử lý các khoản tài chính cho Ngân hàng SCB dẫn đến không có khả năng chi trả.
Theo điều tra, hành vi phạm tội của nhóm bà Lan bắt đầu bằng việc thành lập các công ty ma, không hoạt động, thuê người thành lập công ty, ký khống tài liệu… nhằm phục vụ các hoạt động tài chính của Vạn Thịnh Phát. Tính đến tháng 10/2022, tập đoàn Vạn Thịnh Phát có tới 1.460 công ty (gồm 46 công ty nước ngoài) và gần 1.800 người để đứng tên doanh nghiệp, đứng tên các khoản vay.
Trong số các doanh nghiệp thuộc Vạn Thịnh Phát, có 656 công ty vay tiền của SCB, hiện 435 công ty còn dư nợ, đều thuộc nhóm 5 (không có khả năng thu hồi); 85 công ty được dùng để chuyển tiền từ Việt Nam ra nước ngoài và 63 công ty dùng để nhận tiền từ nước ngoài chuyển về. Có đủ các pháp nhân, nhóm Trương Mỹ Lan quyết định phát hành 25 gói trái phiếu từ năm 2018, tổng trị giá 30.869 tỷ đồng.
Việc phát hành được thông qua Công ty Chứng khoán TVSI và nhân viên ngân hàng SCB. Khi tiền bán trái phiếu được chuyển về, các bị can trong vụ thực hiện rút tiền mặt, đưa trực tiếp về nhà riêng của Trương Mỹ Lan hoặc cho một số cá nhân thuộc SCB quản lý. Một cách "tiêu tiền" khác là cho các cá nhân thuê đứng tên ký chứng từ rút tiền mặt sau đó nộp vào những tài khoản chỉ định rồi chuyển cho nhiều bên. Qua đó, Trương Mỹ Lan và đồng phạm che giấu được dòng tiền thu từ việc phát hành trái phiếu.
