Bổ sung thẩm quyền là phù hợp
Liên quan đến Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự, ông Nguyễn Huy Tiến - Phó viện trưởng thường trực Viện kiểm sát nhân dân Tối cao cho biết, thể chế hóa chủ trương của Đảng, thực hiện quy định của pháp luật hiện nay, tất cả công an xã đã được tổ chức chính quy, đóng vai trò quan trọng trong công tác bảo đảm an ninh, trật tự xã hội.
Việc này đã và đang góp phần hiệu quả trong đấu tranh phòng, chống tội phạm, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 hiện nay đang diễn ra phức tạp, phải xử lý ngay vụ việc tại địa bàn cơ sở.
Tuy nhiên, khoản 3 điều 146 Bộ luật tố Tụng hình sự chưa quy định công an xã được kiểm tra, xác minh sơ bộ trong tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm như công an phường, thị trấn, đồn công an.
Điều này dẫn đến công an xã chưa phát huy tốt được vai trò chính quy, không kịp thời giảm tải khối lượng công việc rất lớn cho cơ quan điều tra công an cấp huyện ở các địa phương trong tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố.
Điều này dẫn đến công an xã chưa phát huy tốt được vai trò chính quy, không kịp thời giảm tải khối lượng công việc rất lớn cho cơ quan điều tra công an cấp huyện ở các địa phương trong tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố.
Vì vậy, tại khoản 1, điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung khoản 3, điều 146, theo hướng bổ sung trách nhiệm kiểm tra, xác minh sơ bộ tố giác, tin báo về tội phạm đối với công an xã (tương đương với trách nhiệm của công an phường, thị trấn, đồn công an).
Cụ thể, công an xã, phường, thị trấn, đồn công an có trách nhiệm tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, lập biên bản tiếp nhận, tiến hành kiểm tra, xác minh sơ bộ và chuyển ngay tố giác, tin báo về tội phạm kèm theo tài liệu, đồ vật có liên quan cho cơ quan điều tra có thẩm quyền.
Điều 44, quy định trách nhiệm của công an xã, phường, thị trấn, đồn công an. Trong đó, trường hợp công an xã, phường, thị trấn, đồn công an phát hiện, bắt giữ, tiếp nhận người phạm tội quả tang, người đang bị truy nã thì thu giữ, tạm giữ vũ khí, hung khí và bảo quản tài liệu, đồ vật có liên quan, lập biên bản bắt người, lấy lời khai ban đầu, bảo vệ hiện trường theo quy định của pháp luật và giải ngay người bị bắt lên cơ quan công an cấp trên trực tiếp hoặc báo ngay cho cơ quan điều tra có thẩm quyền.
Đồng quan điểm, Tiến sĩ - luật sư Đặng Văn Cường (Đoàn Luật sư Tp.Hà Nội) cho rằng, việc sửa đổi tăng thẩm quyền cho công an xã trong vấn đề xác minh tin báo là cần thiết và phù hợp với tình hình hiện nay.
Vị chuyên gia pháp lý phân tích: “Vấn đề tội phạm vẫn là vấn đề lớn trong việc đảm bảo an ninh trật tự, an toàn xã hội. Tình hình tội phạm diễn biến phức tạp, đặc biệt là trong thời điểm dịch bệnh cũng như trong bối cảnh hợp tác kinh tế quốc tế, phát triển xã hội trong giai đoạn hiện nay. Theo quy định của pháp luật hiện hành thì thẩm quyền xác minh tin báo tố giác tội phạm thuộc về cơ quan điều tra Công an cấp huyện trở lên. Công an xã không có thẩm quyền xác minh tin báo. Quy định như vậy dẫn đến việc quá tải của các cơ quan điều tra trong việc xác minh tin báo, giải quyết tố giác tội phạm”.
Thêm vào đó, theo Tiến sĩ luật Đặng Văn Cường, lực lượng công an xã đã được kiện toàn, được bố trí lực lượng chính quy, tinh nhuệ, có trình độ, bản lĩnh, có kinh nghiệm trong việc điều tra phá án. Bởi vậy, việc tăng thẩm quyền xác minh tin báo cho công an xã là phù hợp, để giảm tải công việc cho công an cấp huyện, cấp tỉnh. Với lực lượng như hiện nay, những vụ việc đơn giản thì công an xã hoàn toàn có đủ khả năng và điều kiện để xác minh tin báo, làm rõ các thông tin bước đầu, làm cơ sở để khởi tố vụ án hình sự hoặc không khởi tố vụ án hình sự.
Để việc thực thi quy định có hiệu quả, luật sư Cường cũng nhìn nhận thêm: Khi đưa vào tổ chức thực hiện quy định này thì cần phải kiểm tra, kiểm soát đối với từng cơ sở, địa phương. Phân công các vụ việc cụ thể, phù hợp với năng lực trình độ, điều kiện vật chất kĩ thuật và phù hợp với lực lượng của công an xã đối với từng địa phương. Cần phải cân đối khối lượng công việc, số lượng nhân lực, trình độ nghiệp vụ vào việc bố trí phương tiện vật chất kỹ thuật cho phù hợp để đảm bảo công an xã hoàn thành nhiệm vụ, có trách nhiệm phối hợp với công an huyện trong việc xác minh tin báo giải quyết đơn thư tố giác tội phạm.
“Cùng với việc tăng thẩm quyền cho công an xã thì cũng cần tính toán bổ sung nhân lực, đào tạo bồi dưỡng nâng cao năng lực trình độ nghiệp vụ, trang bị phương tiện vật chất kĩ thuật phải có sự phối hợp giám sát, để lực lượng công an xã hoàn thành nhiệm vụ đấu tranh phòng và chống tội phạm ở giai đoạn đầu, là giai đoạn giải quyết tin báo tố giác tội phạm”, Tiến sĩ luật Đặng Văn Cường nói.
Trao đổi với báo chí, Đại tá Nguyễn Sỹ Quang - Phó giám đốc Công an Tp.HCM cho hay, 2 năm qua, công an đã chuyển đổi lực lượng về công an xã rất lớn, hầu hết công an xã đều có cán bộ công an chính quy.
Theo ông Quang, lượng xử lý tin báo, tố giác tội phạm đã có hiệu quả hơn, số lượng tin báo tố giác tội phạm và năng lực xử lý của công an xã được nâng lên, đáp ứng được yêu cầu. Do đó, ông Quang nhận định việc bổ sung thẩm quyền là phù hợp với tình hình hiện nay.
Cần đào tạo thêm, nâng cấp cơ sở vật chất
Theo các chuyên gia pháp lý, việc giải quyết tin báo cần phải có cơ chế để đảm bảo tính khách quan, đảm bảo công bằng, tránh việc vì nể nang họ hàng, làng xóm mà bỏ lọt tội phạm hoặc vì tư thù mà lợi dụng chức vụ quyền hạn để trù dập người khác. Việc xác minh giải quyết tin báo tố giác tội phạm đòi hỏi tính khách quan, trình độ nghiệp vụ và đạo đức của người thi hành công vụ.
Để đảm bảo các yếu tố này thì cần phải tăng cường bồi dưỡng nghiệp vụ, nâng cao trình độ, bản lĩnh chính trị và đạo đức của cán bộ thì mới đảm bảo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
Về vấn đề này, mới đây, Bộ Công an đã tổ chức Hội nghị quán triệt Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng Hình sự. Lãnh đạo Bộ Công an yêu cầu thủ trưởng công an các địa phương cần khẩn trương có kế hoạch để tiếp tục lựa chọn, sắp xếp, bố trí cán bộ có năng lực phù hợp, bảo đảm thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ của công an cấp xã.
Lãnh đạo Bộ Công an đề nghị thủ trưởng công an các đơn vị, địa phương cần phải tổ chức tốt công tác tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật, kiến thức nghiệp vụ để lực lượng công an cấp xã nắm vững và vận dụng có hiệu quả trong thực tiễn công tác. Cơ quan Cảnh sát điều tra công an cấp huyện cần phối hợp chặt chẽ với Viện Kiểm sát nhân dân cùng cấp để thực hiện việc hướng dẫn, kiểm tra hoạt động tiếp nhận, xử lý ban đầu tin báo, tố giác tội phạm của công an cấp xã...
Ngân Giang
Bài viết đăng trên tạp chí in Đời sống & Pháp luật số Chủ nhật (42)
