G?à làng Đ?nh Xòn ở bản Cà Roòng 1 nó? cứ đến ngày lễ hộ? đập trống (ngày 16 tháng g?êng) hằng năm, tra? gá? của 18 bản làng xã Thượng Trạch lạ? tìm về suố? cấm. Đây là dịp họ gặp gỡ, nó? chuyện và tìm h?ểu nhau. Nếu con tra? ưng con gá? của bản nào thì sẽ đến tận bản đó để hẹn hò. Ngoà? ra, họ gặp nhau qua các mùa rẫy.
Đ?nh Xòn - ngườ? đã “công kha?” về tình trường của mình (một thờ? đem lòng yêu con gá? m?ền xuô?), nó?: “Thờ? của mình đ?... tán gá? khổ lắm! Phả? lộ? suố? băng rừng, có kh? đ? từ bản này đến bản khác cách nhau mấy quả đồ? để hẹn hò vớ? ngườ? yêu.”
“Từ kh? đường 20 Quyết Thắng được nâng cấp, thông xe, con tra?, con gá? muốn gặp được nhau đ? chừng và? chục phút (xe máy) là đến. Bây g?ờ, “khoảng cách của tình yêu” còn được rút ngắn bằng đ?ện thoạ?”, Đ?nh Xòn nó?.
| Lễ cột hồn cho cô dâu, chú rể trong đám cướ?. |
“Con tra? muốn gặp gỡ ý trung nhân, phả? hẹn hò lúc 1 - 2h sáng. Cho đến nay, chuyện thanh n?ên ở đây hẹn hò vớ? ngườ? yêu lúc nửa đêm vẫn là chuyện thường gặp”, ông khẳng định thêm.
Hẹn gặp ngườ? yêu vào khung g?ờ đặc b?ệt trên có nguyên do của nó. Ngườ? Ma Coong cho rằng, g?ờ đó cha, mẹ của cô gá? đã ngủ say, cuộc nó? chuyện sẽ không làm ph?ền đến họ.
Nếu như thanh n?ên đồng bằng hẹn hò, tán chuyện vớ? bạn gá? ở quán càphê… thì thanh n?ên ở đây cũng mất một khoản nhỏ tình phí.
Trước kh? đ?, ngườ? con tra? mang theo một ít bánh trá? đến nhà cô gá?. Ngườ? nào muốn ch?nh phục nhanh con gá? nhà ngườ? ta, mua thêm cha? rượu, con gà… nhằm b?ếu bố mẹ cô gá? đó để họ tạo đ?ều k?ện cho v?ệc hẹn hò được dễ dàng hơn.
Cô gá? nào ưng bụng sẽ dậy t?ếp chuyện, còn không sẽ cố tình g?ả vờ nằm ngủ. Đến lúc này tùy cơ ứng b?ến, chàng tra? phả? chịu khó cha? mặt bằng cách lấy nước rót vào ta? cho đến kh? cô gá? chịu dậy t?ếp chuyện mớ? thô?!
Trước đây, con tra? muốn lấy được vợ phả? có và? đồng bạc nén, vòng bạc làm sính lễ cho nhà gá?. Bây g?ờ thay vào đó là t?ền mặt, nhưng vẫn không thể th?ếu các lễ lạt như: Một cá? nồ? đồng, một con dao, 12 cá? bát. Còn các lễ như 12 con gà, 2 con lợn (trên ba mươ? cân) và một con bò, được xem là “luật” bất thành văn từ xưa nay của bản làng.
Ngoà? ra, nhà tra? mất một khoản t?ền thách cướ? từ 15 - 20 tr?ệu đồng. Sau một thờ? g?an tìm h?ểu, kh? cá? bụng ha? ngườ? đã ưng thuận, nhà tra? sẽ sang nhà gá? làm lễ bỏ của (lễ ăn hỏ?).
Trong lễ ăn hỏ?, nhà tra? phả? mất cho nhà gá? và? hũ rượu cần. Ngày nay, nhà nào có đ?ều k?ện mua thêm b?a và nước ngọt… Tạ? đây, nhà tra? nghe nhà gá? thách cướ?, định ngày và mang lễ vật đến cướ?.
| Rượu cần là thứ không thể th?ếu trong đám cướ?. |
Trong thờ? g?an làm lễ bỏ của cho đến ngày cướ?, con rể tương la? phả? lễ phép vớ? bố mẹ nhà gá?. Nếu như vô lễ và làm phật ý, nhà gá? sẽ bắt đền một con lợn hoặc gà, tùy theo mức độ nặng, nhẹ. Đ?nh Xòn nó? trước kh? làm rể, con tra? ở đây rất lễ phép, vì a? cũng sợ chuyện bị nhà gá? phạt vạ.
Trước kh? vào bản khác để làm lễ bỏ của tạ? nhà gá?, nhà tra? phả? đến x?n phép g?à làng, trưởng bản. Nếu là ngườ? h?ền lành, tử tế g?à làng, trưởng bản sẽ đồng ý, còn không thì mặc nh?ên ngườ? con tra? đó sẽ bị từ chố?, tránh v?ệc con gá? của bản mình phả? chịu khổ kh? về làm chồng ngườ? bản khác.
Trước đây, x?n phép g?à làng, trưởng bản để lấy con gá? bản nào thì nhà tra? phả? cho g?à làng, trưởng bản ha? đồng rưỡ? bạc hình (loạ? t?ền thờ? Pháp thuộc). H?ện nay, thay bằng cho bạc hình, nhà tra? cho khoảng 250 ngàn t?ền mặt. Trước kh? x?n làm rể của bản, phả? hứa vớ? g?à làng, trưởng bản đố? xử tử tế vớ? vợ con, không được đánh đập hay lăng mạ…
Trắng đêm "chịu nhục" mớ? được rước dâu
Lễ vật nhà tra? mang đến trong đám cướ?, phả? đáp ứng yêu cầu bên nhà gá? (lễ vật phả? còn sống). Trường hợp lợn, gà nhỏ hơn quy định sẽ bị nhà gá? từ chố?. Ngay tức thì, nhà tra? phả? về nhà đổ? lạ? lợn, gà to hơn.
Trước kh? vào nhà cô dâu, nhà tra? phả? nó? chuyện x?n trưởng họ (ngườ? chủ trì lễ cướ?) bên nhà gá? để được lên cầu thang. T?ếp theo, nó? chuyện để x?n vào cửa chính. Qua ha? “ả?” này, họ mớ? được phép vào t?ếp chuyện vớ? nhà gá?.
Theo tục lệ ở đây, nhà tra? chỉ được phép ngồ? góc bên trá? và ở một khoảng hẹp ngay gần cửa chính. Nhà gá? tùy đ?ều k?ện mà thết đã? rượu cần cho nhà tra?. Thường thì nhà gá? chịu 5 - 7 bình rượu cần để t?ếp nhà tra? từ tố? tớ? sáng. Vớ? nhà có đ?ều k?ện, nhà gá? thết đã? nhà tra? 12 - 13 hũ.
Đêm tố? ở bản 61, những ngày này cả bản làng vu? như hộ? vì có đám cướ? của Đ?nh Thực - con tra? Đ?nh Xòn ngườ? bản Cà Roòng 1, lấy Y Bù? - ngườ? trong bản.
Để đám cướ? thêm phần rộn ràng, nhà cô dâu phả? xuống tận bản 51 cách mấy chục cây số muợn loa thùng nhà Quách Nẫm (anh rể cô dâu). Nhà cô dâu tố? hôm đám cướ? không có đ?ện, nhưng cũng lắp và? bóng đèn néon nhỏ được phát từ ắcquy. Loa thùng cũng được phát từ ắcquy để đảm bảo cuộc vu? không bị g?án đoạn, loa thùng được nố? thêm mấy cục p?n đạ?.
Quách Nẫm - “ông chủ” của loa thùng, thứ mà dân bản xem là hàng độc ở đây - nó? bảy năm về trước, đám cướ? không có nhạc gì, mọ? ngườ? chỉ ăn cỗ, uống rượu. Bây g?ờ, có loa, đà? có t?ếng nhạc nên đám cướ? vu? hơn nh?ều.
Đám cướ? của ngườ? Ma Coong có rượu cần là chính. Đây là thứ không thể th?ếu trong các dịp quan trọng. Món ăn chính trong đám cướ? là thịt lợn, bò và gà. Cỗ bàn được bày trong bát nhỏ, mâm mây (mâm được đan từ cây mây rừng), xô? được gó? trong lá rừng… là những “thực đơn” chính của t?ệc cướ?. G?a đình ha? bên vừa nó? chuyện, uống rượu cần, th? thoảng có và? ngườ? lạ? nhảy theo đ?ệu nhạc Lào… xình xang.
Ngồ? chung mâm cỗ nhà gá? thết đã?, thầy g?áo Đ?nh M?ệt (anh tra? chú rể) nó? đùa: “Ở đây, muốn lấy được con gá? nhà ngườ? ta, cả họ nhà tra? phả? trắng đêm “chịu nhục”! Nhà gá? mờ? rượu mình phả? uống. Nhà gá? muốn nhà tra? say mình phả? uống cho say. Nhà tra? phả? ngồ? t?ếp chuyện từ tố? cho tớ? sáng. Kh? nào họ chưa hà? lòng thì mình chưa được đưa dâu về. Đêm cướ? chính thức ở nhà gá? sẽ quyết định g?ờ đưa dâu, nên nhà tra? phả? cố gắng“chịu nhục”.
Tố? hôm đó, phía nhà tra? của chú rể Đ?nh Thực phả? ngồ? nó? chuyện vớ? bên nhà gá? cho đến sáng. Nhà gá? và nhà tra? uống rượu, ăn cỗ từ đêm cho tớ? sáng hôm sau mớ? thô?. Ha? bên thống nhất vớ? nhau ngày, g?ờ đưa cô dâu về “d?nh”. Buổ? tố?, nhà tra? được họ nhà gá? “cấp” cho một cá? chăn, ha? cá? gố? và một ch?ếc ch?ếu nằm mớ? (ngày hôm sau nhà tra? được mang về).
Trưa ngày hôm sau, trước kh? đưa dâu về Đ?nh Thực và Y Bù? được làm lễ cột hồn cùng mọ? ngườ? trong g?a đình ha? họ để cầu may mắn, hạnh phúc cho đô? uyên ương mớ? cướ?.
Lễ rước dâu không áo cướ?, xe hoa. Cô dâu Y Bù? được trang đ?ểm nhẹ. Cô dâu bước xuống cầu thang, cả bản làng 61 cùng ra đưa t?ễn trong t?ếng cườ? chúc phúc. Đoàn rước dâu hết sức đơn g?ản, “xe hoa” của nhà tra? đang chờ sẵn phía đầu dốc (đưa dâu bằng xe máy).
| Đêm cướ? chính thức ở nhà cô dâu. |
Cô dâu được đón về “d?nh” đầu t?ên, những ngườ? thân còn lạ? bên cô dâu được các xe máy khác đón theo sau. Phía nhà tra? đón dâu và nhà gá? bằng ha? ch?ếc xe máy. Tất cả mọ? ngườ? phả? tất tả đ? bộ hơn 15km về nhà tra? dướ? bản Cà Roòng 1.
“Bây g?ờ có xe máy nên sướng hơn nh?ều. Ngày trước, đám cướ? ở đây chú rể rước cô dâu đ? bộ về nhà. Nếu nhà ha? họ xa quá, có kh? đ? cả hơn ngày trờ? mớ? đến nhà chú rể. Có đám cả ha? họ đều phả? làm lán “dã ch?ến” ngủ tạ? đường, ngày hôm sau đ? t?ếp”, Quách Nẫm (anh rể cô dâu), ngồ? phía sau xe tô? - ch?a sẻ.
Dướ? bản Cà Roòng 1 hôm nay cũng mở nhạc hân hoan. Nhà Đ?nh Xòn đã chuẩn bị rượu thịt đầy đủ để chào đón cô dâu mớ?. Đ?nh Xòn tự hào cho b?ết, sẽ làm khác vớ? lệ làng bằng v?ệc thết đã? nhà gá? ha? ngày, ha? đêm l?ền.
Sau đám cướ?, cô dâu Y Bù? được bàn g?ao mâm, nồ?, gà lợn… trong nhà để cô t?ện quản lý. Đám cướ? của họ không áo cướ?, xe hoa nhưng có thể họ sẽ hạnh phúc rất nh?ều so vớ? những đám cướ? rình rang khác. Phía dướ? bếp nhà Đình Xòn, cỗ bàn và rượu cần cũng được dọn bày tươm tất. Vừa uống rượu, Đ?nh M?ệt vừa nó? rằng đây là mâm của thanh n?ên chưa vợ, con gá? chưa chồng. Đây là cơ hộ? để con tra?, con gá? bản mình tìm h?ểu nhau, b?ết đâu sẽ có một đám cướ? mớ? từ đây!
Theo Lao Động
