Trong đời này vì cuộc sống mưu sinh và người ta thường phải đấu tranh để có tiền, quyền, danh, lợi…mà những thứ đó liệu có mang đi được khi đã "nhắm mắt xuôi tay".
Phật nói: ‘Điều ý nghĩa nhất của sinh mệnh con người chính là quay trở về’
Sống trong cuộc đời, ai ai cũng phải tranh đấu ngược xuôi để có tiền quyến, danh lợi… Nhưng đến khi hai mắt khép lại, bao nhiêu phấn đấu cả cuộc đời cũng chìm vào hư ảo. Của cải ấy, ‘khi sinh không đem đến, khi tử không mang theo’. Vậy thì điều gì mới là ý nghĩa nhất với sinh mệnh đời người?
Câu chuyện sau đây sẽ là câu trả lời cho điều đó
Năm 1921, Lewis Lawes trở thành giám đốc nhà tù nổi tiếng khủng khiếp ở Mỹ. Catherine, vợ của Lawes là một phụ nữ đặc biệt. Lúc Lawes tiếp quản nhà tù, Catherine vẫn còn khá trẻ dù họ đã có ba đứa con. Khi đó tình trạng trại giam khá hỗn loạn và nguy hiểm, ai cũng khuyên can, song họ không ngăn được bà thường xuyên đến đó.
Dường như bà không thấy có bất kì sự nguy hiểm nào khi đối diện với các tù nhân, mặc dù nhà tù nơi chồng bà cai quản nối tiếng về những tù nhân bất trị, đã phạm những tội ác đáng sợ.
Các tù nhân thường thấy bà đến, gương mặt bình thản, thân thiện, bà đẹp và dịu dàng, mỗi căn phòng nơi giam giữ các phạm nhân bà đều ân cần dừng lại, hỏi thăm, chia sẻ với họ đôi câu chuyện.
Một hôm, nhà tù tổ chức giải đấu bóng rổ, bà đưa 3 con nhỏ của mình đến xem, bà còn không ngần ngại ngồi xem trận đấu chung với các tù nhân. ‘Vợ chồng tôi đều rất quan tâm đến họ. Và tôi tin họ cũng sẽ quan tâm đến chúng tôi. Tôi không thấy có điều gì cần đáng lo cả.’ – Bà nói khi ai đó lo ngại cho bà.
Trong số tù nhân có một người mù, từng bị kết tội giết người, Catherine đã đích thân đến thăm anh ta. Bà cầm tay người tù hỏi:
– Anh có được học chữ dành cho người mù không?
– Người mù đọc chữ là sao, tôi không hiểu? – Anh ta trả lời.
Vậy là bà bắt đầu dạy anh ta chữ nổi. Nhiều năm sau, anh vẫn thường khóc mỗi khi nhắc đến bà.
Một người tù khác bị câm điếc, Anh không thể giao tiếp với mọi người. Thế là bà lặn lội đi học ngôn ngữ cử chỉ để về dạy cho anh. Trong gần 20 năm, bà thường xuyên lui tới nhà tù để giúp đỡ các tù nhân.
Nhưng không may, một ngày khi đang trên đường bà bị tai nạn giao thông và qua đời. Lawes phải lo đám tang cho vợ nên vắng mặt và một người khác đã tạm thời quản lý nhà tù thay ông.
Ngay lập tức, đã có chuyện không ổn xảy ra. Một đám đông tù nhân đã tập trung ở cổng lớn vào buổi sáng hôm mai táng Catherine, nhất định không chịu giải tán, trong đó có cả những tù nhân hung dữ với tội ác tày trời. Nhiều người trong số họ đã rơi nước mắt.
Hiểu được tình cảm họ dành cho Catherine, người quản trại tạm thời nói:
– Được rồi, các anh có thể đi tiễn Catherine, nhưng nhớ quay về trại trước khi trời tối.
Sau đó, ông ra lệnh mở cổng chính để tất cả tù nhân đến nhà Lawes nhìn mặt Catherine lần cuối. Không có bất kỳ giám thị nào đi theo họ cả. Dòng người xếp hàng ngay ngắn, đi bộ suốt gần một dặm đến nhà Lawes. Đêm ấy, họ trở về đông đủ, không thiếu một ai.
Mạnh Tử – Một học trò xuất sắc của Khổng Tử có câu: “Nhân chi sơ, tính bản thiện”. Nghĩa là bản tính nguyên sơ của mỗi người trong chúng ta đều là lương thiện. Thế nên chúng ta thường thấy mỗi đứa trẻ khi mới sinh ra đều đẹp tựa thiên thần.
Nhưng rồi trong dòng xoáy cuộc đời, trải qua bao năm tháng biến động, tranh đấu, bon chen, nhiều người trong họ có thể đã biến đổi thành tàn ác, xấu xa. Người đời cũng không ai muốn tôn trọng hay yêu mến họ nữa.
Vậy tại sao Catherine có thể đối xử với họ như thế? Tại sao bà không thấy sợ, khinh bỉ hay căm ghét những người đã phạm phải lầm lỗi đáng sợ hoặc đáng khinh.
Chẳng phải trong lòng bà không hề nghĩ chi đến những tội ác họ đã từng phạm phải, chẳng phải bà chỉ nhìn thấy ở họ một sinh mệnh vốn dĩ là lương thiện và bà tin rằng cái cội rễ ấy vẫn ở sâu thẳm trong tâm hồn họ và không bao giờ mất hẳn.
Chẳng phải bà hiểu rằng, không ai hoàn mỹ, ai cũng có thể mắc sai lầm. Có thể lớn, có thể nhỏ. Nhưng nếu chỉ nhìn vào sai lầm hay cái xấu của người khác thì trong tâm trí ta cũng chỉ tràn ngập bóng tối của những thứ xấu mà thôi. Và điều đó cũng không thể khiến họ tốt hơn hay khác đi.
Điều quan trọng hơn cả sự trả giá, là sự biết nhìn lại, nhận ra và ‘phản bổn quy chân’, quay trở về với bản tính thuần thiện trong trẻo mà mỗi chúng ta đều đã từng có và có thể đã đánh mất trong những năm tháng đầy biến động của cuộc đời.
Nhà tù có thể giam giữ thân thể, nhưng bao dung và từ bi mới cứu chuộc được tâm hồn. Mới có thể thực sự đưa con người từ địa ngục trở về và thấu hiểu đến tận cùng giá trị của tình yêu thương, sự chân thành, tấm lòng lương thiện.
Những người tù ấy, vào buổi sáng trên con đường đến tiễn đưa Catherine, trong tâm hồn họ chẳng phải sẽ tràn ngập ánh sáng chiếu rọi từ thiên đường, nơi tình yêu, sự chân thành, nhân hậu mà bà đã dành cho họ. Và chẳng phải cái mầm thiện lành bà đã gieo vào tâm hồn họ trong những năm tháng bà còn sống, bằng những ân cần, trìu mến và bao dung ấy đã nảy nở và đơm hoa trong tâm hồn những con người tội lỗi.
Và ngay khi chẳng có quản ngục nào đi theo, chẳng có song sắt nào giam giữ thì chính sức mạnh vô hình ấy đã khiến họ không bao giờ làm điều xấu, đã không có tù nhân nào bỏ chạy. Bởi vì họ sẽ sống xứng đáng với sự từ bi, cao thượng mà bà dành cho họ.
Phật gia cho rằng: ‘Điều ý nghĩa nhất của sinh mệnh đời người chính là quay trở về, trở về với bản tính thuần chân nguyên sơ trong mỗi người.‘ Và rằng, Chân – Thiện – Nhẫn là cội nguồn của những điều tốt đẹp..
Có Nhẫn mới có thể tha thứ, bao dung với lỗi lầm của người khác, có Thiện mới có thể đem điều tốt lành trao cho người khác, có Chân mới có thể làm mọi việc từ đáy lòng mà không giả tạo.
Hãy giữ gìn và vun xới hạt mầm tốt đẹp đó trong lòng mỗi con người, bởi vì không phải chính trị, tiền bạc, dầu mỏ, kim cương mà chính cội nguồn sâu thẳm tạo nên sinh mệnh và vũ trụ ấy mới có thể cứu rỗi thế giới này.
Người hướng thiện: Không mưu đồ xấu xa, thủ đoạn thâm độc, những toan tính ích kỷ...
Sự trưởng thành của mỗi cá nhân chúng ta không bao giờ là một hành trình đơn độc, cũng không phải chỉ là sự theo đuổi của riêng cá nhân mình. Thực tế cuộc sống sẽ là trường học lớn để rèn luyện con người. Chúng ta trưởng thành nhờ có sự ảnh hưởng, tác động qua lại với người khác, với cộng đồng xã hội, thông qua các mối quan hệ xã hội muôn màu muôn vẻ trong đời sống hằng ngày. Chính vì vậy, lòng hướng thiện của mỗi người luôn có một sức cảm hóa rất lớn đối với những người xung quanh. Những gì chúng ta làm đều tác động đến suy nghĩ, tình cảm và hành vi của người khác.
Cuộc sống hằng ngày có biết bao sự việc xảy đến đòi hỏi chúng ta phải có cách ứng xử thích hợp, sao cho đúng với lương tâm, với những chuẩn mực đạo đức của xã hội. Khi có lòng hướng thiện, ta sẽ không bao giờ muốn gây ra những điều xấu ác hoặc những hậu quả nguy hiểm cho người khác, khiến cho xã hội phải gánh chịu. Thậm chí ta cũng không nên có một ý nghĩ xấu nào đó về người khác. Trong rất nhiều trường hợp, con người ta rất dễ gây ra những hành động nguy hiểm vì chỉ đơn thuần nhìn thấy cái sai của người khác mà không hề thấy cái sai của mình, hoặc chỉ vì cố tình tô đậm cái xấu của người khác mà phớt lờ hay “quên” mất cái xấu của bản thân mình.
Cho nên, lòng hướng thiện không chỉ bao hàm đức tính trung thực mà còn bao hàm cả đức tính khiêm nhường. Bởi vì, nếu không trung thực thì không thể thấy những điều chưa tốt của bản thân mình, và nếu không khiêm nhường thì ta chỉ thấy những điều chưa tốt của người khác!
Những người sống hướng thiện luôn trung thực, vô tư, khiêm nhường và hiền hòa một cách tự nhiên. Trong sâu thẳm cõi lòng của họ không có chỗ cho những mưu đồ xấu xa, những thủ đoạn thâm độc, những toan tính ích kỷ...
Bất kể người khác cư xử với ta như thế nào, bản thân ta vẫn phải nỗ lực sống hài hòa trong mọi mối tương quan giữa bản thân ta với người khác, với xã hội. Mỗi chúng ta phải có lập trường vững vàng về các giá trị đạo đức và sống có trách nhiệm với người khác, với chính bản thân mình. Bất cứ ai cũng cần biết suy nghĩ và cân nhắc trước khi thực hiện một hành vi. Đứng trước bất cứ một sự việc nào, lòng hướng thiện đòi hỏi chúng ta phải tìm hiểu kỹ lưỡng rồi mới có sự nhìn nhận, đánh giá đúng đắn. Tuyệt đối tránh tình trạng nhận thức sai lầm về sự việc rồi tiếp tục dẫn đến những hành vi sai lầm đáng tiếc.
Ngay cả khi người khác đối xử không tốt với ta, tìm cách gièm pha, nói xấu sau lưng, thậm chí, âm mưu hãm hại ta, mà bản thân ta biết rõ điều đó, ta vẫn phải bao dung, tha thứ cho người khác. Thay vì tìm cách trả đũa họ bằng những cách thức tầm thường như họ đã gây cho ta, tốt hơn là chúng ta hãy mở ra cho họ một con đường để họ sửa sai!
Tại sao chúng ta lại phải ứng xử như vậy? Bởi vì, trên cõi đời này, lỗi lầm của thiên hạ nhiều như cỏ rác. Bản thân ta từ khi còn nhỏ đến giờ cũng có rất nhiều lỗi lầm! Do vậy, bạn hãy biết sống bao dung, độ lượng. Dù hiện giờ thiên hạ có thể chưa biết độ lượng với bạn, nhưng bạn hãy cứ chủ động sống độ lượng với thiên hạ trước đi. Khi sống như vậy, bạn sẽ không bị thiệt thòi gì đâu! Bởi vì, nếu lúc nào cũng tìm cách xoi mói, chấp nhặt những lỗi lầm của người khác, thì chúng ta sẽ không còn thời gian để tự hoàn thiện bản thân mình nữa.
Nhưng tóm lại, có thể nói phương châm sống của những người hướng thiện luôn là: “Nghiêm khắc với mình, độ lượng với người.” Đây là điều đúng đắn mà bất cứ tâm hồn hướng thiện nào cũng phải theo. Phương châm sống này có hai vế: một vế là về cách sống của bản thân ta (cá nhân), vế sau còn lại là về cách sống của bản thân ta với người khác (xã hội).
Vế thứ nhất đòi hỏi bản thân ta không thể buông thả cuộc đời mình một cách dễ dãi. Một lối sống buông thả bản thân không thể giúp ta nên người. Cuộc sống luôn đòi hỏi mỗi chúng ta phải biết tự nghiêm khắc với chính mình để nên Người. Con người một khi càng biết tự nghiêm khắc với chính mình bao nhiêu, thì càng có điều kiện để tự hoàn thiện bản thân mình bấy nhiêu. Nói cách khác, nghiêm khắc với bản thân là điều kiện không thể thiếu được đối với mỗi chúng ta để vững bước trên con đường hướng thiện.
Còn vế thứ hai, đối với lỗi lầm của người khác, ta phải biết bao dung, tha thứ (nhưng không đồng nghĩa với việc đồng lõa, bao che). Đối với những việc cần phê bình, ta phải biết cách phê bình đúng mực trên tinh thần góp ý xây dựng (tuyệt đối không được cả nể, bao che hay phê bình lấy lệ). Bởi vì, con người một khi biết yêu mến điều thiện bao nhiêu thì cũng đồng thời biết căm ghét cái xấu, cái ác bấy nhiêu. Nếp sống hướng thiện cũng đòi hỏi mỗi chúng ta cần có lòng can đảm để nói lên những điều sai trái, dũng cảm đấu tranh chống những điều tiêu cực, bất công trong cuộc sống...
Nhìn chung, trong mọi trường hợp, hoàn cảnh của cuộc sống, chúng ta cần biết nhìn nhận người khác ở nhiều phương diện, nhiều khía cạnh, để vừa có thể nhận ra những mặt tốt ở họ, vừa có thể mở rộng lòng mình học hỏi, noi gương họ. Bởi vì, trong cuộc sống, sẽ chẳng có ai hoàn toàn là người xấu. Bất cứ người nào chúng ta gặp cũng có những điều tốt đáng để chúng ta học hỏi. Chỉ khi nào sống và nghĩ được như vậy, chúng ta mới có thể cùng nhau hướng đến cái thiện, cái đẹp trong cuộc sống. Bất cứ một thái độ cực đoan nào chỉ đơn thuần nhìn thấy cái xấu của người khác cũng đều ngăn cản ta tạo dựng mối quan hệ tốt đẹp với người khác.
Mỗi sáng thức dậy, bạn hãy tự hỏi mình: “Ngày hôm nay mình cần phải làm gì để mối quan hệ giữa mình và người khác trở nên tốt đẹp hơn?” Mỗi người hãy có ý thức đóng góp sức mình nhằm nghiêm khắc bài trừ những điều xấu, những mặt tiêu cực còn tồn tại trong xã hội. Qua những gì chúng ta đã sống và đã làm mỗi ngày, bắt nguồn từ lòng hướng thiện, chúng ta có thể thực sự đem lại niềm vui và hạnh phúc cho bản thân, cho người khác. Còn gì đẹp hơn nếu trong cộng đồng xã hội của chúng ta, phần đông mọi người đều sống và mang trong mình hoài bão hướng thiện, luôn hướng đến những giá trị đạo đức cao đẹp của cuộc sống. Khi đó, xã hội sẽ “sạch” hơn rất nhiều và sẽ không còn phải lo lắng quá nhiều về những mặt trái, những bất ổn trong cuộc sống.
Như vậy, khi chúng ta nỗ lực sống với lòng hướng thiện, chúng ta có thể sống tốt, sống đẹp với mọi người, đồng thời có thể đón nhận từ mọi người tình cảm yêu mến, trân trọng. Chúng ta hoàn toàn có thể tin tưởng một cách vững chắc rằng, khi mình nỗ lực sống hướng thiện và cư xử tốt với mọi người, thì mọi người cũng sẽ sống tốt với chúng ta. Họ sẽ sống và hành động dựa trên lẽ phải và những chuẩn mực đạo đức của xã hội. Để rồi từ đó, họ sẽ quyết tâm đồng hành cùng chúng ta trên những nẻo đường hướng thiện.
Tổng hợp
