Salvatore "Totò" Riina sinh năm 1930, vào năm 17 tuổi đã được chính cha mình ra lệnh bóp cổ một doanh nhân bị bắt cóc ở vùng nông thôn. Vụ giết người đầu tiên này đã đưa thiếu niên 17 tuổi khi ấy gia nhập băng nhóm tội phạm khét tiếng Cosa Nostra ở Italy.
Trong suốt 4 thập kỷ sau đó, Totò Riina đã "thống trị" thế giới ngầm của Italy và được coi là "trùm của các ông trùm tội phạm" tại vùng Sicily.
Ở thời "hoàng kim", Riina từng được mệnh danh là "The Beast" (Quái vật) vì sự tàn bạo của mình. Đáng nói, hắn thậm chí còn không hề ăn năn với hàng loạt tội ác mà hắn gây ra, từ những vụ thanh trừng hàng loạt nhằm vào các đối thủ mafia trong những năm 1980-1990 tới các vụ sát hại lực lượng thực thi pháp luật - những người tìm cách cản đường hắn.
Nhưng cuối cùng, Riina vẫn phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Sau khi bị bắt và giam tại Parma, Riina vẫn cố gắng lãnh đạo băng đảng từ xa nhưng không thành công. Không có sự dẫn dắt của Riina, băng đảng mafia vùng Sicilia đã suy yếu đi rất nhiều. Băng đảng tội phạm này hiện vẫn tồn tại, có ảnh hưởng trong đời sống kinh tế và xã hội của người dân ở các vùng thuộc Sicily nhưng tất cả những gì còn lại chỉ là "cái bóng" của một Cosa Nostra thời trước.
Băng đảng này đã bị kìm hãm dưới sự giám sát chặt chẽ của cảnh sát và các công tố viên Italy, đồng thời không thể lấy lại vai trò thống trị trong đường dây buôn bán ma túy bất hợp pháp.
Từng trên đỉnh cao quyền lực trong thế giới ngầm nhưng Riina lại bị đánh bại bởi di sản do nạn nhân của hắn để lại. Người này chính là ông Giovanni Falcone, thẩm phán chống mafia đã bị sát hại trong vụ đánh bom xe do Riina đứng sau vào năm 1992.
Sau nhiều năm ngồi tù, trùm khủng bố khét tiếng Riina đã qua đời ở tuổi 87 tại một bệnh viện vào năm 2017, trong thời gian thụ án chung thân vì bị kết án trong 150 vụ giết người. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng số nạn nhân thật sự có thể còn cao hơn.
Federico Varese, một chuyên gia về mafia tại Đại học Oxford, nhận xét: "Cái chết của Riina đánh dấu sự kết thúc của một kỷ nguyên. Bạn có thể so sánh hắn với trùm ma túy Colombia Pablo Escobar. Cả hai đã phát động một cuộc tấn công trực tiếp chống lại nhà nước và điều đó đã tạo ra những phản ứng dữ dội".
Riina lên nắm quyền vào giữa những năm 1970, khi hắn trở thành thủ lĩnh trên thực tế của gia đình tội phạm Corleone. Sicily đã trở thành một trung tâm buôn bán bạch phiến vào Mỹ thời kỳ đó. Đây cũng là thời diểm Riina nhận thấy tiền đang chảy vào tay các đối thủ của mình ở Palermo.
John Dickie, một chuyên gia về mafia và là tác giả của cuốn Mafia Republic, cho biết Riina khi ấy đã tạo ra các liên minh mới và phát động một cuộc thanh trừng đẫm máu thông qua các đội "tử thần" của mình. Ông Dickie cho hay: "Hắn đã đã ám sát các đối thủ của mình. Hắn đã giết tất cả bọn họ, hàng trăm người trong số họ, hắn xóa hổ họ khỏi Palermo theo đúng nghĩa đen".
Khác với những ông trùm mafia tàn bạo khác, Riina không tìm cách kết thân với các chính trị gia. Sự nổi lên của hắn đánh dấu một cấp độ bạo lực mới: Hắn sẵn sàng ra lệnh giết chết một cậu bé 13 tuổi, bóp cổ và đổ axit lên thi thể nạn nhân để gửi thông điệp cảnh báo bất kỳ ai dám chống lại mình. Hành động này của trùm khủng bố khiến lực lượng thực thi pháp luật không thể làm ngơ.
Một loạt các phiên tòa xét xử mafia đã được tổ chức từ năm 1986, có tên phiên tòa Maxi, đã truy tố cần 500 mafia. Các phiên tòa này như một sự sự thừa nhận chính thức về mức độ phổ biến của mafia ở Sicily. Riina đã nhanh chóng đáp trả các phiên tòa bằng lệnh sát hại trực tiếp các thẩm phán, bắt đầu từ các thẩm phán Giovanni Falcone và Paolo Borsellino. Ông trùm này cũng tổ chức hàng loạt cuộc tấn công vào Italy để buộc giới chức lùi bước. Tuy nhiên, những nỗ lực của Riina không thành công.
Riina bị bắt ở Palermo vào năm 1993. Trong số các nạn nhân của trùm khủng bố, người ta xác định có nhiều nhân vật cấp cao bao gồm ông Piersanti Mattarella, người đứng đầu vùng Sicily.
Nhiều đối thủ của Riina đã trốn sang Mỹ trong những năm hắn cai trị thế giời ngầm, một số đã quay lại để cố gắng thiết lập lại sự thống trị của Cosa Nostra sau khi ông trùm bị bắt. Tuy nhiên, lần cuối cùng ủy ban quản lý của mạng lưới tội phạm họp là vào năm 1993. Ông Dickie nói: "Theo những gì tôi biết, các tên tội phạm đã thử hai lần và tất cả những người cố gắng tham dự cuộc họp đều bị bắt cả hai lần".
Minh Hạnh (Theo Guardian)
