Tình hình Syria căng như dây đàn những ngày đầu năm
Trong những ngày đầu năm 2022, tình hình chiến sự trên khắp lãnh thổ Syria tiếp tục nóng lên. Kể từ ngày 4/1, căng thẳng ở các khu vực khác nhau của đất nước vẫn chưa giảm bớt, mà chỉ có thêm sự leo thang đang được báo cáo ở mọi nơi.
Ở khu vực “Đại Idlib” (bao gồm tỉnh Idlid và một phần các tỉnh xung quanh gồm Hama, Aleppo, Latakia) ở tây bắc Syria, tình hình sẽ không sớm dịu đi, thậm chí có thể đang diễn biến thành một cuộc đối đầu quân sự mới.
Vào các ngày 1, 2 và 3/1, Lực lượng Hàng không Vũ trụ Nga (VKS) đã thực hiện một loạt cuộc không kích vào các vị trí đóng quân và các cơ sở chủ chốt của các nhóm đối lập, khủng bố trong toàn khu vực. Một số cuộc không kích mạnh hơn đã nhằm vào vùng ngoại ô thành phố Idlib.
Các cuộc không kích này là phản ứng của Nga và Quân đội Ả rập Syria (SAA) trước những vi phạm chế độ ngừng bắn trong thời gian gần đây của nhóm khủng bố Hay’at Tahrir al-Sham (HTS) thuộc al-Qaeda, kẻ thống trị trên thực tế của khu vực Idlib và các đồng minh của chúng.
Các tay súng HTS gần đây đã thực hiện một số cuộc tấn công bằng hỏa lực vào các khu vực do chính phủ nắm giữ ở phía bắc Lattakia và vùng nông thôn phía tây bắc Hama, cũng như ở vùng nông thôn phía nam và phía đông Idlib, bất chấp việc chế độ ngừng bắn vẫn chính thức được duy trì.
Khu vực này hiện vẫn đang là điểm nóng tiềm tàng nhất ở Syria. Trong bối cảnh các nhóm khủng bố, đối lập đang ráo riết củng cố binh lực dưới sự “bảo kê” của Thổ Nhĩ Kỳ, SAA và các đồng minh đang huy động binh lực trên khắp cả nước về Idlib, một chiến dịch quân sự mới có thể diễn ra ngay đầu năm mới.
Trong khi đó, ở khu vực đông bắc Syria, lực lượng của SAA và những người ủng hộ chính quyền địa phương (trung thành với chính quyền trung ương ở Damascus) đang gây sức ép với liên quân do Mỹ dẫn đầu.
Ngày 3/1, binh sĩ SAA và người dân địa phương đã chặn một đoàn xe của liên minh chống khủng bố quốc tế do Mỹ đứng đầu, ở gần thị trấn al-Salihiyah, thuộc vùng nông thôn phía bắc tỉnh al-Hasakah giáp biên giới với Iraq.
Đoàn xe của liên quân Mỹ được hộ tống bởi hai máy bay trực thăng tấn công AH-64 Apache trang bị đầy đủ vũ khí. Tuy nhiên, SAA và lực lượng vũ trang địa phương vẫn không lùi bước.
Tại khu vực miền Trung, lực lượng tàn quân của tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (Islamic State - IS) vẫn gia tăng hoạt động mạnh mẽ, bất chấp sức ép gia tăng từ phía SAA và các đồng minh.
Trong ngày 1 đến 2/1, ít nhất 40 cuộc không kích của Nga nhắm vào nơi ẩn náu của các nhóm tàn quân IS ở vùng nông thôn phía đông tỉnh miền trung Homs, vùng nông thôn phía tây tỉnh miền đông Deir Ezzor cũng như ở tam giác giữa ba tỉnh Hama-Aleppo-Raqqa.
Các cuộc không kích không ngăn cản được hoạt động của nhóm khủng bố này, những tay súng IS đã phục kích một chiếc xe buýt vận chuyển binh sĩ SAA gần nhà ga T3 ở vùng nông thôn phía đông Homs vào ngày 2/1, khiến 5 binh sĩ Syria thiệt mạng và 25 người khác bị thương.
SAA và các đồng minh của họ hiện đang chuẩn bị thực hiện các biện pháp mạnh mẽ hơn để chống lại các nhóm tàn quân IS. Theo một báo cáo gần đây của tờ báo Asharq al-Awsat có trụ sở tại London, một chiến dịch quy mô lớn do Nga hậu thuẫn sẽ sớm bắt đầu ngay trong tháng 1/2022.
Ở khu vực đông nam của Syria, quân đội của liên quân do Mỹ dẫn đầu đang đồn trú tại Căn cứ al-Tanf hành động rất thận trọng, trong những ngày người Iran đang kỷ niệm 2 năm ngày Tư lệnh lực lượng đặc nhiệm al-Quds là Thiếu tướng Qassem Soleimani bị Mỹ ám sát.
Ngày 4/1, Đài quan sát Nhân quyền Syria (Syrian Observatory for Human Rights - SOHR) xác nhận rằng, liên quân Mỹ đã rút phần lớn binh lính khỏi nơi đồn trú về biên giới Jordan.
Bước đi này được đưa ra vì lo ngại rằng các lực lượng thân Iran ở Syria hoặc Iraq có thể tấn công căn cứ này để tưởng nhớ ông Abu Mahdi al-Muhandis, Phó Tư lệnh Các Đơn vị Huy động Nhân dân (PMU) và tướng Qassem Soleimani - những người bị Mỹ giết hại trong vụ tấn công tại Sân bay Quốc tế Baghdad của Iraq cách đây tròn hai năm.
Liên minh do Mỹ dẫn đầu cũng đã ra lệnh cho nhóm ủy nhiệm chính của họ tại al-Tanf là “Quân đội Biệt kích Cách mạng” (Revolutionary Commando Army - MaT), triển khai các tay súng của mình ra bên ngoài khu vực đồn trú để tuần tiễu, bảo đảm an ninh và cũng để tránh các vụ tấn công bằng máy bay không người lái hoặc rocket.
Trong khi đó tại khu vực phía Nam Syria, tình hình diễn biến êm dịu bất thường. Chỉ có duy nhất một cuộc tấn công được báo cáo ở tỉnh Daraa kể từ đầu năm mới đến nay, diễn ra vào ngày 3/1 và cướp đi sinh mạng của hai cựu phiến quân khi họ đang di chuyển trên đường Tasil-Adawan, ở vùng nông thôn phía tây tỉnh Daraa.
Theo giới phân tích, cuộc chiến ở Syria có thể sẽ tiếp tục nóng lên trong thời gian tới, trong bối cảnh tiến trình chính trị gần như đã “chết”. Liên Hợp Quốc vẫn chưa ấn định ngày tổ chức cuộc họp tiếp theo của Ủy ban Hiến pháp Syria, trong khi những cuộc họp trước vẫn chưa đạt được bất kỳ kết quả nào.
Khẩu chiến Mỹ và Nga về hồ sơ vũ khí hóa học Syria
Tại trụ sở Liên Hợp Quốc ngày 5/1 tiếp tục diễn ra phiên họp của Tổ chức Cấm vũ khí hóa học (OPCW) về tài liệu liên quan đến vấn đề vũ khí hóa học ở Syria. Tuy nhiên, cuộc họp đã ngay lập tức trở thành cuộc khẩu chiến giữa Mỹ và Nga.
Mở đầu phiên họp, Phó tổng Thư ký kiêm đại diện cấp cao về giải trừ quân bị của Liên Hợp Quốc Izumi Nakamitsu về vấn đề vũ khí hóa học tại Syria đã báo cáo với Tổng giám đốc Tổ chức Cấm vũ khí hóa học về hồ sơ khai báo giải trừ vũ khí hóa học ở Syria.
Theo Đại diện cấp cao về giải trừ quân bị của Liên Hợp Quốc Izumi Nakamitsu, những khai báo ban đầu của Syria là chưa chính xác và chưa hoàn chỉnh theo yêu cầu của Công ước Cấm vũ khí hóa học.
Ngay sau những tuyên bố của Đại diện cấp cao về giải trừ quân bị của Liên Hợp Quốc, Đại sứ Mỹ Linda Thomas-Greenfield đã lập tức lên tiếng chỉ trích Syria: “Chúng ta tiếp tục chứng kiến sự không tuân thủ quy định và cố ý trì hoãn của Syria đối với hoạt động của Tổ chức Cấm Vũ khí Hóa học. Chúng ta đang bị biến thành những kẻ ngốc trước những hoạt động của Syria trong khi quốc gia này tiếp tục hư cấu các hoạt động hợp tác”.
Phản ứng trước lời chỉ trích của Mỹ, Đại sứ Nga tại Liên Hợp Quốc Dmitry Polyanskiy cho rằng, những báo cáo về hồ sơ vũ khí hóa học ở Syria hiện nay đã không còn chính xác và đây là cái cớ để phương Tây chỉ trích Syria: “Cái gọi là tài liệu về vũ khí hóa học ở Syria đã không còn khách quan và công bằng như thực tế ban đầu, yếu tố xác nhận về hoạt động sử dụng vũ khí hóa học ở quốc gia Trung Đông này. Hiện nay, các tài liệu này không gì hơn là công cụ để các nước phương Tây sử dụng để chỉ trích Syria, chứng minh cái mà không thể chứng minh được.”
Đại diện Syria cho biết vẫn đang hợp tác với tiểu ban kỹ thuật của Tổ chức Cấm Vũ khí Hóa học. Tuy nhiên, trong quá trình thảo luận, một số vấn đề kỹ thuật có thể được diễn giải khác nhau. Đại diện Syria đề nghị Tổ chức Cấm Vũ khí Hóa học thảo luận và xem xét chi tiết vấn đề, tránh vội vã đưa ra kết luận.
Phái bộ tìm kiếm thông tin của Tổ chức Cấm Vũ khí Hóa học được thành lập năm 2014 nhằm tìm kiếm thông tin liên quan đến những cáo buộc về sử dụng vũ khí hóa học ở Syria. Hiện Ban Thư ký Tổ chức Cấm vũ khí hoá học vẫn đang làm việc với Syria nhằm giải quyết các vấn đề tồn đọng, hướng tới việc thực hiện đầy đủ Công ước Cấm vũ khí hoá học và Nghị quyết 2118 của Liên Hợp Quốc.
Hoa Vũ (T/h)
