Tiền Bitcoin và những hiểm họa khôn lường

Bên cạnh những ưu đ?ểm vượt trộ? của hệ thống thanh toán của b?tco?n, v?ệc sử dụng loạ? t?ền này vẫn tồn tạ? những ẩn họa khó lường.

Có những ưu đ?ểm vượt trộ?, nhưng b?tco?n cũng có những đ?ểm yếu của nó. Không a? b?ết l?ệu khá? n?ệm mang t?́nh cộng đồng hóa của b?tco?n có ch?́nh xác không, hay nó ch?̉ là một vụ lừa đảo thế kỷ, một "con rố?" b?̣ g?ật dây bở? một tổ chức, hay một cá nhân nào đó xưng danh Satosh? Nakamoto hay không. Đó là chưa kể, t?́nh phức tạp và mang màu sắc b?́ ẩn của nó dường như rất th?́ch hợp vớ? các loạ? h?̀nh t?ền tệ trong g?ớ? tộ? phạm. 

Dướ? đây là những đe dọa chủ yếu tớ? sự tồn tạ? và phát tr?ển của loạ? h?̀nh t?ền tệ này.

Ẩn họa từ cơ chế hoạt động của b?tco?n

Cơ chế hoạt động của b?tco?n rất “dân chủ”, tức là bất kỳ sự thay đổ? nào, khoản g?ao d?̣ch nào, hay hay một ch?́nh sách nào muốn được áp dụng, đều phả? thông qua sự “bỏ ph?ếu” của toàn bộ cộng đồng những ngườ? sử dụng đồng t?ền này. Tuy vậy, đ?ều đó dẫn tớ? khả năng, một tổ chức kh? đạt tớ? cột mốc đa số sẽ có khả năng ch? phố? toàn bộ mạng lướ? cũng như nắm hoàn toàn quyền lực đố? vớ? đồng t?ền này.

GHash.?o là nhóm những ngườ? “đào” b?tco?n lớn nhất trên thế g?ớ? và h?ện đang k?ểm soát tớ? 42\% các hoạt động máy tính tham g?a vào mạng lướ? b?tco?n. Đây là lần đầu t?ên nhóm này t?ến gần đến mốc k?ểm soát hơn 50\% toàn bộ mạng lướ?. Nếu con số vượt quá mốc 50\%, một loạt vấn đề có thể xảy ra.

Kh? "đào" thành công, bạn sẽ nhìn thấy chữ “conf?rmat?ons” trong ví đ?ện tử, ví dụ như hình dướ? đây:

Không có nhóm nào k?ểm soát trên 50\% hoạt động đào b?tco?n g?úp đảm bảo rằng có đủ ngườ? đào độc lập có thể xác nhận g?ao dịch của bạn là hợp pháp.

Tuy nh?ên, kh? ngưỡng 50\% bị vượt qua, nhóm đó có được khả năng tự xác nhận những g?ao dịch của chính họ và kh?ến quá trình xác nhận bị bóp méo. Ví dụ, họ có thể gử? đ? những xác nhận sa?, đảo ngược ch?ều hướng xác nhận hoặc kh?ến quá trình này không thể hoàn thành. Thậm chí, bạn không thể b?ết đ?ều này có thể xảy ra hay không mà nó vẫn được chấp nhận.

Ngay kh? cộng đồng b?tco?n nhận thấy đ?ều này, họ lập tức rờ? khỏ? tổ chức trên, nhằm cân bằng lạ? th?̣ phần của các tổ chức b?tco?n. GHash cũng đưa ra thông báo sẽ làm tất cả những đ?ều cần th?ết để ngăn chặn kịch bản vượt qua ngưỡng 50\% để duy trì sự ổn định của hệ thống b?tco?n.

Blockcha?n.?nfo – trang theo dõ? mạng lướ? b?tco?n, vẫn theo dõ? chặt chẽ thị phần của các nhóm. Thị phần của GHash đã quay trở lạ? con số 40\%, nhưng b?ểu đồ mớ? được công bố cho thấy phần lớn b?tco?n đang được k?ểm soát bở? GHash.

Đây cũng không phả? là lần đầu t?ên ngườ? ta lo sợ về kịch bản này. Mùa xuân năm ngoá?, cộng đồng Redd?t cũng xôn xao sau kh? một nhóm có tên BTC Gu?ld tập hợp những thợ đào b?tco?n mạnh nhất và gần đạt được ngưỡng 50\%.

M?chael Marsee – chủ của BTC Gu?ld – trả lờ? Bus?ness Ins?der rằng kể từ đó đến nay, vấn đề này không hề bớt nóng. Trong kh? nh?ều nhóm là tập hợp của những thợ đào độc lập không có nh?ều quan hệ trực t?ếp vớ? trưởng nhóm, GHash bị ch? phố? bở? một số ngườ? chủ chốt.

Cộng đồng B?tco?n vẫn bị thuyết phục rằng bất kỳ a? tham g?a vào mạng lướ? b?tco?n đều đặt lợ? ích của cộng đồng lên trên hết. Tuy nh?ên, tập trung quyền lực có thể kh?ến toàn hệ thống sụp đổ.

Cho đến h?ểm họa từ cách thức lưu trữ

“Đào” ra B?tco?n đã rất khó, tuy nh?ên h?ểm họa kh? phả? cất trữ loạ? t?ền này mớ? ch?́nh là đ?ều kh?ến ngườ? ta đau đầu, và là trở ngạ? ch?́nh dẫn tớ? sự phổ b?ến của loạ? t?ền tệ này.

Trong năm 2013, g?á trị đồng b?tco?n tăng vọt vớ? tốc độ khó t?n. Từ 13 USD/đồng hồ? tháng 1, có lúc nó đã vọt lên tớ? 1.216 USD/đồng, gần tương đương g?á vàng. Đó là lý do b?tco?n đã trở thành mồ? ngon của bọn t?n tặc. Hệ thống phần mềm quản lý b?tco?n sử dụng mật mã để cho phép ngườ? dùng trao đổ? t?ền mà không cần một bên thứ ba g?ám sát g?ao dịch. Tuy nh?ên v?ệc lưu trữ b?tco?n của từng cá nhân được bảo vệ bằng chìa khóa đ?ện tử vừa chữ, vừa số. Kh? bị mất, chìa khóa này không thể phục hồ?.

Cách dễ nhất để quản lý b?tco?n là ký gử? chúng cho một công ty cung cấp dịch vụ chuyển đổ? g?ữa t?ền ảo và t?ền thật. Ngườ? gử? t?ền có thể truy cập qua một trang web. Kể cả kh? mất mật mã vào tà? khoản trong trang web này, ngườ? sử dụng có thể lấy mật mã mớ? và truy cập trở lạ?. Tuy vậy, đây là cách thức lưu trữ không an toàn, bở? v?̀ nó v? phạm rõ rệt nhất nguyên tắc của B?tco?n: bạn sẽ cần một bên trung g?an đứng ra lưu trữ đồng t?ền cho m?̀nh.

Hồ? tháng 4 năm 2013 vừa qua, một nhóm t?n tặc đã dùng mã độc tấn công ngườ? sử dụng trang Mt.Gox, một trong những sàn g?ao dịch đồng b?tco?n trên mạng đầu t?ên và cướp đ? t?ền ảo. Một nhà đầu tư tên Dave Wr?ght cho b?ết anh bị mất số b?tco?n trị g?á 16.500 USD kh? đó. T?n tặc đã sử dụng địa chỉ IP từ Hà Lan để ăn cắp tà? khoản và mật mã của anh trên Mt.Gox, rút số t?ền ảo b?tco?n chuyển đến nơ? khác. Hồ? tháng 10, bọn t?n tặc tấn công sàn g?ao dịch Inputs.?o, rút đ? 4.100 b?tco?n trị g?á 1,3 tr?ệu USD lúc đó.

Tương tự, hồ? tháng 11 bọn t?n tặc đã tổ chức một số đợt tấn công từ chố? dịch vụ (DDoS) vào sàn g?ao dịch BIPS ở châu Âu, cướp đ? 1.295 b?tco?n, trị g?á khoảng 1 tr?ệu USD lúc đó. Tuy nh?ên, vụ đánh cắp b?tco?n lớn nhất có g?á trị lên đến 100 tr?ệu USD. Hồ? cuố? tháng 11, trang Sheep Marketplace, một s?êu thị ma túy và hàng cấm onl?ne tương tự S?lk Road, thông báo có kẻ tấn công trang web này lấy đ? 96.000 b?tco?n, trị g?á tổng cộng 107,8 tr?ệu USD lúc đó. Vẫn chưa rõ đây là hành v? tấn công mạng hay là ch?êu của những kẻ quản trị Sheep Marketplace bày ra để ăn chặn số t?ền b?tco?n khổng lồ của khách hàng.

Một cách thức an toàn hơn mà nh?ều nhà đầu tư đã chọn là lưu trữ ví chứa b?tco?n trong máy v? tính hoặc ổ cứng không nố? mạng Internet. Đây là cách được gọ? là “dự trữ lạnh”. Một số ngườ? sử dụng thêm phần mềm mã hóa để bảo vệ ví chứa b?tco?n trong máy v? tính.

Nhưng cách “trữ lạnh” này cũng không an toàn 100\%. Hồ? tháng 11, báo chí thế g?ớ? xôn xao vớ? vụ nhà đầu tư James Howells ngườ? thành phố Newport ở Xứ Wales đã vô tình vứt vào bã? rác ổ cứng chứa lượng b?tco?n trị g?á tớ? 8 tr?ệu USD. Theo trang ZNET, năm 2009 Howells mua 7.500 b?tco?n vớ? g?á vỏn vẹn 6 USD. Anh cất số b?tco?n này trong ổ cứng máy v? tính và quên hẳn chúng. Sau kh? máy v? tính bị trục trặc, anh đã cất ổ cứng vào ngăn kéo. Hồ? g?ữa tháng 7, sau kh? dọn dẹp các th?ết bị v? tính, anh đã quăng luôn ch?ếc ổ cứng này vào bã? rác.

Kh? đó Howells không b?ết rằng số b?tco?n trong ổ cứng của anh có g?á trị 500.000 USD. Sau kh? nghe t?n về vụ trang web S?lk Road và cơn sốt b?tco?n, Howells mớ? nhớ ra mình có 7.500 b?tco?n trong ổ cứng. Lúc này là tháng 11 và số b?tco?n trong ổ cứng của anh đã có g?á lên đến gần 8 tr?ệu USD. Lập tức anh hộc tốc chạy đến bã? rác thành phố để tìm lạ? ch?ếc ổ cứng chứa đựng cả một g?a tà? này. Đáng buồn cho Howells là ngườ? chủ bã? rác thông báo rằng bất kỳ vật gì bị vứt đ? bốn tháng trước, g?ờ đã nằm dướ? hàng tấn rác, không thể nào tìm lạ? được nữa.

Ngoà? câu chuyện h? hữu của Howells, các nhà đầu tư cho b?ết v?ệc “dự trữ lạnh” b?tco?n cũng kh?ến các hoạt động g?ao dịch trở nên chậm trễ, cơ hộ? k?ếm lã? nhỏ đ?. Thế mớ? b?ết g?ữ t?ền thật đã khó, g?ữ t?ền ảo càng khó hơn gấp bộ?.

Luật pháp không bảo vệ

Thật khó để b?tco?n thực sự trở thành một loạ? t?ền tệ được công nhận trên toàn cầu. Do t?́nh chất tự do, cộng đồng, và “xuyên b?ên g?ớ?” của m?̀nh, b?tco?n không phả? thứ mà các ch?́nh phủ dễ dàng chấp nhận. Đơn g?ản là kh? chấp nhận b?tco?n, các ch?́nh phủ sẽ ngh?ễm nh?ên từ bỏ quyền lực ch? phố? nền k?nh tế của m?̀nh, mà công cụ đơn g?ản nhất của quá tr?̀nh ch? phố? này, là t?ền tệ.

Đó là lý do mà hầu như chưa có một quốc g?a nào có khung pháp lý cho hoạt động “đào”, sử dụng, hay lưu trữ loạ? t?ền tệ này. Đức trở thành quốc g?a đầu t?ên thừa nhận b?tco?n có chức năng của t?ền. Thậm chí Canada còn lắp đặt cây ATM g?ao dịch b?tco?n đầu t?ên trên thế g?ớ?, cho phép khách dùng t?ền thật để mua b?tco?n hoặc ngược lạ?. Tuy vậy, đa phần chính phủ trên thế g?ớ? không công nhận t?ền ảo này, thậm chí cấm sử dụng như Trung Quốc hay Thá? Lan.

Ch?́nh v?̀ vậy, nếu có một ngày, có kẻ cướp vào nhà bạn và lấy đ? … 21 tr?ệu b?tco?n chẳng hạn, th?̀ bạn cũng sẽ chẳng thể cầu cứu bất kỳ một cơ quan chức năng nào. Đơn g?ản v?̀ chúng hoàn toàn vô g?á tr?̣ trước pháp luật, và cướp những thứ “vô g?á tr?̣” th?̀ luật pháp không có cơ sở để xử lý kẻ phạm tộ?.