Chỉ còn chưa đến 1 tuần nữa là sẽ chính rằm tháng 7, nhưng tại những "thủ phủ vàng mã" miền Bắc, gồm xã Song Hồ (huyện Thuận Thành, Bắc Ninh) và làng Phúc Am (huyện Thường Tín, Hà Nội) không khí vẫn rất đìu hiu. Không còn cảnh nhộn nhịp, tấp nập xe máy, ô tô thương lái ra vào chở đồ cúng lễ đi các địa phương, các hộ dân tại địa phương cũng sản xuất cầm chừng...
Tại làng Song Hồ, huyện Thuận Thành (Bắc Ninh) vốn nổi tiếng là thủ phủ vàng mã lớn nhất ở khu vực miền Bắc. Vào dịp tháng 7 hàng năm, người dân trong làng lại tất bật sản xuất, trao đổi hàng mã cả ngày.
Không khí đìu hiu tại làng Song Hồ, huyện Thuận Thành (Bắc Ninh). Ảnh: Báo Công luận.
Tuy nhiên, xã hội ngày càng phát triển nên người dân đã thay đổi thói quen cũ, hạn chế đốt vàng mã khiến không khí ở làng trầm lắng hơn mọi năm nhưng đây vẫn là mùa vụ bận rộn nhất năm.
Vàng mã được người dân Song Hồ sản xuất quanh năm nhưng các dịp tháng 7, tháng 8 âm lịch là thời điểm tiêu thụ mạnh nhất. Năm 2024, rất nhiều sản phẩm với đầy đủ kích thước, màu sắc, chủng loại được sản xuất. Nhiều loại được làm cầu kỳ giống phiên bản thật thu nhỏ như ô tô hạng sang, biệt thự, xe máy SH, xe đạp điện, điện thoại Iphone 14 - 15...
Nhiều hộ gia đình tại làng Song Hồ cũng phải giảm bớt nhân công lao động. Ảnh: báo Công luận.
Trao đổi với phóng viên báo Nhà báo và Công luận, một người dân làng Song Hồ cho biết, từ sau đợt dịch COVID-19 thì kinh tế khó khăn, thị trường tiêu thụ vàng mã khó khăn hơn. "Hàng năm, cứ vào thời điểm này, nhà ai cũng tất bật sản xuất nhưng từ vài năm trở lại đây không khí ảm đạm hơn hẳn. Thời "hoàng kim", xưởng nhà tôi phải thuê hơn 10 nhân công để làm, giờ chỉ còn 3, 4 người", người này nói.
Nhiều hộ gia đình tại làng Song Hồ cũng phải giảm bớt nhân công lao động, dù vậy ai cũng phải đẩy nhanh tiến độ sản xuất để kịp phục vụ cho Rằm tháng 7.
Thủ phủ vàng mã làng Phúc Am cũng "ảm đạm" trước dịp rằm tháng 7, lượng đơn hàng giảm mạnh. Chia sẻ trên báo Tin tức, anh Tạ Tuấn Nam, ở làng Phúc Am, cho biết: “Những năm trước, người dân trong làng chủ yếu sản xuất đồ phục vụ cúng tế như hình nhân, voi, ngựa… cho thu nhập khá tốt. Nhưng từ sau dịch COVID-19, số lượng đơn hàng giảm nhiều, giá thành các sản phẩm vàng mã phải điều chỉnh giảm để người dân dễ mua hơn. Vài năm trở lại đây, các hộ chủ động sản xuất thêm những mặt hàng vàng mã như quần áo, mũ, nhà… để bắt kịp với thị hiếu của người dân”.
Sau đợt dịch COVID-19 thì kinh tế khó khăn, thị trường tiêu thụ vàng mã khó khăn hơn. Ảnh: báo Tin tức.
Số cửa hàng bán vàng mã trên phố Hàng Mã ngày một ít đi, những cửa hàng còn sót lại đều chịu cảnh ế ẩm, đìu hiu, ít khách qua lại mặc dù ngày rằm tháng 7 đang cận kề. Thay vì hình ảnh tấp nập người ra người vào tại các cửa hàng như mọi năm, thì những chủ buôn lại được "ngồi chơi xơi nước".
Tuy cửa hàng sụt giảm, tiểu thương nhập hàng ít đi nhưng các sản phẩm đều được làm mới, vô cùng đa dạng, từ những món đồ thường mua như quần áo, ngựa, mũ nón, tiền vàng... đến các mặt hàng xịn xò như nhà lầu, laptop, điện thoại, ô tô...
Một số cửa hàng bán vàng mã trên phố Hàng Mã đều chịu cảnh ế ẩm, đìu hiu, ít khách qua lại mặc dù ngày rằm tháng 7 đang cận kề. Ảnh: Báo Tiền phong.
Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ, nguyên giảng viên khoa Văn học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho biết, rằm tháng 7 Âm lịch theo quan niệm dân gian là ngày xá tội vong nhân và cũng là ngày lễ Vu lan báo hiếu, để con cháu bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên, nguồn cội. Hoạt động đốt vàng mã, được coi là hình thức tâm linh của người Việt, với quan điểm “trần sao âm vậy”, nhiều gia đình thực hiện hình thức này để tưởng nhớ, tri ân các đấng sinh thành.
“Người xưa có câu 'lễ bạc tâm thành', tâm thành tại tâm, không cốt lễ lạt, nên việc cúng vàng mã cũng không nhất thiết phải nhiều, phải đẹp, quan trọng nhất vẫn là ở cái tâm thành kính. Thực tế, đốt vàng mã không chỉ gây tốn kém, ô nhiễm môi trường, mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ cháy nổ”, Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ chia sẻ.
Thời gian qua, việc đốt vàng mã đã được các cơ quan chức năng vào cuộc, tuyên truyền, kêu gọi hạn chế, nên thị trường vàng mã cũng giảm nhiệt. Cuối tháng 5/2024, một hộ dân tại phường Thành Công (quận Ba Đình) đốt vàng mã tại chiếu nghỉ tầng 4 của khu tập thể, đã bị chính quyền địa phương xử phạt 4 triệu đồng về hành vi: Sử dụng nguồn lửa, nguồn nhiệt ở những nơi có quy định cấm theo quy định tại khoản 3 Điều 35 Nghị định số 144/2021/NĐ-CP.
Trong thông báo về việc tổ chức Đại lễ Vu lan báo hiếu Phật lịch 2568 - dương lịch 2024 mới được công bố, Giáo hội Phật giáo Việt Nam cũng lưu ý trong khâu tổ chức mua sắm lễ, tránh tổ chức thu tiền mua lễ mang hình thức dịch vụ tâm linh và các nghi lễ không phù hợp; không đốt vàng mã.
