Theo thông tin thời sự được hãng tin Reuters đăng tải ngày 4/9 (giờ địa phương), tướng Brice Oligui Nguema – thủ lĩnh cuộc đảo chính lật đổ Tổng thống Ali Bongo Ondima, đã tuyên thệ nhậm chức Tổng thống lâm thời ở Gabon.
Ông Nguema đồng thời cam kết khôi phục chính quyền dân sự thông qua "các cuộc bầu cử tự do và minh bạch" nhưng không đưa ra mốc thời điểm cụ thể. Vị tướng này cũng cho rằng, quá trình chuyển giao cần tiến hành từ tốn để "tránh những sai lầm trong quá khứ". Theo ông, Gabon có thể sẽ sửa đổi hiến pháp và đưa văn kiện ra trưng cầu dân ý.
Trong bài phát biểu trước toàn dân, ông Nguema còn đánh giá cuộc đảo chính do mình tiến hành đã "cứu Gabon khỏi cảnh đổ máu" sau cuộc bầu cử Tổng thống mà quân đội cho rằng không công bằng, vốn có phần thắng áp đảo thuộc về ông Ali Bongo.
Nhà lãnh đạo chính quyền quân sự Gabon chỉ trích việc quốc tế lên án cuộc đảo chính. "Chúng tôi rất ngạc nhiên khi nghe thấy những tổ chức quốc tế lên án hành động do các binh sĩ thực hiện đơn giản chỉ để cứu đất nước trong lúc tính mạng của họ gặp nguy", ông nói.
Gabon có diện tích gần 270.000 km2, nhưng dân số chỉ khoảng 2,3 triệu người. Quốc gia Trung Phi từng là thuộc địa của Pháp và được trao trả độc lập năm 1960. Nước này giáp vịnh Guinea về phía Tây và chia sẻ biên giới chung với Cộng hòa Congo, Guinea Xích đạo và Cameroon.
Trước đó, ngày 30/8, ông Nguema và các sĩ quan dưới quyền đã tiến hành cuộc đảo chính lật đổ Tổng thống Ali Bongo (64 tuổi) ngay sau khi ông này được tuyên bố tái đắc cử nhiệm kỳ ba. Các sĩ quan quân đội cáo buộc cuộc bầu cử "không đáng tin cậy" và tuyên bố hủy kết quả cũng như giải tán toàn bộ thể chế chính quyền Gabon.
Liên minh đối lập Alternance 2023 của Gabon kêu gọi phe đảo chính hoàn thành việc kiểm phiếu của cuộc bầu cử cuối tuần trước và công nhận "chiến thắng" cho ứng viên của họ. Liên minh cũng cho biết đã mời các lực lượng quốc phòng và an ninh tham gia đàm phán để tìm giải pháp tốt nhất cho người dân Gabon.
Trước cuộc đảo chính, tướng Nguema là chỉ huy lực lượng Vệ binh Cộng hòa tinh nhuệ của Gabon, đơn vị phụ trách an ninh cho Tổng thống. Ông là một trong những người có ảnh hưởng và bí ẩn nhất Gabon, được cho là có quan hệ họ hàng với Tổng thống Bongo.
Mặc dù đã tuyên thệ nhậm chức nhưng các quốc gia khác chưa thừa nhận ông Nguema là lãnh đạo hợp pháp của Gabon. Ông đang đối mặt áp lực đưa ra kế hoạch khôi phục chế độ dân sự. Một số quốc gia phương Tây lên án cuộc đảo chính, nhưng thừa nhận sự kiện này khác với những sự kiện tương tự ở châu Phi, do lo ngại về độ tin cậy của cuộc bỏ phiếu.
Phương Uyên(T/h)
