Theo Washington Post, thời còn ở Nhà Trắng, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có thói quen xé bỏ nhiều tài liệu. Trong đó, một số lần ông xé các tài liệu thành 2 mảnh nhưng cũng có khi ông quyết định xé vụn giấy tờ.
Một số nhân viên cũ cho biết ông Trump thường bỏ lại các mảnh giấy tại bàn làm việc phòng Bầu dục, trong thùng rác của phòng nghiên cứu riêng ở Cánh Tây và trên sàn của Lực lượng Không quân Một, cùng nhiều nơi khác.
Trước đây, vào năm 2018, Politico từng có báo cáo về xu hướng xé bỏ tài liệu của ông Trump thời còn tại vị nhưng cuộc điều tra của ủy ban lựa chọn Hạ viện về cuộc biểu tình bạo loạn ngày 6/1/2021 mới đây đã làm sáng tỏ thêm về hành động này của cựu tổng thống. Trong đó, một số hồ sơ của Nhà Trắng mà Cục Quản lý Lưu trữ và Hồ sơ Quốc gia chuyển giao cho ủy ban dường như đã bị xé rách và sau đó được dán lại với nhau.
Hành động chưa từng có tiền lệ
Washington Post đã tiến hành các cuộc phỏng vấn với 11 nhân viên cũ của ông Trump, bao gồm các cộng sự và những người khác biết về thói quen xé tài liệu của ông. Những người này tiết lộ hành động xé tài liệu của cựu tổng thống diễn ra thường xuyên và bừa bãi hơn nhiều so với những gì dư luận đã biết trước đây. Đáng nói, bất chấp nhiều lời khuyên nhủ, hành động này vẫn kéo dài trong suốt nhiệm kỳ tổng thống của ông, khiến các nhân viên Nhà Trắng phải thực hiện nhiều cách đặc biệt để sắp xếp và dán lại các mảnh giấy.
Những nhân viên này cho biết ông Trump xé bỏ tài liệu nhiều đến mức đội ngũ của ông phải triển khai các giao thức để cố gắng đảm bảo rằng ông đang tuân thủ Đạo luật Hồ sơ Tổng thống. Thông thường, các trợ lý từ Văn phòng Bộ trưởng Tham mưu hoặc nhóm Điều hành Phòng Bầu dục sẽ đến sau khi ông Trump rời đi để lấy những mảnh giấy rách mà ông để lại. Sau đó, các nhân viên từ Văn phòng Quản lý Hồ sơ Nhà Trắng thường chịu trách nhiệm ghép các tài liệu lại với nhau và dán các mảnh giấy bằng băng keo trong suốt.
Được biết, Đạo luật Hồ sơ Tổng thống yêu cầu Nhà Trắng lưu giữ tất cả các thông tin liên lạc bằng văn bản liên quan đến nhiệm vụ chính thức của tổng thống, bao gồm các bản ghi nhớ, thư từ, ghi chú, email, fax cùng các tài liệu khác và chuyển chúng vào Cơ quan Lưu trữ Quốc gia.
Một quan chức ở cơ quan lưu trữ thông tin, thông thường, văn phòng lưu trữ của Nhà Trắng sẽ đưa ra các quyết định về tài liệu được lưu trữ và tài liệu không được lưu trữ. Đạo luật Hồ sơ Tổng thống đưa ra một quy trình cho phép tổng thống huỷ hồ sơ sau khi được sự đồng ý của các quan chức hồ sơ.
Không rõ có bao nhiêu hồ sơ đã bị mất hoặc bị phá hủy vĩnh viễn do thói quen xé bỏ của ông Trump, cũng như những hậu quả ông có thể phải đối mặt. Những người quen thuộc với vấn đề cho biết hàng trăm tài liệu, nếu không muốn nói là nhiều hơn, rất có thể đã bị xé nát.
James Grossman, giám đốc điều hành của Hiệp hội Lịch sử Mỹ nhận xét: "Điều đó là trái luật, nhưng vấn đề là Đạo luật Hồ sơ Tổng thống, như đã viết, không có bất kỳ cơ chế thực thi nào thực sự.Vấn đề là dù ở đó có luật nhưng hiện chưa có ai có thẩm quyền thực thi luật".
Một người quen thuộc với quy trình của Cơ quan Lưu trữ Quốc gia nói rằng các nhân viên ở đó đã rất ngạc nhiên về số lượng giấy tờ bị xé toạc mà họ nhận được từ chính quyền cựu Tổng thống Trump. Một vài người còn nói rằng đây là hành động "chưa từng có tiền lệ".
Một quan chức cấp cao của Nhà Trắng dưới thời ông Trump cho biết ông và các nhân viên khác thường cho tài liệu vào "túi đốt" để tiêu hủy, thay vì bảo quản chúng và tự quyết định cái gì nên lưu trữ và cái gì nên huỷ bỏ. Ví dụ, khi ủy ban ngày 6/1 yêu cầu một số tài liệu liên quan đến nỗ lực của Trump nhằm gây áp lực với Phó Tổng thống Mike Pence, một số tài liệu trong số đó không còn tồn tại trong hồ sơ vì đã bị xé vụn.
Trong thời kỳ đầu tại vị của ông Trump, những tờ giấy bị rách đã trở thành một vấn đề căng thẳng đến nỗi các quan chức chính quyền chịu trách nhiệm quản lý hồ sơ đã đến gặp cố vấn Nhà Trắng lúc bấy giờ là Donald McGahn và Phó cố vấn Nhà Trắng Stefan Passantino, người đã xử lý các vấn đề đạo đức, để thúc giục họ nhắc nhở ông Trump cùng các nhân viên cao cấp khác của Cánh Tây về tầm quan trọng của việc bảo quản các tài liệu, tuân thủ các quy định về hồ sơ.
Một cựu quan chức chính quyền cấp cao cho biết ông Trump đã được cảnh báo về vấn đề này, cũng như hai chánh văn phòng đầu tiên của ông, Reince Priebus và John F. Kelly, những người đã than thở với các đồng minh rằng ông Trump sẽ "xé toạc mọi thứ". Ông Passantino được cho là đã cảnh báo cả các trợ lý khác về việc cần bảo quản tài liệu.
Ông Priebus đồng thời kêu gọi các trợ lý không đặt những tài liệu mà ông gọi là "điên rồ" trên bàn làm việc của ông Trump, bao gồm các bài báo từ các trang web về các thuyết âm mưu. Ông nói với những người khác rằng ông Trump đọc những bài báo này và đôi khi xé chúng.
Một cựu quan chức cấp cao của cựu tổng thống cho biết: "Ông ấy không ngừng xé toạc mọi thứ. Bạn có thực sự nghĩ rằng ông Trump sẽ quan tâm đến các hồ sơ?"
Các vấn đề về lưu trữ sơ vẫn tồn tại trong suốt nhiệm kỳ của ông Trump và trở nên đặc biệt nghiêm trọng vào thời điểm chuyển giao quyền lực với Tổng thống Joe Biden.
Trước đây, các chính quyền cựu tổng thống khác cũng từng vi phạm Đạo luật Hồ sơ Tổng thống. Ví dụ, các trợ lý của Nhà Trắng ở cả hai chính quyền đảng Dân chủ và Cộng hòa, từ lâu đã sử dụng thiết bị cá nhân để nhắn tin với các phóng viên cũng như các nhân viên khác, thay vì các thiết bị do chính phủ cấp, trong khi những người khác bị lộ chuyện sử dụng email cá nhân cho công việc chính thức. Nhưng hành động như của cựu Tổng thống Trump quả thật chưa từng có.
Thói quen xé giấy của ông Trump
Các cựu trợ lý cho biết ông Trump để mọi thứ rất lộn xộn sau khi huỷ các giấy tờ, ông thường xé các giấy tờ không được phân loại hoặc thậm chí cả những tài liệu đặc biệt nhạy cảm. Một số người nói rằng họ coi đó là một trò đùa chứ không phải là một nỗ lực cố ý để tránh sự soi mói của công chúng, một phần vì ông ấy xé bỏ mọi thức một cách quá bừa bãi.
Ba người từng theo dõi ông Trump đã mô tả thông thường ông sẽ xé một tờ giấy làm đôi, sau đó xé nó một lần nữa thành 4 phần. Nhưng cũng có khi ông xé vụn các trang tài liệu.
Cựu luật sư của ông Trump, ông Michael Cohen chia sẻ: "Tôi đã thấy ông Trump xé giấy, không phải thành nhiều mảnh nhỏ, mà thường chỉ xé hai lần, ông ấy lấy một mảnh giấy, xé nó một lần, rồi xé nó một lần nữa và sau đó ném vào thùng rác".
Thói quen này đã có từ thời ông là một doanh nhân, khi ông gần như không sử dụng email. Ông Cohen nói rằng ông Trump dường như rất thích xé giấy, đặc biệt nếu ông không thích nội dung của tài liệu.
Cohen nói: "Khi có điều gì đó làm ông ấy khó chịu, ông ấy sẽ xé tài liệu. Hành động xé tờ giấy đối với ông Donald có nhiều cảm xúc và nó giúp ông ấy nhẹ nhõm hơn, như thể vấn đề không còn liên quan nữa. Về cơ bản, bạn xé mảnh giấy và bạn coi như mọi thứ đã xong - đó là cách bộ não của ông Donald hoạt động".
Một cựu quan chức Trump cho biết, thói quen rắc rối của Trump đã sớm trở thành mối bận tâm nội bộ trong chính quyền của ông khi các nhân viên hồ sơ nhận thấy rằng một loạt tài liệu chính thức được ghi lại như gửi đến Phòng Bầu dục hoặc dinh thự Nhà Trắng không được trả lại theo quy tắc lưu trữ hồ sơ của Nhà Trắng.
Khi các nhân viên lần đầu tiên bắt đầu tìm kiếm những hồ sơ còn thiếu này - bao gồm các cuộc trò chuyện với các nhà lãnh đạo nước ngoài - đôi khi họ tìm thấy chúng trong một đống giấy bị xé trong Phòng Bầu dục hoặc Nhà Trắng.
Nhưng trong những trường hợp khác, các tài liệu bị rách được tìm thấy trong túi đốt đã phân loại, được sử dụng để huỷ tài liệu. Nhân viên hồ sơ thường đổ nội dung của túi cháy lên bàn và cố gắng tìm ra tài liệu rách nào cần được dán lại với nhau và bảo quản.
Minh Hạnh (Theo Washington Post)
