Vào tháng 11 và tháng 12/2021, Tổng thống Vladimir Putin đã nhiều lần lên tiếng về Ukraine, đồng thời đề cập đến sự hiện diện quân sự đáng lo ngại của Nga ở quốc gia này. Trong một cuộc họp báo cuối năm vào ngày 23/12, Tổng thống Putin cảnh báo rằng Nga cần "đảm bảo" Ukraine sẽ không bao giờ gia nhập liên minh NATO.
Cuộc họp báo này cũng là lần cuối cùng ông Putin lên tiếng công khai về cuộc khủng hoảng hiện tại với Ukraine và việc Nga yêu cầu NATO giảm bớt sự hiện diện ở Đông Âu.
Từ đó đến nay, ông Putin khá kín tiếng, ngay cả khi các nhà ngoại giao Nga và Mỹ đã "đấu khẩu" ở Geneva, Ukraine nhận được lô vũ khí từ phương Tây và Tổng thống Mỹ Joe Biden dự đoán Nga sẽ tấn công Ukraine.
Tuy nhiên, việc im lặng không đồng nghĩa với việc ông Putin không xuất hiện trước truyền thông. Ông đã tham dự các sự kiện được ghi hình gần như hàng ngày.
Ngày 26/1 (giờ địa phương), ông Putin đã tổ chức một cuộc họp video kéo dài 2 tiếng rưỡi với các giám đốc điều hành người Italy về hoạt động kinh doanh tại Nga. Trong bài phát biểu khai mạc trên truyền hình của mình, nhà lãnh đạo Nga đã thảo luận về việc Moscow ứng cử đăng cai Hội chợ thương mại Thế giới Expo 2030 và các cơ hội đầu tư vào năng lượng xanh. Ông không nhắc tới những lo ngại về chiến tranh cũng như các mối đe dọa trừng phạt khiến nền kinh tế Nga gặp khó khăn.
Theo New York Times, sự im lặng của Tổng thống Putin trước cuộc khủng hoảng Ukraine là động thái có chủ đích nhằm khiến phương Tây phải tiếp tục đoán già đoán non về ý định của ông. Sự im lặng này trái ngược hoàn toàn với những đồn đoán không ngừng ở Washington, nơi Tổng thống Biden liên tục được hỏi về khả năng Nga động binh với Ukraine.
Việc ông Putin im lặng cho thấy tính kỷ luật của Điện Kremlin trong việc kiểm soát thông điệp của mình. Các quan chức Nga khẳng định, họ sẽ không đưa ra bất kỳ quyết định nào cho đến khi Mỹ gửi phản hồi bằng văn bản nhằm đáp ứng yêu cầu của Nga về việc ngăn NATO mở rộng.
Điện Kremlin cho biết, Tổng thống Putin rất bận rộn. Trong 2 tuần qua, ông đã điện đàm với các nhà lãnh đạo của Armenia, Azerbaijan, Cuba, Phần Lan, Israel, Kazakhstan, Nicaragua, Pakistan, Uzbekistan và Venezuela. Ông đã tiếp đón Tổng thống Iran Ebrahim Raisi tại Điện Kremlin.
Tuy nhiên, ngay bây giờ, sự im lặng của Tổng thống Putin trong cuộc khủng hoảng Ukraine dường như là một tín hiệu.
Stanovaya, người đã nghiên cứu Putin trong nhiều năm, cho biết cô đã thấy ba cách giải thích cho sự im lặng của tổng thống. Sau khi đưa ra lập trường cứng rắn của mình yêu cầu nhượng bộ ngay lập tức từ phương Tây vào cuối năm ngoái, Putin có thể thấy không có ích gì khi lặp lại chính mình và đang để lại sự qua lại cho các nhà ngoại giao của mình. Nó cũng có thể là anh ấy nhìn thấy tia hy vọng về một thỏa thuận khả thi và muốn tránh nói bất cứ điều gì về nó vào lúc này. Hoặc anh ta có thể đã quyết định về một hành động quân sự và đang chuẩn bị thực hiện nó trong khi chờ phản hồi chính thức.
Thay vì thảo luận công khai về Ukraine, Tổng thống Putin đã tổ chức một cuộc họp trên truyền hình vào ngày 26/1 với các quan chức chính phủ, trong đó ông đề cập đến quy định về tiền điện tử và đại dịch COVID-19. Theo Vincenzo Trani, chủ tịch Phòng Thương mại Italy-Nga, hội nghị trực tuyến của ông Putin với các giám đốc điều hành doanh nghiệp Italy đã kéo dài hơn một giờ so với kế hoạch.
Cuộc họp diễn ra “rất thân thiện”, Trani nói. Nhưng không có bất kỳ đề cập nào đến vấn đề địa chính trị lớn đang diễn ra. Vincenzo Trani nói: “Về vấn đề Ukraine, hoàn toàn không”. Thông tin duy nhất liên quan đến tình hình căng thẳng là khi ông Putin trả lời câu hỏi của Trani về sự ổn định.
Tatiana Stanovaya, học giả tại Trung tâm Carnegie Moscow và là người đã nghiên cứu Tổng thống Putin trong nhiều năm, cho biết có 3 cách giải thích cho sự im lặng của nhà lãnh đạo Nga.
Sau khi đưa ra lập trường cứng rắn vào cuối năm ngoái, yêu cầu phương Tây nhượng bộ ngay lập tức, ông Putin dường như nhận thấy rằng ông không cần thiết phải nhắc lại thông điệp của chính mình và đang để lại công việc này cho các nhà ngoại giao Nga.
Một khả năng khác là ông Putin có thể đã nhìn thấy tia hy vọng về một thỏa thuận khả thi nên muốn tránh nói bất kỳ điều gì vào lúc này. Hoặc ông có thể đã quyết định hành động quân sự và đang chuẩn bị thực hiện kế hoạch này trong khi chờ phản hồi chính thức từ phương Tây.
Bích Thảo (Theo New York Times)
