Tại Việt Nam thời qian qua, người bệnh ung thư truyền tai nhau một loại "thần dược" là nano vàng có tác dụng chữa được ung thư. Vậy thực hư loại thần dược đó ra sao?
| Nano vàng được tin là có khả năng chữa trị ung thư. |
Thời gian qua, một số tài khoản mạng xã hội rao bán nano vàng để chữa ung thư, dẫn chứng các công trình nghiên cứu ở nước ngoài rất thành công. Điển hình, trên mạng xã hội Facebook gần đây xuất hiện 1 fanpage được lập ra với mục đích khuyến khích sử dụng và bán nano vàng.
Theo những thông tin trang cá nhân được giới thiệu là TS.Doãn Hà Thắng, nghiên cứu khoa học tại Bộ Khoa học - Công nghệ đăng tải, các công trình nghiên cứu về nano vàng chữa ung thư ở nước ngoài rất thành công. Qua đó đã tạo lòng tin và được một số người mua nano vàng qua trang mạng.
Theo quảng cáo, nano vàng là vật liệu vàng hoàn toàn tinh khiết, không hóa chất và có giá thành rẻ hơn nhiều so với thế giới. Sau khi uống, bệnh nhân cần kết hợp chụp chiếu, CT, MRI, laser để kích hoạt các hạt nano vàng để tạo bẫy, dụ tế bào thư ăn vào và bị tiêu diệt.
Không ít người đã tin theo, rút hầu bao 8-15 triệu đồng cho mỗi chai 500ml. Tuy nhiên thực tế đã có trường hợp tiền mất, tật mang. Trong câu lạc bộ Cuộc chiến ung thư, đã có rất nhiều bệnh nhân và người nhà bệnh nhân ung thư chia sẻ về sai lầm trong điều trị ung thư từ nano vàng.
Chị Lê Thị M.– Hà Nội đau đáu nỗi lo bệnh tật của bố chị khi ông được chẩn đoán ung thư phổi. Như "người chết đuối gặp phao", chị M. tình cờ nghe quảng cáo nano vàng. Chị M. đã liên hệ với người cung cấp và mua 2 chai nano vàng giá 15 triệu đồng về cho bố uống. Sau uống ông thấy đau tức ngực, ho nhiều nhưng người bán hàng nói thế là tốt và nên uống thêm liều lượng.
Chị M. cho bố uống thêm hai lọ, kết quả đi chụp PET/Ct thì khối u tăng gấp đôi và di căn 3 điểm.
Trường hợp của anh Phan Ngọc Th. – TP.HCM khiến nhiều người đau xót khi anh tự nhận mình đã khiến vợ tử vong nhanh hơn sau khi bị ung thư tuỷ.
Vợ anh được chẩn đoán ung thư tuỷ vào năm 2016, khi ấy tế bào ung thư đã di căn ra xương và một vị trí rất nguy hiểm. Bởi thế, anh quyết định đưa chị qua Singapore. Tại đây, với các thiết bị hiện đại, đội ngũ y bác sĩ có chuyên môn cao, bệnh tình của vợ anh nhiều tiến triển.
"Vào cuối tháng 10/2017, tình cờ vợ tôi đọc trên mạng xã hội về công dụng của nano vàng trong điều trị ung thư và tôi được giới thiệu đến TS.DHT. Ông Thắng nói cần phải đưa vợ tôi đến Bệnh viện 354 (Hà Nội) để chụp chiếu", trước khi mua nano vàng, anh Th. đưa vợ từ Singapore về Việt Nam để... thử.
Anh mua 5 chai nano vàng đựng trong lọ không nhãn mác, không hướng dẫn gì với mức giá khác nhau. Chai đầu là 14 triệu đồng, rồi lần lượt là 12 triệu đồng, 11 triệu đồng và 10,5 triệu đồng.
Tuy nhiên, điều đáng nói, sau khi sử dụng hết 5 chai nano vàng, chị Hương - vợ anh bị đau bụng quằn quại và khi đến bệnh viện khám, các bác sĩ kết luận: Bệnh nhân bị xuất huyết bao tử, đông máu rồi tai biến. Anh vẫn hối tiếc, nếu không sử dụng nano vàng chắc vợ anh không mất nhanh như thế.
Nano vàng thường có độc, không có tác dụng
T.S Đào Văn Tú, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu lâm sàng, BV K cho biết, hạt nano vàng được tổng hợp đầu tiên từ thế kỉ 19, có kích thước từ 1-100nm, có khả năng tan trong nước.
| T.S Đào Văn Tú |
Tuỳ theo kích thước của hạt vàng nano, khi tan trong nước sẽ có màu sắc khác nhau, màu đỏ với các hạt dưới 50nm, màu tím khi có kích thước 100-150nm.
Có 2 loại hạt nano vàng là nano vàng tự do tan trong nước và nano vàng được gắn kháng thể nhắm trúng đích.
Với nano vàng tự do thông thường, có tính trơ, rất khó bị đào thải khỏi cơ thể nên người uống nano vàng với khối lượng lớn trong thời gian ngắn rất dễ dẫn đến ngộ độc cấp tính và mạn tính, dẫn đến tử vong.
“Hiện chưa có nghiên cứu nào chứng minh nano vàng tự do hấp thu bao nhiêu vào cơ thể và tại VN cũng chưa có BV, cơ quan y tế nào cho phép dùng nano vàng tự do để điều trị vì không có tác dụng”, TS Tú nói.
Theo TS Tú, hiện đã có các nghiên cứu nano vàng tự do trên động vật cho thấy uống có hấp thu, nhưng không vào khối u mà chủ yếu vào các cơ quan như não, gan, nách, trong đó nhiều nhất là nách, gan khiến men gan bị tăng, gây độc tính trên gan nếu ở liều thấp, liều cao sẽ gây chết người.
Với nano vàng có gắn kháng thể, đang là hướng nghiên cứu tiềm năng trong điều trị ung thư. Tuy nhiên đây là loại nano vàng đòi hỏi công nghệ rất cao, gắn vào các hạt nano vàng kháng thể đơn dòng đặc hiệu, khi đó chúng sẽ tìm đến đúng tế bào ung thư và tập trung quanh các tế bào này.
“Tuy nhiên để hạt nano gắn kháng thể phát huy tác dụng, cần phải chịu tác động của một loại tia đặc biệt có bước sóng phù hợp để làm nóng chúng, qua đó tiêu diệt tế bào ung thư mà không gây nguy hiểm cho tế bào lành”, TS Tú nói.
Chưa có thử nghiệm nano vàng trên người
PGS.TS Lê Văn Quảng, PGĐ BV K TƯ khẳng định hiện nay, các thử nghiệm hạt nano vàng gắn kháng thể mới chỉ áp dụng trong ống nghiệm và thử nghiệm trên chuột.
| Phó Giám đốc Bệnh viện K Lê Văn Quảng. |
Hiệp hội thuốc và thực phẩm Hoa Kỳ FDA và Cơ quan Quản lý dược phẩm Châu Âu EMA cũng chưa cho phép thử nghiệm nano vàng trên người bệnh ung thư.
PGS Quảng nhìn nhận, có sự khác biệt về nghiên cứu nano vàng trên thế giới với nano vàng đang được quảng cáo tại Việt Nam. Tại Việt Nam, chưa có loại nano vàng nào được gắn kháng thể đặc hiệu.
“Hạt nano vàng không tự thân có tác dụng. Nếu là nano vàng thường, nếu uống vào và được làm nóng lên có thể chạy khắp người, phá tung cơ thể và phá cả tế bào lành. Một người bị ung thư gan, lại uống nano vàng thì sẽ càng khiến gan xấu đi rất nhanh”, PGS Quảng nhấn mạnh.
PGĐ BV K cũng khẳng định, đến nay nano vàng chưa có tên trong phác đồ điều trị ung thư cũng như không có tên trong danh mục thuốc điều trị ung thư tại VN.
PGS Quảng khuyến cáo bệnh nhân ung thư phải đến cơ sở chuyên sâu lĩnh vực ung bướu khám, điều trị, không nghe truyền miệng bởi thực tế đã có rất nhiều phương pháp truyền miệng không được kiểm chứng khiến bệnh nhân theo đuổi điều trị, bỏ qua giai đoạn sớm trong điều trị ung thư, dẫn đến tử vong đáng tiếc.
| Không nên tự chữa bệnh bằng những phương pháp nghe truyền miệng như nano vàng. |
Ông chia sẻ thêm, mỗi phương pháp mới, một loại thuốc mới để được đưa vào sử dụng cho người đều cần trải qua các quá trình thử nghiệm nghiêm ngặt, nhiều pha. Ngay cả trên người cũng phải áp dụng trên diện rất hẹp trước để đánh giá tác dụng, độc tính.
Sơn Hải (T/h)
