Ngày 15/5 (giờ địa phương), trong cuộc họp báo chung, Tổng thống Phần Lan Sauli Niinistö và Thủ tướng Sanna Marin đã chính thức tuyên bố sẽ nộp đơn xin gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), liên minh quân sự phương Tây do Mỹ đứng đầu.
Theo đó, trong cuộc phỏng vấn với hãng tin CNN, Tổng thống Niinistö đã giải thích lý do Phần Lan quyết định gia nhập NATO, nói rằng chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine là minh chứng cho thấy Nga "sẵn sàng tấn công một quốc gia láng giềng độc lập".
Tổng thống Phần Lan cho biết ông không nghĩ rằng Nga có ý định tấn công nước này ngay bây giờ hoặc trong tương lai nhưng trong bối cảnh chính trị bị chia rẽ trên thế giới và ở châu Âu như hiện nay, không còn chỗ đứng cho những quốc gia trung lập, không liên kết với bất kỳ bên nào.
Ông Niinistö chia sẻ, ông đã thông báo cho Tổng thống Vladimir Putin về ý định gia nhập NATO của Phần Lan và rất ngạc nhiên trước thái độ bình tĩnh của người đồng cấp Nga.
Tổng thống Phần Lan chia sẻ: "Thật sự, điều khiến tôi bất ngờ là ông ấy tiếp nhận thông tin này một cách bình tĩnh như vậy. Nhưng trong chính sách an ninh, đặc biệt là khi đối thoại với Nga, bạn nên nhớ rằng dù ông ấy nói gì thì bạn cũng không nên luôn luôn chỉ hiểu như vậy".
Tuy nhiên, ông Niinistö nhận xét: "Nhưng đến hiện, có vẻ như chưa có vấn đề gì xảy ra ngay lập tức".
Kể từ khi Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, Phần Lan đã không liên kết về quân sự với liên minh do Mỹ dẫn đầu và giữ tình trạng trung lập để tránh khiêu khích Nga. Ngoài ra, Phần Lan và Nga đã duy trì các mối quan hệ thương mại tốt đẹp trong nhiều thập kỷ.
Tuy nhiên, chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga tại Ukraine đã khiến Phần Lan thay đổi thái độ. Trong cuộc điện đàm ngày 14/5, Tổng thống Niinistö đã nói rằng "những yêu cầu của Nga vào cuối năm 2021 nhằm ngăn các nước gia nhập NATO và hoạt động quân sự lớn của Nga tại Ukraine vào tháng 2/2022 đã làm thay đổi môi trường an ninh của Phần Lan". Không chỉ Phần Lan, một quốc gia Bắc Âu trung lập khác là Thuỵ Điển cũng cho biết họ sẽ gia nhập NATO.
Được biết, cả Phần Lan và Thuỵ Điển đều đã đáp ứng nhiều tiêu chí để trở thành thành viên NATO, bao gồm một hệ thống chính trị dân chủ hoạt động dựa trên nền kinh tế thị trường; đối xử công bằng với các nhóm dân tộc thiểu số; cam kết giải quyết các xung đột một cách hòa bình; khả năng và sự sẵn sàng đóng góp quân sự cho các hoạt động của NATO; và cam kết thực hiện các quan hệ và thể chế dân chủ-quân sự.
Khi nhiều quốc gia NATO như Đức, Pháp và Mỹ đã bày tỏ sự chào đón đối với Thuỵ Điển và Phần Lan thì một quốc gia thành viên khác là Thổ Nhĩ Kỳ lại khá dè dặt với việc 2 nước này gia nhập khối. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan ngày 13/5 nói rằng ông không nhìn nhận việc Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO theo hướng tích cực, đồng thời cáo buộc cả hai đất nước là nơi cư trú của các tổ chức "khủng bố người Kurd".
Chia sẻ về điều này, ông Niinistö cho biêt ông cảm thấy "ngạc nhiên" trước những bình luận của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdoğan nhưng nhấn mạnh ông "không lo lắng" về việc Thổ Nhĩ Kỳ ngăn cản Phần Lan gia nhập NATO. Tổng thống Phần Lan chia sẻ: "Tôi tin rằng sẽ còn rất nhiều cuộc thảo luận khác ở phía trước và tôi không lo lắng về điều đó".
Minh Hạnh (Theo CNN)
