Trong Tây Du Ký, Tôn Ngộ Không vốn là một thạch hầu sinh ra từ mảnh đá Ngũ sắc sau ngàn năm hấp thụ linh khí trời đất. Ngay từ khi ra đời, Ngộ Không đã được ấn định sẽ có một cuộc đời đặc biệt. Theo đó, khi còn trẻ, Ngộ Không vang danh khắp nơi với bản lĩnh và sự ngông cuồng không sợ trời, không sợ đất. Sau này, trải qua nhiều năm tu luyện và thỉnh kinh, thạch hầu ngày nào đã đắc đạo và trở thành một người khác, thấu hiểu lý lẽ hơn.
Mỗi giai đoạn trong cuộc đời Ngộ Không lại có một tên gọi và danh hiệu khác nhau, thể hiện cho một cột mốc quan trọng của nhân vật này:
Thạch Hầu (khỉ đá): Đây là cái tên đầu tiên người ta dùng để gọi Tôn Ngộ Không khi được sinh ra từ mảnh đá Ngũ sắc.
Mỹ Hầu Vương (Vua khỉ): Trong một lần thách đấu với bầy khỉ ở động Thủy Liêm. Tôn Ngộ Không đã liều mình xông qua thác nước tiến vào trong động. Chính vì vậy mà Tôn Ngộ Không đã trở thành Hầu vương của Hoa Quả Sơn, tự xưng là Mỹ Hầu Vương.
Tôn Ngộ Không: Tôn Ngộ Không là tên chính thức được Bồ Đề tổ sư đặt cho hầu tử khi tầm sư học đạo. Trong đó, Tôn theo một từ Hán cổ có nghĩa là "khỉ" và "Ngộ Không" có nghĩa là "Giác ngộ được Tính không". Đôi lúc họ Tôn còn được Ngộ Không gọi là lão Tôn.
Bật Mã Ôn: Đây là chức vụ giữ ngựa thiên đình, Tôn Ngộ Không được Ngọc Hoàng phong chức này sau khi đại náo đến Long cung và cõi Diêm phù lần thứ nhất. Sau khi khám phá rằng đây là một trong những chức thấp nhất trên thiên đình, Ngộ Không rất tức giận và bỏ về Hoa Quả Sơn.
Tề Thiên Đại Thánh (Thánh lớn bằng trời): Tước hiệu này là do Độc Giác quỷ vương - một trong những kẻ dưới trướng của Mỹ Hầu Vương Tôn Ngộ Không đề nghị và được Mỹ Hầu Vương đồng ý gọi tên. Về sau Tôn Ngộ Không đòi Ngọc Hoàng phong tước hiệu này vì muốn xoa dịu ông Ngọc Hoàng đã đồng ý.
Tôn Hành Giả hay Giả Hành Tôn hoặc Hành Giả Tôn (người tu hành họ Tôn): Cái tên này do sư phụ Đường Tăng đặt sau khi Tôn Ngộ Không được Đường Tăng giải thoát khỏi núi Ngũ Hành.
Đấu Chiến Thắng Phật: Danh hiệu sau khi thỉnh kinh xong, thành chánh quả, tên được người thờ phụng.
Đại Thánh Xá Lợi Tôn Vương Tổ Phật hay Phương Phật Chi Tổ Tôn Ngộ Không: Tước hiệu này xuất hiện trong tác phẩm Hậu Tây du ký (Tây Du Ký hậu truyện) sau khi tiêu diệt Vô Thiên cứu tam giới được Như Lai phong chức.
Minh Hạnh (T/h)
