Ngày 7/9 (theo giờ địa phương), Taliban đã công bố danh sách một vài nhân vật cấp cao trong chính phủ mới, là các thủ lĩnh của nhóm phiến quân.
Trong đó, vị trí thủ tướng chính phủ mới được giao cho ông Mullah Hasan Akhund. Giống như nhiều thủ lĩnh khác của Taliban, phần lớn uy tín của ông được xây dựng từ mối liên hệ chặt chẽ với ông Mullah Omar, người sáng lập quá cố của phong trào Hồi giáo và người đứng đầu Taliban cai trị Afghanistan 2 thập kỷ trước.
Ông Akhund là thủ lĩnh lâu năm của Rehbari Shura, hay còn gọi là hội đồng lãnh đạo Taliban. Khi Taliban nắm quyền cai thị cách đây 20 năm, ông Akhund từng đảm nhận các vai trò bộ trưởng và thủ tướng trong bộ máy lãnh đạo. Giống như nhiều nhân vật khác trong chính phủ mới của Taliban, ông Akhund đang chịu các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc.
Cái tên tiếp theo của nội các mới được công bố là ông Sirajuddin Haqqani, tân Bộ trưởng Nội vụ, con trai của người sáng lập mạng lưới Haqqani. Ông đang bị Washington xếp vào danh sách khủng bố và là một trong những người bị FBI truy nã gắt gao nhất do dính líu đến các vụ tấn công liều chết và có quan hệ với mạng lưới al-Qaeda.
Ông Mullah Abdul Ghani Baradar, người đứng đầu văn phòng chính trị, từng được ông Mullah Omar coi là "người anh em" thân tín, đã được bổ nhiệm làm cấp phó cho ông Akhund. Việc ông Baradar không giữ chức vụ người đứng đầu chính phủ đã khiến nhiều người ngạc nhiên vì ông từng chịu trách nhiệm đàm phán với Mỹ về việc rút quân khỏi Afghanistan và được coi là bộ mặt của Taliban với thế giới bên ngoài.
Ông Baradar trước đây là chỉ huy cấp cao của Taliban trong cuộc nổi dậy chống lại Mỹ tại Afhganistan. Ông từng bị bắt và giam giữ ở Pakistan vào năm 2010. Sau đó, ông trở thành người đứng đầu văn phòng chính trị của Taliban ở Doha (Qatar) khi được trả tự do vào năm 2018.
Ông Amir Khan Muttaqi, đại diện Taliban đàm phán với Mỹ ở Doha, từng là thành viên nội các của chế độ Taliban trong lần nắm quyền đầu tiên hơn 20 năm trước, được bổ nhiệm làm bộ trưởng ngoại giao.
Ông Mullah Mohammad Yaqoob, con trai cố thủ lĩnh Mullah Omar, được bổ nhiệm làm quyền bộ trưởng quốc phòng.
Phát ngôn viên của Taliban cho biết một số vị trí trong các bộ hiện vẫn đang bị bỏ trống, họ đang lên kế hoạch tìm kiếm những nhân vật phù hợp, có năng lực lãnh đạo.
Lên tiếng về danh sách chính phủ mới, Thư ký báo chí Nhà Trắng Jen Psaki cho biết Washington sẽ không công nhận chính quyền do Talliban đưa ra sớm.
Các cường quốc trên thế giới từng nói với Taliban rằng chìa khóa của hòa bình và phát triển tại Afghanistan là một chính phủ thực hiện đúng các cam kết về một cách tiếp cận ôn hoà hơn và tôn trọng quyền con người, đối lập với giai đoạn cầm quyền 1996-2001 trước đó của nhóm Hồi giáo, được đánh dấu bằng những hành động tàn bạo và đàn áp phụ nữ.
Theo đó, Lãnh đạo tối cao của Taliban Haibatullah Akhundzada, trong tuyên bố công khai đầu tiên kể từ khi quân nổi dậy chiếm giữ thủ đô Kabul, nhấn mạnh nhóm Hồi giáo cam kết tuân theo tất cả các luật, hiệp ước và cam kết quốc tế miễn là các quy định này không mâu thuẫn với luật Hồi giáo.
Cụ thể, ông Akhundzada cho biết: "Trong tương lai, các vấn đề về cai trị và đời sống tại Afghanistan sẽ được điều chỉnh bởi luật Holy Sharia (một phần luật pháp của Hồi giáo)".
Dù Taliban kêu gọi sự hợp tác từ quốc tế nhưng Reuters nhận định những cái tên được nhóm này đưa vào chính phủ không cho thấy dấu hiệu về một "cành ô liu" với những đối thủ của họ. Trong đó, Mỹ cho biết họ lo ngại về lý lịch của một số thành viên nội các mới của Taliban và chỉ ra trong danh sách trên không có phụ nữ. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết: "Thế giới hiện đang theo dõi sát sao quá trình này".
Những người Afghanistan được hưởng những sự tiến bộ về giáo dục và tự do dân sự trong 20 năm qua hiện vẫn lo sợ về tương lai dưới sự cai trị của Taliban. Theo đó, các cuộc biểu tình phản đối tại nước này diễn ra hàng ngày kể từ khi Taliban giành quyền kiểm soát thủ đô Kabul, tạo ra một thách thức lớn đối với chính phủ mới này.
Trước tình hình trên, Taliban đã kêu gọi người Afghanistan kiên nhẫn và khẳng định nhóm sẽ khoan dung hơn trong lần cai trị này - một cam kết mà nhiều người Afghanistan và các cường quốc nước ngoài sẽ xem xét kỹ lưỡng như một điều kiện cho viện trợ và đầu tư rất quan trọng với quốc gia Nam Á này.
Minh Hạnh (Theo Reuters)
