Chẳng a? b?ết hủ tục đưa ngườ? chết ra "phơ? nắng" bắt nguồn từ kh? nào, do a? khở? xướng, nhưng đến nay vẫn là nỗ? ám ảnh cho những a? lần đầu được nghe thấy câu chuyện hay tận mắt chứng k?ến cảnh tượng này Hồng Ngà?.
Rợn ngườ? hủ tục ma? táng
Là một xã m?ền nú?, đờ? sống của ngườ? dân Hồng Ngà? còn gặp nh?ều khó khăn cả về vật chất lẫn t?nh thần. Ngoà? v?ệc lên nương, quanh quẩn bên làng bản, ngườ? dân hầu như không đ? đâu xa bao g?ờ. Chính đ?ều này đã làm cho ngườ? dân nơ? đây hầu như tách b?ệt vớ? những thứ được co? là h?ện đạ?, văn m?nh bên ngoà?.
Đường sá vào bản cũng hết sức gập ghềnh, chênh vênh, h?ểm trở nên có lẽ v?ệc đưa ánh sáng văn m?nh vào nơ? đây cũng không dễ dàng gì. Nếu như ở các địa phương khác, v?ệc có ngườ? chết trong nhà là một đ?ều không may mắn, ngườ? thân nhanh chóng tổ chức tang lễ thì ở đây lạ? ngược lạ?. Xác chết được g?ữ trong nhà có kh? lên tớ? hàng chục ngày.
Kh? một ngườ? trong g?a đình mất đ?, ngườ? thân của họ xem như còn sống nên vẫn g?ữ lố? s?nh hoạt thường ngày chỉ là họ không còn khả năng tự quan sát ánh mặt trờ? và tự gắp thức ăn. Họ buộc ngườ? chết lên g?á đỡ dựng bên cạnh bàn thờ. Đến bữa ăn, ngườ? ta vẫn đút cơm, nước vào m?ệng ngườ? chết. Trên g?á đỡ cũng có treo thêm một quả bầu khô ở ngay cạnh đầu ngườ? chết.
Nếu xác chết đã quá lâu ngày, họ bón cơm không được thì ngườ? ta lạ? cho hết vào quả bầu đó. Các thành v?ên trong g?a đình thay ph?ên nhau làm đ?ều này. Rợn ngườ? hơn, hằng ngày, ngườ? sống còn kh?êng ngườ? chết ra sân, đặt ngửa lên tấm ván đã chuẩn bị sẵn, để ngườ? chết được "ngắm" mặt trờ?.
V?ệc phơ? nắng này được thực h?ện từ sáng cho tớ? kh? tắt hẳn ánh mặt trờ?. Chẳng a? b?ết hủ tục đưa ngườ? chết ra "phơ? nắng" bắt nguồn từ kh? nào, do a? khở? xướng, nhưng đến nay vẫn là nỗ? ám ảnh cho những a? lần đầu được nghe thấy câu chuyện hay tận mắt chứng k?ến cảnh tượng này.
Thầy cúng đang chuẩn bị cho một ngườ? chết.
Ông G?àng A Lếnh - một Trưởng bản ở Hồng Ngà? cho b?ết: “Tục ma táng này đã có ở đây không b?ết bao nh?êu mùa cây thay lá rồ?. Có ngườ? được đem ra phơ? nắng mấy ngày nhưng cũng có kh? cả tuần, kể cả chân tay, đầu, tóc... rơ? rụng ra thì họ vẫn phả? "cúng" cho đúng ngày, đúng tục. Tùy vào ngườ? chết có bao nh?êu con, ngườ? nhà sẽ đem "phơ? nắng" ngườ? chết từng đó ngày”
Dị lạ thay, v?ệc chôn cất ở đây còn có nh?ều k?êng kị và nh?ều đ?ều rất khó khăn khác. Đầu t?ên để tìm được hướng tốt, ngườ? ta phả? tìm nơ? để ma? táng ngườ? chết trên một ngọn đồ?, nhìn xa xa phả? lọt thỏm ha? ngọn nú? khác, ha? chân phả? đạp vào một ngọn nú? t?ếp theo. Ngọn nú? t?ếp theo k?a không được thấp hơn ngọn nú? dùng để ma? táng ngườ? chết. Vì vậy mà chọn được vị trí “đắc địa” rồ? đưa ngườ? chết lên cũng là cả một chặng đường khó khăn, g?an nan.
Xác chết được cúng trong nhà tớ? kh? t?nh-g?a-cong-an-lua-t?nh-lua-t?en-th?eu-nu-r10535.html">thầy cúng xem được ngày tốt
T?ếp theo là v?ệc chọn ngày tốt. Những ngườ? H’Mông sống trên đỉnh Hồng Ngà? rất co? trọng v?ệc tang ma, bở? họ cho rằng lo tang ma cho ngườ? chết tốt hay không sẽ có ảnh hưởng hưởng tớ? những ngườ? đang sống. Nếu lo tang ma không chu đáo thức là không đem ra phơ? nắng, không chọn được quả nú? có đủ đ?ều k?ện trên thì g?a đình, dòng họ, thậm chí cả bản làng phả? gánh chịu hậu quả ta? ương, con cháu sẽ gặp vận hạn.
Vì vậy, v?ệc chọn ngày tốt cũng tốn không ít thờ? g?an. Vì thế mà có trường hợp ngườ? chết hàng tuần mớ? được ma? táng. V?ệc để lâu ngày lạ? không được bảo quản nên chuyện xác ngườ? chết bị phân hủy, gây ô nh?ễm rất k?nh khủng.
Anh Sa Văn Hả? - một thanh n?ên ở dướ? thị trấn Bắc Yên lên Hồng Ngà? th? công công trình kể, kh? thấy tục lệ ma? táng của ngườ? Mông ở đây, anh không khỏ? rùng mình: “Thủ tục ma? táng ngườ? chết ở đây ghê quá.
Họ đem xác chết phơ? nắng tớ? mấy ngày, anh em chúng tô? đành bỏ dở công trình, tạm lánh về xuô? mấy hôm chứ có ở đây thì cũng chẳng làm v?ệc được vì sợ hã? và ô nh?ễm mô? trường. Xác ngườ? chết được đem ra "phơ?" ngay bể chứa nước cho học s?nh và ngườ? dân s?nh hoạt hằng ngày, cách nơ? chúng tô? làm v?ệc, s?nh hoạt có mấy chục mét!”.
Hủ tục dần được xóa bỏ
Theo những ngườ? dân nơ? đây, từ kh? họ s?nh ra, tục ma táng tạ? bản đã d?ễn ra như vậy nên cảnh tượng ngườ? chết được đem ra phơ? nắng hay treo trong nhà là chuyện thường tình, ngườ? trong bản không a? tỏ ra sợ hã?. Chỉ có ngườ? nơ? khác lên đây s?nh sống, làm v?ệc mớ? cảm thấy ghê sợ.
Ngườ? dân nơ? đây cũng không ý thức được phong tục ma? táng ngườ? chết như vậy làm ô nh?ễm mô? trường ngh?êm trọng. Nhưng theo ông Lầu A Dua - Bí thư ch? bộ bản Lung Tang thì tục lệ ma? táng k?ểu này đã dần được xóa bỏ.
Nếu trước đây mọ? ngườ? để cả chục ngày mớ? ma? táng vì còn tìm thầy làm lễ, tìm ngày tốt, hướng tốt thì nay thực h?ện theo nếp sống mớ?, mọ? ngườ? rút ngắn chỉ trong 1 ngày, thỉnh thoảng mớ? có một và? g?a đình để 2, 3 ngày vì ngườ? thân trong g?a đình đ? xa chưa về kịp.
Nếu như trước đây, ngườ? chết có bao nh?êu ngườ? con tra? thì từng ấy ngườ? con tra?, mỗ? ngườ? phả? mổ một con trâu để làm lễ, thết cả bản thì ngày nay tất cả những ngườ? con trong g?a đình cũng chỉ mổ 1- 2 con trâu để làm lễ. Về phong tục thờ cúng cũng đã được "cả? t?ến" hơn trước k?a. Trước k?a kh? xác chết treo trong nhà được các thành v?ên trong g?a đình đút cơm, nước thì nay họ cho tất cả vào một cá? lọ và để bên cạnh. Có thể nó?, v?ệc này là một trong những cả? b?ến quan trọng nhất.
Một số ngườ? dân trong bản, nhất là ngườ? trẻ tuổ?, họ bảo tục ma? táng ngườ? chết như ở địa phương là vô cùng cổ hủ, lạc hậu lạ? gây ô nh?ễm mô? trường, kh?ến a? b?ết đến cũng đều sợ hã?. Họ bảo không còn muốn duy trì hủ tục lạc hậu, tốn kém này nữa.
Ngườ? g?à nhất cá? bản Lung Tang là bà Mùa Thị A năm nay gần 90 tuổ?, đã chứng k?ến bao sự đổ? thay của quê hương cũng không còn muốn duy trì hủ tục ma chay lạc hậu này: “Tô? thấy nh?ều ngườ? nơ? xa họ kể về thủ tục ma chay của họ rất nhanh gọn chứ không dềnh dang như ở đây.
Cũng lâu rồ?, tô? không còn chứng k?ến cảnh kh? ngườ? chết thì cả nhà phả? đ? vay mượn t?ền để mổ hàng 5- 7 con trâu rồ? sau đó trả nợ đến cả đờ? con, đờ? cháu mà chưa hết nữa”. Bà bảo đó là nhờ vào chính sách Đảng và Nhà nước. Các cán bộ đã lên tận bản, vào từng hộ g?a đình tuyên truyền cho ngườ? dân h?ểu về cá? văn m?nh, cá? h?ện đạ? và cá? gọ? là hủ tục cần phả? loạ? bỏ của đất nước.
Bà Mùa Thị A vu? vì g?ờ trẻ con đã được đ? học cá? chữ, nhà nào cũng no cá? bụng, đến mùa thu hoạch, nhà nào cũng đầy ắp ngô, sắn và có gạo ăn; không lo cá? đó?, cá? lạc hậu đeo bám nữa và ngườ? nơ? xa đến cũng không còn sợ hã? hủ tục của dân bản như trước k?a nữa.
Theo ngườ? đưa t?n
