Phiên điều trần thứ 7 của Uỷ ban điều tra Hạ viện, diễn ra vào ngày 13/7 (giờ địa phương), đã lập luận rằng cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump có hành vi kích động cuộc biểu tình bạo loạn nhằm vào Điện Captiol ngày 6/1/2021 (còn được gọi là cuộc biểu tình này 6/1). Bên cạnh đó, uỷ ban cho rằng vụ việc đã được tính toán trước chứ không phải tự phát.
Trong phiên điều trần, uỷ ban đã hướng tới mối liên hệ giữa ông Trump với lợi ích của các nhóm cực hữu. Tuy nhiên, theo các nhà phân tích, giữa 2 bên không có liên kết trực tiếp.
Một tiết lộ được đưa ra cho biết ông Trump từng liên lạc với một nhân chứng của uỷ ban đã làm tăng sự nghi ngờ về việc ông cố gắng thay đổi lời khai. Việc này có khả năng sẽ gây áp lực lên Bộ Tư pháp Mỹ để mở một cuộc điều tra nhằm vào cựu tổng thống.
Từ lâu, ông Trump và những người ủng hộ ông đã coi cuộc biểu tình ngày 6/1 là một cuộc biểu tình vốn ôn hoà, nhằm phản đối gian lận bầu cử nhưng sau đó trở nên mất kiểm soát.Trong cuộc biểu tình bạo loạn trên, 9 người đã thiệt mạng.
Tuy nhiên, phiên điều trần hôm 13/7 đã đưa ra bằng chứng cho thấy cuộc biểu tình đã được lên kế hoạch từ trước để những người ủng hộ ông Trump, những người đã mang theo vũ khí, đến Điện Capitol vào thời điểm các nghị sĩ lưỡng viện đang họp để xác nhận kết quả cuộc bầu cử năm 2020.
Ban hội thẩm cho biết họ đã nhận được thông tin về bản nháp bài đăng Twitter, từ Cơ quan lưu trữ Quốc gia, kêu gọi những người ủng hộ đến sớm chuẩn bị cho một cuộc biểu tình và hy vọng sẽ có một đám đông xuất hiện.
Bài đăng có nội dung: "Biểu tình đến Điện Capitol. Ngăn chặn vụ cướp (ám chỉ cuộc biểu tình bị đánh cắp)".
Cũng có những thông tin chi tiết mới về việc kế hoạch biểu tình của ông Trump được lên kế hoạch trên đường Ellipse bên ngoài Nhà Trắng khi các trợ lý tranh cãi để thiết lập giai đoạn thứ hai của cuộc biểu tình bên ngoài khu phức hợp Điện Capitol, đối diện với Tòa án Tối cao.
Một tin nhắn văn bản ngày 4/1, từ người tổ chức cuộc biểu tình Kylie Kremer, tiết lộ: "Điều này chỉ tồn tại giữa chúng tôi, chúng tôi đang có giai đoạn thứ hai tại tòa án tối cao một lần nữa sau Ellipse. Ông Trump sẽ yêu cầu chúng tôi biểu tình ở đó/Điện Capitol".
Bà Kremer cảnh báo rằng nếu thông tin bị lộ ra ngoài, những người khác sẽ cố gắng ngăn chặn nó và bà sẽ "gặp rắc rối" với các cơ quan chức năng. Bà viết thêm: "Nhưng Tổng thống Trump sẽ chỉ gọi đó là hành động 'bất ngờ'".
Stephanie Murphy, một thành viên đảng Dân chủ của uỷ ban điều tra Hạ viện, nhận xét: "Đây không phải là một lời kêu gọi hành động tự phát, mà đúng hơn là một chiến lược có chủ ý".
Các cuộc điều trần đã gây ra những thiệt hại chính trị lớn hơn mong đợi đối với cựu Tổng thống Trump. Trong bài phát biểu hôm 13/7, bà Liz Cheney, phó chủ tịch uỷ ban, lưu ý việc những người trung thành với ông Trump đã thay đổi cách tiếp cận trong quan điểm ông bị người ngoài thao túng và "không có khả năng phân biệt đúng sai".
Được cho là một trong những người ủng hộ mạnh mẽ nhất với việc truy tố hình sự cựu tổng thống, bà Cheney đã nói: "Cựu Tổng thống Trump là một người đàn ông 76 tuổi, ông ấy không phải là một đứa trẻ dễ bị ảnh hưởng. Cũng giống như những người khác ở đất nước chúng tôi, ông ấy phải chịu trách nhiệm về hành động của chính mình và lựa chọn của chính mình. Và ông Donald Trump không thể trốn tránh trách nhiệm".
Trong các phiên điều trần, đã có lời khai về cuộc họp kéo dài 6 giờ tại Phòng Bầu dục vào ngày 18/12 kéo dài hơn nửa đêm. Trong đó, giữa tiếng hò hét và la hét, ông Trump đã chống lại sự phản đối của các luật sư Nhà Trắng về kế hoạch thu giữ máy kiểm phiếu. Tuy nhiên, kế hoạch này sau đó cũng vẫn bị bác bỏ.
Khi đêm dần sang sáng, ông Trump đã đăng lên Twitter kêu gọi những người ủng hộ đến Washington vào ngày 6/1/2021, khi Quốc hội xác nhận kết quả bầu cử đại cử tri đoàn. Thời điểm ấy, cựu tổng thống viết: "Ở đó sẽ hoang dã".
Lời kêu gọi này đã lan truyền giữa những người ủng hộ ông Trump. Bảng điều khiển tại phiên điều trần đã hiển thị các tin nhắn văn bản có hình ảnh bạo lực và bạo lực, đồng thời phát video về các nhân vật cánh hữu thề rằng ngày 6/1 sẽ là ngày họ đấu tranh cho cựu tổng thống.
Một số cựu quan chức của ông Trump đã bác bỏ những ràng buộc mà uỷ ban đưa ra giữa ông với các nhóm cực đoan. Nhưng những lời kêu gọi Bộ trưởng Tư pháp Merrick Garland truy tố ông Trump về việc kích động bạo loạn đang được đưa ra.
Minh Hạnh (Theo The Guardian)
