Hơn 80 nhân viên cứu trợ bao gồm một số thành viên của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã tham gia vào việc lạm dụng và xâm hại tình dục phụ nữ và trẻ em gái, trong đợt bùng phát dịch Ebola vào các năm 2018-2020 ở CHDC Congo.
Ủy ban điều tra đã phỏng vấn khoảng 80 phụ nữ và trẻ em gái từ 13 đến 43 tuổi. Theo báo cáo, 29 trường hợp đã mang thai.
Nhóm điều tra đã lấy được danh tính của 83 người bị cáo buộc, trong đó có công dân Congo và người nước ngoài. Với 21 nhân viên của WHO, nhóm điều tra xác định chắn chắn chuyện này xảy ra trong khoảng thời gian họ tới CHDC Congo trợ giúp ứng phó với dịch Ebola. Một số thủ phạm còn là nhân viên có nhiệm vụ ngăn chặn việc bóc lột và lạm dụng tình dục.
Một số nguồn tin từ cuộc họp kín có sự tham gia của WHO cho biết 4 người hiện đã bị sa thải, 2 người bị cho đình chỉ hành chính.
"Nhóm điều tra xác định rằng các nạn nhân được hứa sẽ có được công việc tốt nếu chấp nhận quan hệ tình dục”, thành viên nhóm điều tra Malick Coulibaly nói trong một cuộc họp báo. “Nhiều thủ phạm nam từ chối sử dụng bao cao su và một số người bị kẻ lạm dụng ép phá thai sau đó”.
Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus, người đã cam kết không khoan nhượng đối với lạm dụng tình dục cho biết bản báo cáo đã khiến ông vô cùng đau lòng, đồng thời xin lỗi các nạn nhân.
“Ưu tiên hàng đầu của tôi là đảm bảo rằng thủ phạm không được bào chữa mà phải chịu trách nhiệm", ông nói và hứa hẹn các bước tiếp theo sẽ bao gồm "cải cách cơ cấu và văn hóa”.
Giám đốc WHO khu vực châu Phi Matshidiso Moeti cho biết bà cảm thấy “xấu hổ, kinh hoàng và đau lòng”.
"Tôi xin lỗi vì những gì xảy ra với bạn gây ra bởi những người do WHO tuyển dụng có trách nhiệm phục vụ và bảo vệ bạn”, tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng giám đốc WHO, gửi lời tới các nạn nhân. “Tôi lấy làm tiếc khi bạn phải hồi tưởng lại ký ức đó khi nói chuyện với ủy ban điều tra về những gì đã xảy ra. Cảm ơn vì sự dũng cảm đó”.
Một số phụ nữ bị bạo hành bởi các nhân viên WHO hy vọng những người liên quan sẽ bị trừng phạt nghiêm khắc. Những người khác thì cho biết việc kỷ luật này sẽ là một chặng đường dài hướng tới việc chấm dứt bạo lực đối với phụ nữ.
Esperence Kazi, điều phối viên của nhóm quyền phụ nữ 'One Girl One Leader' ở Beni, cho biết: “Chúng tôi khuyến khích WHO tiếp tục cho cộng đồng thấy rằng những kẻ bạo hành phụ nữ sẽ bị trừng phạt nghiêm khắc”.
Một nạn nhân có tên “Jolianne” - người trẻ nhất trong số các nạn nhân - kể lại một tài xế của WHO đã đề nghị chở cô về nhà khi cô bán thẻ điện thoại ven đường ở thị trấn Mangina vào tháng 4/2019. Tuy nhiên, “anh đã đưa cô tới một khách sạn, sau đó có hành vi cưỡng hiếp cô”, báo cáo cho biết.
Điều tra viên phát hiện ra hầu hết nạn nhân đều thuộc nhóm “dễ bị tổn thương”, thường là phụ nữ trẻ có hoàn cảnh kinh tế bấp bênh.
Những nhân viên bị cáo buộc đã yêu cầu nạn nhân quan hệ tình dục để đổi lấy hợp đồng lao động, đe dọa sinh kế nếu nạn nhân từ chối.
Một số cho biết họ đã bị sa thải vì từ chối quan hệ tình dục, trong khi những người khác không nhận được công việc họ muốn ngay cả khi đã đồng ý.
Vào tháng 6/2002, chính phủ Congo đã thông báo kết thúc đợt dịch bùng phát Ebola kéo dài 2 năm khiến hơn 2.200 người thiệt mạng - đợt bùng phát lớn thứ hai kể từ khi virus này được xác định vào năm 1976.
Congo và các cơ quan viện trợ khác cũng đã cam kết điều tra vụ lạm dụng tình dục. Bộ trưởng Nhân quyền Congo hiện chưa đưa ra bình luận.
Mộc Miên (Theo Strait Times)
