Phải quyết liệt chống tham nhũng ở các dự án xóa đói giảm nghèo

Cuối 2014, viện Khoa học thanh tra (Thanh tra Chính phủ) phối hợp với Đại sứ quán Ailen tại Việt Nam thực hiện khảo sát tại 4 tỉnh: Điện Biên, Thanh Hóa, Quảng Ngãi, Trà Vinh, nơi thực hiện các dự án xóa đói giảm nghèo có sự hỗ trợ của Đại sứ quán Ailen.

Kết quả 73,3\% ý kiến người dân cho rằng, có tiêu cực trong triển khai các dự án xóa đói giảm nghèo. Có 74,7\% số người được hỏi cho rằng, thông qua hoạt động giám sát cộng đồng với các dự án xóa đói, giảm nghèo có phát hiện ra sai phạm. Mà phổ biến nhất là dự án đầu tư kém hiệu quả, gây thất thoát, lãng phí vốn, tài sản thuộc dự án.

Từ kết quả khảo sát trên, cũng như chuyện dê đi lạc, gà vào nhầm chuồng hay tiền đi lạc từ các dự án xóa đói giảm nghèo, ông Lê Văn Cuông - nguyên ĐBQH khóa XII cho rằng: “Việc quan xã ăn chặn tiền, gà... của dân nghèo chính là một trong những dạng sai phạm tiềm ẩn nguy cơ tham nhũng cao. Vì thế, chúng ta cần có cơ chế giám sát chặt chẽ hơn nữa các chính sách, dự án xóa đói giám nghèo, trong đó giám sát từ cộng đồng rất quan trọng”.

Cũng theo ông Cuông, cần bổ sung quyền hạn cho chủ thể giám sát đầu tư của cộng đồng, bổ sung cơ chế bảo đảm việc thực hiện quyền yêu cầu cung cấp thông tin của chủ thể giám sát để có đủ căn cứ, cơ sở cho việc giám sát đạt hiệu quả; phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực.

Theo ông Vũ Quốc Hùng, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương nhận định, nếu chúng ta không xử lý nghiêm thì sẽ còn nhiều vụ việc tương tự xảy ra. “Từ những sự việc vừa xảy ra, theo quan điểm của tôi, cần phải kiểm tra, điều tra làm rõ.

Nếu là chiếm đoạt của dân thì không chỉ đơn thuần là xử lý khiển trách trong Đảng mà là hành vi vi phạm pháp luật. Bất luận vì lý do gì, đồ cho dân nghèo mà giữ lại trong nhà mình là hành vi khuất tất, phải xem xét. Vài con dê, con gà cũng là tham nhũng. Dù là tham nhũng vặt cũng phải xử lý nghiêm”, ông Hùng nhấn mạnh.

Đồng tình quan điểm trên, ông Cuông cho rằng: “Bất cứ hành vi tham nhũng nào cũng cần phải xử lý nghiêm minh, triệt để. Hiện quy định, chế tài đều khá chặt chẽ, luật Phòng chống tham nhũng đưa ra 19 điều Đảng viên không được làm, các quy định xử lý đều có quy định cụ thể. Với mỗi vụ việc tùy động cơ, hậu quả đều có chế tài xử lý. Vấn đề là khi xử lý phải loại bỏ được tâm lý nể nang, trù dập...”.

Quay trở lại những vụ việc quan xã ăn chặn của dân nghèo, trao đổi với PV báo ĐS&PL, ông Vũ Quốc Hùng- nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương cho rằng: "Những chính sách của Nhà nước bản thân nó rất tốt, nhưng lại không đi đến được tận tay người dân chỉ bởi đâu đó có những cán bộ không tận tụy, tham lam. Những chính sách đó là nhằm giúp cho người nghèo cải thiện cuộc sống, mà những cán bộ không thiếu thốn gì lại ăn chặn của dân thì đúng thật là đáng xấu hổ.

Ăn chặn thông thường đã đáng lên án, nhưng "ăn chặn" của người nghèo là sự sỉ nhục, suy thoái đạo đức của cán bộ. Trong khi đó, công tác quản lý còn quá kém, không có chế tài kiểm soát, xử lý triệt để. Vai trò của tổ chức Đảng ở cơ sở còn nể nang, giơ cao đánh khẽ”.

Trước những bức xúc của người dân về nạn ăn chặn của không ít cán bộ địa phương cũng như câu hỏi vì sao thực trạng này ngày càng phổ biến, PV báo ĐS&PL đã có cuộc trao đổi với nhà Dân tộc học, PGS.TS.Bùi Xuân Đính - viện Dân tộc học Việt Nam để chỉ ra những góc khuất đằng sau sự thật xót xa này.

Những điều mà dư luận được chứng kiến thời gian qua chỉ là một phần biểu hiện của cái nạn mà tôi gọi là “cường hào mới”. Nó không đơn thuần chỉ là ăn chặn mà còn là trù dập người dân. Vậy khái niệm cường hào hiểu theo nghĩa hiện nay là gì? Bản chất của cường hào là lộng quyền và lạm quyền, hay là sự tha hóa quyền lực của một bộ phận nhỏ người có chức có quyền ở các địa phương hoặc ở cơ quan nào đó...

Đây không phải là ảnh hưởng tâm lý mà nó là một thực trạng trong xã hội hiện nay. Sự yếu kém trong quản lý, những lỗ hổng cũng như sự chưa nghiêm minh của pháp luật ở một số lĩnh vực đang khiến cho tình hình trở nên xấu đi... Theo quan điểm của tôi, để chống tha hóa quyền lực thì việc cần làm ngay là nâng cao khả năng quản lý cũng như xử lý mỗi khi để xảy ra tình trạng lạm quyền của một số quan xã địa phương.

Dường như mấy năm trở lại đây, tình trạng tha hóa quyền lực ở cấp xã nặng nề hơn và có vẻ nó còn được tiếp tay, bao che bởi một số lãnh đạo cấp cao hơn (cụ thể ở đây là cấp huyện). Nếu không có sự tiếp tay này, chính quyền cấp xã khó có thể lộng quyền và lạm quyền vì ngày nay lượng thông tin đa dạng hơn, trình độ hiểu biết pháp luật của người dân cao hơn.

Thời buổi nào cũng xuất hiện tầng lớp mang tính trội và tầng lớp này sẽ lợi dụng kẽ hở trong quản lý để lộng quyền và lạm quyền... Vì thế, chúng ta cần làm rõ câu hỏi bảo vệ người dân hay bảo vệ cán bộ? Nếu bảo vệ lợi ích của người dân thì phải sa thải cán bộ tha hóa, biến chất.