Tổng thống Mỹ Donald Trump chỉ còn chưa đầy 50 ngày trong nhiệm kỳ, bên cạnh những kiện tụng pháp lý, mọi ánh mắt bắt đầu đổ dồn vào đặc quyền cuối cùng của ông.
Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể sử dụng lệnh ân xá trong những ngày còn lại của nhiệm kỳ. Ảnh: AFP |
Hôm 24/11, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã chính thức cho phép kích hoạt quá trình chuyển giao quyền lực đối với ứng viên đảng Dân chủ Joe Biden.
Tuy nhiên, ông Trump vẫn không ngừng theo đuổi các vụ kiện pháp lý dù ông chỉ còn chưa đầy 50 ngày nữa trong nhiệm kỳ của mình. Đáng chú ý, trong khoảng thời gian cuối cùng này, Tổng thống Mỹ vẫn còn một đặc quyền có thể sử dụng, đó là lệnh ân xá.
Hiến pháp Mỹ cho phép một tổng thống đương nhiệm có quyền được ân xá hoặc giảm án đối với các tội danh bị kết án tại Mỹ, ngoại trừ các trường hợp đã bị luận tội.
Quyền Ân xá là quyền được xóa bỏ hoàn toàn các tội danh cấp liên bang. Chúng đại diện cho sự khoan hồng của pháp luật, xóa bỏ mọi hình phạt và khôi phục các quyền công dân, như được bầu cử hoặc ứng cử vào các chức vụ công.
Ngoài ra, một vị tổng thống còn có quyền giảm án, miễn trừ các hình phạt tài chính hoặc hoãn thi hành án vì lý do y tế. Thậm chí, người đứng đầu nước Mỹ còn có thể ân xá cho những cá nhân chưa bị kết án các tội danh liên bang.
Hãng thông tấn Reuters, dẫn lời một cựu quan chức chính phủ Mỹ, cho biết Tổng thống Trump rất thích sử dụng quyền ân xá trong những ngày cuối nhiệm kỳ, do tính chất không ràng buộc của nó.
Hôm 25/11, Tổng thống Donald Trump thông báo đã chính thức ân xá cho cựu Cố vấn An ninh Quốc gia Michael Flynn, người bị bắt vì các cáo buộc dính líu đến sự can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016.
Thống kê từ Trung tâm Nghiên cứu Pew cho thấy, ông Trump đã có 44 lần sử dụng quyền ân xá hoặc giảm án trong gần 4 năm tại vị của mình. Song con số này vẫn còn rất khiêm tốn nếu so với những người tiền nhiệm của ông.
Trên thực tế, các đời tổng thống khác cũng thường xuyên sử dụng đặc quyền này trong những thời điểm cuối cùng của họ ở Nhà trắng.
Lệnh ân xá đầu tiên do Tổng thống George Washington ban hành năm 1795 với hai người đàn ông bị kết tội tham gia Cuộc nổi dậy Whisky phản đối chính phủ áp thuế với rượu mạnh.
Sau Nội chiến 1861-1865 giữa miền bắc và miền nam nước Mỹ, Tổng thống Andrew Johnson đã ban lệnh ân xá vô điều kiện cho những người lính đã phục vụ trong quân đội bị đánh bại của Liên minh miền Nam. Tổng thống Jimmy Carter năm 1977 đã ân xá cho hơn 200.000 người trốn nghĩa vụ quân sự.
Người tiền nhiệm của ông Trump, cựu Tổng thống Barack Obama, cũng đã có 212 lần ân xá và 1.715 lần giảm án trong 8 năm của mình tại Nhà Trắng.
Vị tổng thống đang nắm giữ kỷ lục về số lần ân xá trong lịch sử nước Mỹ là Franklin Delano Roosevelt. Trong 4 nhiệm kỳ liên tiếp của mình, Tổng thống Roosevelt đã thực hiện tổng cộng 2.819 lần ân xá và 488 lần giảm án.
Vị tổng thống Mỹ duy nhất trong lịch sử có số lần ân xá “khiêm tốn” như ông Trump là cố Tổng thống George H.W Bush, với vỏn vẹn 74 lần ân xá và 3 lần giảm án trong nhiệm kỳ của ông từ năm 1989 đến năm 1993.
Tuy nhiên, ông Trump đặc biệt gây chú ý bởi sử dụng quyền lực này phục vụ cho lợi ích của các đồng minh và những người ông quen biết. Jack Goldsmith, tác giả một cuốn sách về Trump, tính toán rằng trong số 41 lệnh ân xá hoặc giảm án mà Trump đưa ra trong nhiệm kỳ, 88% có mối liên hệ cá nhân hoặc chính trị với ông.
Tuần này, Sean Hannity, người dẫn chương trình Fox News và là đồng minh của Tổng thống Trump, gợi ý Tổng thống nên ân xá cho cả gia đình và bản thân.
Giới chức New York đang điều tra nghi vấn tập đoàn Trump Organization chuyển tiền cho Ivanka dưới dạng phí tư vấn, giúp Trump giảm thuế cho mình bằng cách khấu trừ 26 triệu USD cho các nhà tư vấn không rõ danh tính như một khoản chi phí kinh doanh.
Luật sư riêng của ông Trump cũng từng bị các công tố viên liên bang tại Manhattan điều tra vì những thỏa thuận làm ăn với Ukraine, cũng như vai trò của ông trong việc sa thải đại sứ Mỹ tại nước này, một trong những vấn đề trung tâm trong cuộc điều tra xem xét bãi nhiệm ông Trump.
Các chuyên gia pháp lý bất đồng quan điểm về việc liệu Tổng thống Trump có thể tự ân xá cho chính mình hay không, bởi chưa có tổng thống Mỹ nào từng thử điều này.
Một bản ghi nhớ năm 1974 của Văn phòng Cố vấn Pháp lý dưới thời Nixon viết rằng việc tự ân xá sẽ vi phạm nguyên tắc pháp lý nền tảng của Mỹ là không ai được làm thẩm phán trong vụ án của chính mình. Tuy nhiên, tài liệu này thừa nhận tổng thống Mỹ vẫn có thể "lách luật".
Tòa án Tối cao Mỹ chưa bao giờ đưa ra phán quyết về việc liệu tổng thống có thể tự ân xá hay không và gần như chắc chắn sẽ có một cuộc chiến pháp lý nổ ra nếu ông Donald Trump làm vậy.
Hoa Vũ (T/h)
