Xuất hiện tại Việt Nam vào đầu thế kỷ 20 với sản phẩm nước khoáng, đến nay nước giải khát (NGK) đã trờ thành ngành kinh tế mũi nhọn. Đâu là nguyên nhân giúp ngành hàng vốn chỉ bắt nguồn từ nấu nước đóng chai lại vươn mình lớn mạnh đến thế?
Xuất phát điểm khiêm nhường
Lịch sử ghi nhận NGK xuất hiện đầu tiên vào thế kỷ 17, được pha chế thủ công bằng nước lọc, chanh và mật ong. Loại NGK đặc biệt này được chứa trong các thùng gỗ và phân phối bằng cách đeo trên lưng những gã trai trẻ đi bán khắp các đường phố Paris.
Đến thế kỷ 19, những thùng gỗ trên lưng được thay bằng các quầy giải khát nơi công cộng. Đây là tiền đề cho việc sản xuất NGK đóng chai phát triển.
| Một trong những quầy bán NGK đầu tiên trên thế giới (Nguồn hình: Wikipedia) |
Tại Việt Nam, NGK đầu tiên xuất hiện vào những năm 1930 dưới tên gọi nước khoáng Vĩnh Hảo. Năm 1952, Tập đoàn BGI (Pháp) xây nhà máy Usine Belgique (tiền thân của nhà máy Chương Dương) và trở thành nơi cung cấp NGK lớn nhất miền Nam lúc bấy giờ.
Có lẽ những ai sống tại miền Nam trước năm 1975 hẳn sẽ còn nhớ xá xị con cọp, sản phẩm được mệnh danh là“ông vua giải khát” một thời.
Vào thập niên 90, đất nước mở cửa, ngành NGK Việt đón nhận thêm những thương hiệu quốc tế như Pepsi, Coca Cola và sự trỗi dậy của các thương hiệu Việt như Tribeco hay Tân Hiệp Phát.
| Xá xị Con Cọp – Loại NGK phổ biến nhất tại miền Nam VN một thời (Nguồn: Google) |
Tuy nhiên, giai đoạn này, nhu cầu sử dụng NGK của người dân chưa cao, các doanh nghiệp cũng chỉ sản xuất chỉ cầm chừng. Sản phẩm được phân phối và bày bán thô sơ tại các hàng quán tập trung chủ yếu ở phố thị.
Nhìn nhận một cách tổng quan, thức uống giải khát đa phần của người Việt từ đầu thế kỷ 20 cho tới những năm 1990 vẫn chủ yếu là nước từ các loại cỏ cây, hoa lá, thảo mộc từ tự nhiên được nấu lên để sử dụng. Gần như không có tác động, hỗ trợ nào từ khoa học, công nghệ cho các loại thức uống này. Đây cũng chính là nền tảng để ngành NGK gần như đi từ con số không vươn lên đỉnh cao chỉ trong gần hai thập niên sau này.
Đến công nghệ thế kỷ với điển hình Tân Hiệp Phát
Sang những năm 2000, ngành NGK Việt Nam đã có bước nhảy vọt thế kỷ. Từ chỗ chỉ có vài nhà máy trong những năm 1990, đến nay đã có 1.833 cơ sở sản xuất. Từ hoạt động cầm chừng nay sản lượng lên tới 4,8 tỷ lít/năm, với doanh số lên tới 80.320 tỷ đồng. Tốc độ tăng trưởng trung bình giai đoạn 2011 – 2014 lên tới 13,48%, gấp đôi mức tăng trưởng GDP Việt Nam. Vậy, đâu là bệ phóng cho sự phát triển thần kỳ này?
Theo nhận định của các chuyên gia, bên cạnh nhu cầu ngày càng cao của NTD, chiến lược phát triển nhạy bén của mỗi doanh nghiệp thì công nghệ chính là “bệ phóng” cho sự phát triển vũ bão của ngành NGK.
Điển hình cho câu chuyện thành công trong ngành NGK Việt có thể kể đến ông Trần Quý Thanh, người sáng lập và điều hành Tập đoàn Tân Hiệp Phát.
Theo ông Thanh, trước đây ông và gia đình phải ngược xuôi khắp mọi miền đất nước để mở rộng thị trường, kiếm nhà phân phối, tìm cách phát triển sản xuất. Tới nay, công ty ông sáng lập từng được định giá lên tới hơn 2 tỷ USD.
| Dây chuyền công nghệ Aseptic hoàn toàn tự động và khép kín tại Tân Hiệp Phát (Nguồn: THP) |
Sự thành công của ông Thanh đến từ chiến lược nỗ lực phát triển ngành hàng ngách, tạo ra các sản phẩm hoàn toàn khác biệt, đánh đúng vào nhu cầu thị trường dưới sự hỗ trợ của công nghệ hiện đại nhất thế giới – Aseptic. Đây được coi là công nghệ của thế kỷ 21 dành cho các doanh nghiệp thực phẩm, đồ uống.
Công nghệ Aseptic giúp cho Tân Hiệp Phát thể hiện được hết năng lực trong việc tạo ra một ngành hàng hoàn toàn mới, ngành NGK có nguồn gốc tự nhiên, đặc biệt có lợi cho sức khỏe. Kéo theo sau đó là sự ra đời của hàng loạt các sản phẩm đến từ các thương hiệu trong và ngoài nước.
Sự ưu việt của Aseptic nằm ở điểm nhấn là sự kết hợp tối ưu giữa 5 yếu tố vô trùng (chai tiệt trùng, nắp tiệt trùng, nước tiệt trùng, sản phẩm tiệt trùng, môi trường chiết vô trùng) để tạo ra sản phẩm với chất lượng cao nhất, không chất bảo quản, không màu công nghiệp, đáp ứng các yêu cầu khắt khe về ATVSTP.
Câu chuyện của ông Thanh và Tân Hiệp Phát chính là hình ảnh về sự phát triển thần tốc của ngành NGK Việt Nam. Là hình ảnh đại diện cho sự năng động, tư duy nhạy bén trong việc đầu tư về công nghệ, kỹ thuật và chiến lược kinh doanh. Tạo nên một trong những câu chuyện ly kỳ nhất về sức tăng trưởng, phát triển của ngành NGK trong lịch sử kinh tế Việt Nam.
PV
