NSƯT Xuân Bắc: “Lỗi ở việc ta thích đọc tin khoe nhà sang, xe tiền tỷ”

“Góc khuất” phía sau những ồn ào

Chia sẻ với PV ĐS&PL về tình hình Nhà hát mùa dịch Covid-19, NSƯT Xuân Bắc - Giám đốc Nhà hát Kịch Việt Nam cho hay: “Dịch bệnh ập đến khiến cho tất cả công việc làm nghệ thuật bị đảo lộn. Qua mấy đợt dịch, tinh thần của nghệ sĩ lên xuống theo tình hình dịch, chúng tôi cảm thấy bị động nhưng nếu được biểu diễn, chúng tôi luôn chủ động làm tốt nhất. Chúng tôi có làm được một số chương trình online như trên YouTube, trên TikTok... để phục vụ khán giả. Hơn lúc nào hết chúng tôi muốn làm nghề, muốn biểu diễn cho khán giả xem.

Thời gian qua, Nhà hát Kịch Việt Nam đã có nhiều hỗ trợ đối với anh em nghệ sĩ. Ban Giám đốc đã họp với nhau và quyết định dành cho những nghệ sĩ có hoàn cảnh khó khăn một số giúp đỡ nhất định. Có những diễn viên trẻ làm hợp đồng vụ việc, vừa mới xin vào Nhà hát hôm trước, thì hôm sau toàn Thành phố giãn cách, có những diễn viên làm mẹ đơn thân chịu nhiều vất vả, họ không thể về quê được và tiền nhà, tiền ăn vẫn phải trả, chúng tôi đã trích số tiền tích luỹ của Nhà hát để giúp đỡ. Có những nghệ sĩ nhận được hỗ trợ của Nhà hát thì xúc động nhắn tin cảm ơn ban Giám đốc đã luôn nhớ đến họ”.

Khi được hỏi “mới đây, khi một số nghệ sĩ của Nhà hát Kịch Hà Nội như Hồng Đăng, Thanh Hương, Ngọc Quỳnh... nhận được hỗ trợ khó khăn do dịch Covid-19, một số người cho rằng, liệu họ có xứng đáng không khi những nghệ sĩ này có điều kiện rất tốt, anh nghĩ sao?”, NSƯT Xuân Bắc cho biết: “Tôi thấy mọi người phản ứng là bình thường. Đứng trên mặt bằng tổng thể, chúng ta phải thấy đây là quy định hỗ trợ nhóm đối tượng chứ không phải từng đối tượng. Ví dụ như tôi bây giờ là NSƯT, là Giám đốc Nhà hát nhưng cũng là diễn viên hạng III, chỉ hơn các bạn diễn viên hạng IV một bậc thôi. Chủ trương hỗ trợ cho các nghệ sĩ khó khăn là đúng đắn, nếu chỉ nhìn vào một vài hiện tượng cá biệt mà loại bỏ chủ trương này thì chúng ta nên xem lại.

Có thể, đây là lỗi của truyền thông, lỗi của chúng ta thích nói đến những thứ hào nhoáng, lỗi ở việc ta thích đọc tin khoe nhà sang, xe tiền tỷ, váy triệu đô, nhẫn kim cương mà không nhìn vào hoàn cảnh hàng nghìn nghệ sĩ khác đang biểu diễn trên sân khấu mà chưa có điều kiện đủ đầy. Có một vai chính toả sáng, nhưng còn hàng chục vai diễn quần chúng đằng sau âm thầm góp cho vở kịch. Mọi người muốn đấu tranh cho sự công bằng là đúng nhưng nếu nghĩ “trong số 2.000 người nhận hỗ trợ mà có 2 nghệ sĩ giàu, mà bỏ cả chủ trương này đi thì không đúng".

Những người có điều kiện là nghệ sĩ nói riêng, những người có điều kiện trong xã hội nói chung hàng ngày cũng có sẻ chia với các hoàn cảnh khó khăn, điều này rất đáng quý. Nếu tôi được nhận hỗ trợ này, tôi sẽ nhận bình thường, nhưng tôi sử dụng đồng tiền đó thế nào, tinh thần thế nào là do tôi quyết định. Nếu tôi có điều kiện, tôi vẫn ủng hộ chủ trương đúng đắn của Chính phủ”.

Áp lực khi làm vở kịch lịch sử

Cũng theo chia sẻ của NSƯT Xuân Bắc, mới đây, Nhà hát Kịch Việt Nam đã ra mắt vở kịch nói Thiên mệnh, vở kịch lịch sử về cuộc đời của Thái sư Trần Thủ Độ. Câu chuyện Thái sư Trần Thủ Độ khẳng định một chân lý rằng tính kỷ cương phép nước phải được giữ gìn, không thể bị phá vỡ bởi bất cứ lý do gì hoặc bất kỳ một ai, kể cả đó là tình anh em ruột thịt thân thích. Hình tượng nhân vật Trần Thủ Độ được khắc họa trong Thiên mệnh như một vị khai quốc công thần, là trụ cột của triều Trần.

Vở diễn giúp khán giả hiểu rõ hơn về những chuyển biến xã hội, những giằng co tâm lý của từng nhân vật, những bí ẩn sau những trang sử sách chói lọi của dân tộc Việt Nam. Kịch bản Thiên mệnh của tác giả Hoàng Thanh Du, do NSƯT Đỗ Kỷ đạo diễn với sự tham gia của nhiều nghệ sĩ gạo cội như: Họa sĩ - NSƯT Doãn Bằng, âm nhạc - NSƯT Huỳnh Tú, biên đạo múa Tuyết Minh, thể hiện trang phục - NSƯT Tiến Đại... Các diễn viên tham gia diễn xuất: NSƯT Tạ Tuấn Minh, NSƯT Lâm Tùng, NSƯT Dũng Nam, diễn viên Hồ Liên, Khuất Quỳnh Hoa... vở diễn sẽ tham dự Liên hoan Sân khấu kịch nói toàn quốc năm 2021.

Được đạo diễn “chọn mặt gửi vàng”, đảm nhiệm vai diễn chính Thái sư Trần Thủ Độ, NSƯT Tạ Tuấn Minh cho biết: “Tôi cảm thấy biết ơn và tự hào khi đảm nhiệm vai diễn này. Với tôi, đây một vai diễn nặng ký, bởi Thái sư Trần Thủ Độ là hình tượng nổi bật, tầm cỡ trong lịch sử Việt Nam, bản thân tôi cũng đã dành thời gian tìm hiểu rất kỹ và chi tiết về Thái sư Trần Thủ Độ để có thể hiểu được nhân vật và từ đó hóa thân và sống trọn với nhân vật những giây phút trên sân khấu”.

Chia sẻ về tâm huyết dành cho vở kịch lần này với tư cách đạo diễn, NSƯT Đỗ Kỷ cho biết: “Đây là một vở diễn có nhiều lớp diễn, có nhiều sự xung đột giữa các nhân vật. Khán giả thường nghĩ rằng chuyện lịch sử đưa lên sân khấu thường sẽ nhàm chán nhưng không phải như vậy. Vở diễn này không đơn thuần là lịch sử, đó còn là những bài học của lịch sử để lại cho hậu thế. Các diễn viên cũng đã có điều kiện để đọc thêm sách vở để hiểu thêm về nhân vật. Các màn đối thoại của vở kịch nhiều khi rất khác so với thời nay nên các diễn viên tự tập và rèn luyện rất nhiều.

Với vở Thiên mệnh này, áp lực lớn nhất của tôi không phải là mình làm tác phẩm, mà áp lực cá nhân nhiều hơn. Tôi mặc dù làm không nhiều, lại đang làm vị trí quản lý ở Cục Nghệ thuật Biểu diễn, nên tôi thường xuyên đi xem các vở diễn ở các Nhà hát để góp ý kiến cho các nghệ sĩ mà bây giờ mình lại làm vở thì sẽ rất nhiều người nhìn vào. Nếu mình làm không ra gì thì nhiều người bĩu môi. Đó là những áp lực lớn nhất của tôi. Khi làm vở kịch này, tôi hạn chế những lỗi trên sân khấu. Còn hay hay không thì do cảm nhận của khán giả”.

Trước câu hỏi của PV ĐS&PL “Phải chăng những vở kịch về đề tài lịch sử khi đi Liên hoan sẽ dễ ghi điểm, nhận được sự đồng cảm của giám khảo hơn?”, NSƯT Xuân Bắc thẳng thắn bày tỏ quan điểm: “Nếu ai suy nghĩ như vậy thì đó là tư duy thiên lệch về cách phát triển sân khấu. Bản thân sân khấu ra đời đã có chức năng nhiệm vụ riêng của mình. Sân khấu phải có người xem chứ không phải dàn dựng xong cất vào nhà kho. Nhiều người cứ dàn dựng vở kịch được lòng người này, được lòng người kia chỉ để cho xong một cuộc thi, một Liên hoan đó là sai lầm. Sân khấu dàn dựng xong phải có người xem.

Một trong những việc đau đầu nhất của các Liên hoan là công tác lựa chọn giám khảo. Bởi vì không phục nhau, vì những ý kiến ngoài luồng. Bây giờ đã qua cái thời, nếu vở diễn của mình đạt giải thì khen giám khảo, nếu không thì chê giám khảo, chê ban tổ chức. Những tác phẩm làm ra để đi thi không còn sức cạnh tranh với các tác phẩm làm ra để khẳng định mình, khẳng định tài năng nghệ sĩ”.

Lạc Thành

Bài đăng trên ấn phẩm Tạp chí Đời sống & Pháp luật Số Chủ Nhật (39)