Theo quy tắc bầu cử do đảng Bảo thủ Anh công bố vào ngày 11/7, cuộc bầu cử lãnh đạo đảng mới được chia thành hai giai đoạn. Giai đoạn đầu, 358 thành viên đảng Bảo thủ ở hạ viện sẽ bỏ phiếu để tìm ra 2 ứng viên cuối cùng.
Trong giai đoạn thứ hai, tất cả các thành viên đảng Bảo thủ sẽ bỏ phiếu qua đường bưu điện để chọn ra một nhà lãnh đạo mới từ hai ứng viên, người cũng sẽ giữ chức Thủ tướng Anh.
Quá trình đề cử ứng cử viên được hoàn tất trước 18h00 ngày 12/7 (giờ địa phương, tức 0h ngày 13/7 giờ Hà Nội). Các ứng viên cần nhận được sự ủng hộ của ít nhất 20 nghị sĩ đảng Bảo thủ để bước vào giai đoạn đầu tiên của vòng bỏ phiếu.
Trong vòng bỏ phiếu đầu tiên, những ứng cử viên không nhận được sự ủng hộ của ít nhất 30 nghị sĩ sẽ bị loại. Vòng bỏ phiếu thứ hai dự kiến được tổ chức vào ngày 14/7 và nếu hai ứng cử viên hàng đầu vẫn chưa được quyết định vào thời điểm đó, thì cuộc bỏ phiếu sẽ tiếp tục vào tuần sau.
Sau khi ông Boris Johnson tuyên bố từ chức lãnh đạo đảng Bảo thủ cầm quyền và Thủ tướng Anh vào tuần trước, 11 người đã tuyên bố tham gia cuộc đua giành người kế nhiệm. Có thể kể đến cựu Bộ trưởng Tài chính Rishi Sunak, Bộ trưởng Tài chính Nadhim Zahawi, cựu Bộ trưởng Y tế Sajid Javid, cựu Ngoại trưởng Jeremy Hunt, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại của Hạ viện Tom Tugendart, Bộ trưởng Thương mại Penny Mordaunt, Ngoại trưởng Liz Truss,...
Hiện, 3 người đã giành được sự ủng hộ của ít nhất 20 nghị sĩ và bước vào vòng bỏ phiếu đầu tiên thành công, đó là ông Sunak, ông Tugendart và bà Mordaunt. Giới truyền thông kỳ vọng rằng bà Truss, ông Zahawi và ông Hunt cũng sẽ đạt điều kiện của vòng bỏ phiếu đầu tiên.
Theo Reuters, 3 ứng viên Sunak, Mordaunt và Truss là những "người chạy trước" chính trong cuộc bầu cử này.
Ông Sunak chính thức khởi động chiến dịch của mình vào ngày 12/7, sau khi từ chức Bộ trưởng Tài chính vào ngày 5/7. Chính việc từ chức của ông và cựu Bổ trưởng Y tế Javid đã làm dấy lên "làn sóng ra đi" giữa các quan chức chính phủ cấp cao và buộc Thủ tướng Johnson phải đồng ý từ chức.
Ông Sunak cho biết trong cuộc vận động tranh cử rằng ông là "người phù hợp" để thay thế Thủ tướng Johnson và có khả năng đối phó với những khó khăn kinh tế hiện tại ở Anh. Để đối phó với những lời hứa cắt giảm thuế lớn mà các ứng cử viên khác hứa hẹn, ông Sunak kêu gọi các đối thủ không nên "kể những câu chuyện cổ tích hay ho", đồng thời nhấn mạnh ông sẽ ưu tiên kiềm chế lạm phát tại Anh.
Phó Thủ tướng Dominic Raab và Bộ trưởng Giao thông Grant Shapps ủng hộ ông Sunak, nói rằng ông là người sau này có "kinh nghiệm và khả năng" để trở thành tân Thủ tướng Anh. Bộ trưởng Shapps ban đầu tham gia chiến dịch nhưng nhanh chóng từ bỏ để ủng hộ ông Sunak.
Là một trong những đối thủ chính của ông Sunak, Ngoại trưởng Liz Truss giành được sự ủng hộ của 2 bộ trưởng trong chính phủ của Thủ tướng Johnson. Hai bộ trưởng này được cho là thân cận với ông Johnson và đều chỉ trích ông Sunak.
Giới truyền thông Anh nhận định, ai trở thành tân thủ tướng sẽ phải đối mặt với hàng loạt vấn đề như lạm phát trầm trọng, nợ nần chồng chất, kinh tế tăng trưởng chậm và chi phí sinh hoạt tăng vọt ở nước này. Trước hết, những ứng cử viên đó sẽ cần phải "tồn tại" ở cuộc cạnh tranh khốc liệt trong nội bộ đảng, một số ứng viên có thể phải đối mặt với những "lời chỉ trích ác ý" từ đối thủ của họ.
Trước đó vào ngày 7/7, Thủ tướng Johnson tuyên bố từ chức sau hàng loạt bê bối và đối mặt sự phản đối mạnh mẽ từ các thành viên trong đảng Bảo thủ. Ông sẽ tiếp tục lãnh đạo chính phủ Anh cho đến khi có người kế nhiệm, dự kiến được công bố vào ngày 5/9 năm nay.
Hoa Vũ (Theo Thời báo Hoàn Cầu)
