Hai tháng trước, Pháp đã trải qua tháng 5 nóng nhất từ trước đến nay, với mức nhiệt cao kỷ lục được ghi nhận ở một số thành phố. Trong tháng 6, quốc gia này lại tiếp tục hứng chịu đợt nắng nóng mùa xuân, lan rộng sang các quốc gia khác như Tây Ban Nha, Italy... Đến tháng 7 này, Ba Lan và các khu vực khác của Đông Âu phải hứng chịu một đợt nắng nóng khắc nghiệt, New York Times đưa tin.
Hiện nay, nhiệt độ trên khắp châu Âu đang tăng vọt trở lại, bằng hoặc gần gấp 3 lần con số từ Tây Ban Nha đến Quần đảo Anh và lan rộng về phía Đông. Cháy rừng do sức nóng đang bùng phát ở nhiều quốc gia và phần lớn lục địa hiện phải hứng chịu cơn hạn hán kéo dài.
Các nhà khoa học cho biết nắng nóng khắc nghiệt kéo dài trong năm nay đang phù hợp với xu hướng. Họ nói rằng các đợt nắng nóng ở châu Âu đang gia tăng tần suất và cường độ với tốc độ nhanh hơn hầu hết các khu vực khác trên hành tinh, kể cả miền Tây nước Mỹ.
Sự nóng lên toàn cầu đóng một vai trò nào đó gây ra làn sóng nhiệt này, giống như trong các đợt nắng nóng trên khắp thế giới, vì nhiệt độ trung bình cao hơn khoảng 2 độ F (1,1 độ C) so với cuối thế kỷ 19. Ngoài ra còn có một số yếu tố khác liên quan đến sự hoàn lưu của khí quyển và đại dương, có thể khiến châu Âu trở thành trung tâm của sóng nhiệt.
Không có hai sóng nhiệt nào hoàn toàn giống nhau. Nhiệt độ cao "như thiêu như đốt" ở Anh và xứ Wales ngày 18/7 vừa qua một phần là do một vùng không khí áp suất thấp ở tầng trên đã bị ngưng trệ ngoài khơi bờ biển Bồ Đào Nha trong nhiều ngày.
Nó được gọi là "ngưỡng thấp" theo cách nói của các nhà khoa học khí quyển, bởi vì nó bị cắt ra khỏi dòng sông có gió Tây, dòng phản lực ở vĩ độ trung bình, bao quanh hành tinh ở độ cao lớn.
Các vùng áp suất thấp có xu hướng hút không khí về phía chúng. Trong trường hợp này, vùng áp suất thấp đã liên tục hút không khí từ Bắc Phi về phía nó và vào châu Âu. Kai Kornhuber, nhà nghiên cứu tại Đài quan sát Trái đất Lamont-Doherty, thuộc Đại học Columbia, cho biết: “Nó đang bơm không khí nóng lên phía Bắc".
Tiến sĩ Kornhuber đã đóng góp vào một nghiên cứu được công bố trong tháng này cho thấy rằng, các đợt nắng nóng ở châu Âu đã tăng về tần suất và cường độ trong 4 thập kỷ qua, đồng thời liên hệ sự gia tăng này ít nhất một phần với những thay đổi trong luồng phản lực.
Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng nhiều đợt nắng nóng ở châu Âu xảy ra khi luồng phản lực tạm thời chia đôi, để lại một khu vực gió yếu và không khí áp suất cao giữa hai nhánh dẫn đến sự tích tụ nhiệt cực cao.
Có thể có những lý do khác mà châu Âu đang chứng kiến các đợt nắng nóng nhiều và dai dẳng hơn, mặc dù một trong số này hiện đang là chủ đề tranh luận của các nhà khoa học. Tiến sĩ Efi Rousi, một nhà khoa học cấp cao tại Viện Nghiên cứu Khí hậu Potsdam ở Đức cho biết, sự biến đổi khí hậu tự nhiên có thể gây khó khăn cho việc xác định những nguyên nhân cụ thể.
Tiến sĩ Kornhuber cho biết sự ấm lên ở Bắc Cực diễn ra nhanh hơn nhiều so với các khu vực khác trên thế giới, cũng có thể là một nguyên nhân. Khi Bắc Cực ấm lên với tốc độ nhanh hơn, chênh lệch nhiệt độ giữa nó và Xích đạo giảm xuống, dẫn đến giảm gió mùa hè và có tác dụng làm cho các hệ thống thời tiết tồn tại lâu hơn.
Cũng có những dấu hiệu cho thấy những thay đổi của một trong những dòng hải lưu chính trên thế giới, Dòng chảy ngược kinh tuyến Đại Tây Dương, có thể ảnh hưởng đến khí hậu của Châu Âu. Tiến sĩ Rousi đã xuất bản một bài báo vào năm 2021 cho thấy sự suy yếu của dòng điện khi thế giới ấm lên sẽ gây ra những thay đổi trong hoàn lưu khí quyển dẫn đến mùa hè khô hơn ở châu Âu.
Bích Thảo(Theo New York Times)
