(ĐSPL) - Có gốc gác hoàng tộc và sẵn mang trong mình dòng máu đam mê nghệ thuật, ông tự học để trở thành đ?êu khắc g?a nổ? t?ếng vớ? những pho tượng Phật khổng lồ và xung quanh những pho tượng là những câu chuyện kỳ bí đầy huyễn hoặc.
Duyên ngh?ệp vớ? nghề đ?êu khắc
Nhà đ?êu khắc Thụy Lam tên thật là Phạm Dân Chủ. Bây g?ờ tên tuổ? của đ?êu khắc g?a Thụy Lam đã vang danh th?ên hạ, nhất là kh? pho tượng Phật D? Lặc do ông cùng cộng sự làm đặt trên nú? Cấm (còn gọ? là Th?ên Cấm Sơn) ở tỉnh An G?ang đạt Kỷ lục V?ệt Nam năm 2006 rồ? đạt Kỷ lục châu Á vào ngày 2/3/2013. Nhưng để có được những thành công đó, ông đã phả? m?ệt mà? khổ công tự học, trả? qua bao g?an khó nhọc nhằn.
Nhà đ?êu khắc Thụy Lam.
Theo lờ? ông kể, mẹ ông vốn là con cháu của tướng Võ Tánh- một trung thần của vua G?a Long. Bà cố bên mẹ ông là em vua G?a Long, vợ của Võ Tánh, theo anh chạy trốn nhà Tây Sơn đã vào vùng Nha Mân- Đồng Tháp s?nh sống. Thờ? g?an sau, cha mẹ ông lập ngh?ệp ở vùng Long Sơn (huyện Tân Châu, tỉnh An G?ang) rồ? s?nh ông ở đây. Ít lâu sau g?a đình ông qua Phnom Penh- Campuch?a s?nh sống. Cậu bé Phạm Dân Chủ được gử? vào học ở một trường dòng. Ông được dạy nh?ều thứ về mỹ thuật ở đây. Học xong, ông đ? làm cho hãng thầu của ngườ? Pháp tạ? Campuch?a.
Năm 1970, g?a đình ông trở về Sà? Gòn s?nh sống. Để mưu s?nh, ông đ? làm thợ trang trí mỹ thuật cho khách sạn Đệ Nhất. Lúc đó, những ngườ? thầy danh t?ếng ở trường cao đẳng Mỹ thuật G?a Định như: G?áo sư Kỉnh, Nguyễn Huyền, Th?ếu L?nh... nhận thầu khách sạn này. Họ đã chỉ bày cho ông về thủ thuật trang trí. Có năng kh?ếu bẩm s?nh cộng vớ? lòng ham học hỏ?, ông đã lĩnh hộ? được những bà? học về nghệ thuật trang trí từ những ngườ? thầy.
Cũng trong g?a? đoạn này, ông đã học được kỹ thuật đ?êu khắc. Ông kể: “Hồ? đó, khách sạn Đệ Nhất có một bức tượng Mỹ nhân ngư được đặt trong hòn non bộ dướ? chân cầu thang. Vì không tính toán kỹ nên tượng được làm bằng thạch cao, kh? nước chảy làm lở hư bức tượng nên phả? sửa lạ?. Tô? được g?ao sửa bức tượng lúc đầu cũng lo lắng, vì mình chưa làm tượng bao g?ờ, nhưng mấy ông thầy động v?ên, chỉ bảo nên tô? mạnh dạn làm. Kh? làm xong, a? cũng khen bức tượng đẹp, có hồn. Đó là duyên ngh?ệp đưa tô? đến vớ? nghề đ?êu khắc”.
Bức tượng D? Lặc.
Kha? ngộ về Phật g?áo và tr?ết học phương Đông
Sau năm 1975 đất nước gặp nh?ều khó khăn, văn nghệ sỹ cũng lao vào vật lộn để mưu s?nh. Dành dụm được ít t?ền cộng vớ? số vốn g?a đình cho, ông đ? buôn ve cha?. Tình cờ, nghề ngh?ệp này đưa ông gặp gỡ nhà thơ, nhà thư pháp Trụ Vũ. B?ết Thụy Lam có khả năng về mỹ thuật, nhà thơ Trụ Vũ g?ớ? th?ệu ông làm v?ệc ở Pháp v?ện M?nh Đăng Quang ở ngã ba Xa lộ Hà Nộ?- Cát Lá? (quận 2, TP.HCM). Ông chuyên trang trí má? đao, vẽ cây bồ đề... Những tháng ngày làm v?ệc ở đây, được các thầy thuyết pháp về đạo Phật, nghe và đọc k?nh Phật... ông kha? ngộ về Phật g?áo. Dướ? má? chùa pháp v?ện này, ông cảm nhận được cuộc sống bình an, thanh tịnh không bon chen, g?ành g?ật lợ? danh. Từ những cuốn sách ông đọc được, ông ngộ ra những tư tưởng tr?ết học, và tư tưởng văn hoá phương Đông.
“Một họa sỹ bậc thầy của phương Tây, sáng tạo nên trường phá? Lập thể mà cả thế g?ớ? ngưỡng mộ là P?casso, nó? một câu xanh rờn: “Chúng ta là những học trò của phương Đông, hãy học hỏ? phương Đông”. Phương Tây hướng ngoạ? còn phương Đông hướng nộ?. Ngườ? họa sỹ, nghệ sỹ phương Tây muốn sáng tạo, họ phả? đ? ra tìm h?ểu thế g?ớ? bên ngoà?, phả? quằn quạ? đau khổ thì mớ? sáng tác được. Còn ngườ? nghệ sỹ phương Đông thì ngược lạ?, họ hướng nộ?, tìm k?ến sự an nh?ên trong con ngườ? mình, khám phá nộ? tâm và tìm k?ếm trong đó để sáng tạo. Vì thế, ngườ? phương Tây thường hay bạo động, thích có những sự cách tân, cách mạng. Còn ngườ? phương Đông tìm k?ếm, hướng đến sự hòa hợp, bình an trong cuộc sống”, nhà đ?êu khắc Thụy Lam nó?.
Thờ? g?an này, ông cũng được các bậc thầy về mỹ thuật Phật g?áo như: Trương Đình Ý, Lê Văn Chánh, M?nh Dung hướng dẫn thêm. Đặc b?ệt ông được nhà đ?êu khắc về Phật g?áo nổ? t?ếng ở vùng Phú Lâm (TP.HCM) là ông Bảy Chánh tận tình chỉ dạy, nên từ chỗ chuyên vẽ, ông chuyển qua làm tượng. Từ đó, ông bắt đầu bước vào nghề đ?êu khắc.
Những bức tượng Phật khổng lồ huyền bí
Năm 2002, ông được mờ? làm bức tượng Phật D? Lặc trên nú? Thất Sơn, tỉnh An G?ang. Lúc đầu, những ngườ? th?ết kế dự án tính làm tượng Phật Quan Âm hoặc Thích Ca. Nhưng ông đã thuyết phục họ làm tượng Phật D? Lặc. Bở? theo ông, tượng Phật D? Lặc vớ? nụ cườ? an nh?ên mang lạ? n?ềm vu?, thư thá? lạc quan và gần gũ? vớ? đờ? sống con ngườ? hơn, nhất là những ngườ? dân m?ền Tây. Đặt tượng Phật D? Lặc sẽ làm bình dân hóa khu vực đó đ?, không thần thánh huyền bí hóa kh?ến ngườ? dân vu? thích hơn kh? đến đây, bở? nú? Cấm không chỉ là nơ? hành hương, mà còn là một nơ? để du khách tớ? nghỉ ngơ?, tham quan du lịch. Nghe ông phân tích, họ đồng ý.
“Phật D? Lặc thường được vẽ cùng 6 đứa bé, nhưng trong thực tế chỉ có 5 đứa bé. Sáu đứa bé tượng trưng cho lục tặc (sáu thằng g?ặc): Nhãn (mắt), ta? (nhĩ), tỷ (mũ?), th?ệt (lưỡ?), thân (cảm xúc), ý (ý nghĩ). Nhưng thực tế vì không vẽ được ý nghĩ nên chỉ còn 5 đứa bé đứa chỉ mắt, đứa chỉ ta?... cùng Phật D? Lặc. Tượng D? Lặc thường được vẽ tươ? cườ?, ha? tay ngửa cao đẩy thỏ? vàng lên trên, ngườ? ta tưởng lầm là thần tà?. Sự thật là ngà? đẩy thỏ? vàng ra, vì trong k?nh đ?ển Phật g?áo, vàng là con rắn độc”, ông nó?.
Để làm bức tượng khổng lồ này (cao 33,60m, tương đương 10 tầng lầu, nặng 80 tấn, bệ tượng có d?ện tích 1.000m2) ông phả? ăn chay và dựng lán trên nú? Cấm hàng năm trờ?. Trong quá trình làm tượng, ông phả? nhập th?ền, quán tưởng để hình dung ra d?ện mạo, thần thá? r?êng của bức tượng D? Lặc. “Làm tượng Phật, khó nhất là làm khuôn mặt để tạo ra thần thá? của tượng sao cho vừa uy ngh?, vừa thông tuệ mà bác á?. Vớ? tượng Phật D? Lặc, thì ngoà? những cá? trên, cá? khó là tạo dáng cho nụ cườ? của tượng phả? vừa có hồn, vừa đẹp và vu?”, đ?êu khắc g?a Thụy Lam nó?.
Để xây tượng trên nú? Cấm, vì không có đường, nú? lạ? cao, không dùng xe chở vật l?ệu lên được, họ phả? dùng sức ngườ? chở từng xe cả? t?ến cát, đá... lên nú? xây. Ròng rã ba năm, đến năm 2005, bức tượng mớ? hoàn thành. Sau đó tượng được trao Kỷ lục V?ệt Nam rồ? kỷ lục châu Á cho bức tượng Phật D? Lặc lớn nhất châu Á. “Trong quá trình làm tượng, có nh?ều tạ? nạn hy hữu xảy ra. Nhưng có lẽ nhờ tâm l?nh hay sự màu nh?ệm, phù hộ của Đức Phật mà không xảy ra chuyện đáng t?ếc gì. Có lần, kh? thợ cắt sắt đang cắt thanh sắt dư, vừa xong chưa kịp cầm lấy thì bị rơ? thanh sắt xuống đất, nó rơ? thẳng, trúng chỗ một công nhân đang ngồ? ở dướ?. Cũng may, thanh sắt chỉ cắm vào ch?ếc quần anh này mặc, dính chặt xuống đất nên không bị gì”, ông kể.
Và kỳ tích thoát h?ểm
Thờ? g?an sau, ông được mờ? ra Bã? Bụt ở bán đảo Sơn Trà, TP. Đà Nẵng để sửa lạ? bức tượng Bồ Tát Quan Thế Âm ở đó. Tượng cao 70m, mặt nhìn ra b?ển. Trong quá trình làm tượng, nh?ều h?ện tượng lạ đã xảy ra ở đây. “Ở đỉnh nú? Sơn Trà g?ó b?ển mạnh và thổ? thường xuyên. Một xe cát vừa đổ xong g?ó thổ? bay hết. Vật lộn cùng mưa g?ó ba năm, chúng tô? mớ? làm xong. Kh? mở tượng Phật Bà, đ?ều kỳ d?ệu đã xảy ra là có h?ện tượng khúc xạ ánh sáng tạo thành vòng tròn trên đầu bức tượng như một vầng hào quang. Mọ? ngườ? đều nghĩ đó là vầng hào quang l?nh th?êng của Phật Bà. Sau đó, nh?ều lần, vầng hào quang này xuất h?ện trên bức tượng. Trước đó, một lần tô? ngủ trong chò? cây dựng trên vách nú? cao 300m so vớ? mặt b?ển thì gặp một con rắn độc to, đen sì. Tô? sợ quá, nhưng chỉ còn b?ết nằm ?m, n?ệm Phật, một lúc sau con rắn bò đ?”, đ?êu khắc g?a Thụy Lam kể.
| Phật D? Lặc là b?ểu tượng của mùa Xuân, hạnh phúc an lành Theo sách “Ý nghĩa hình tượng Bồ tát D? Lặc và sáu đứa bé” của hòa thượng Thích Thanh Từ, NXB Tôn g?áo, thì Đức Phật D? Lặc thường được ?n trên th?ệp chúc Tết mỗ? độ Xuân về. Đức Phật Thích Ca được gọ? là ta bà g?áo chủ, là vị g?áo chủ trong cõ? Ta bà này. Còn Đức Phật D? Lặc sẽ thành đạo dướ? cộ? long Hoa nên gọ? là Long Hoa g?áo chủ... Kh? nghĩ Đức Phật D? Lặc ra đờ? chúng ta sẽ cảm thấy một nguồn hạnh phúc an lành. Ngày mồng một Tết là ngày vía Đức Phật D? Lặc, ngày hứa hẹn hạnh phúc cho chúng sanh, g?ả? thoát khỏ? khổ đau, ra khỏ? luân hồ?, không phả? hạnh phúc trong ngũ dục tầm thường. |
Nguyễn Thịnh
