‘Người đàn bà thép’ Hong Kong trong cuộc đối đầu với Bắc Kinh

Bà Anson Chan từng là nhân vật cao cấp thứ hai tại Hong Kong (Trung Quốc) khi người Anh còn kiểm soát hòn đảo này. Năm 1997, khu vực được trao trả lại cho Trung Quốc và bà Anson Chan đóng vai trò là người hỗ trợ Bắc Kinh trong quá trình chuyển giao này.

Mặc dù hiện không còn nắm giữ bất kì vị trí nào trong chính quyền, nhưng bà Chan, 74 tuổi vẫn là một trong những nhân vật chính trị có ảnh hưởng nhất ở Hong Kong. Vai trò của bà nổi lên trong bối người Hong Kong một lần nữa đòi hòi chính phủ Trung Quốc để giành quyền tự chủ.

Một trong những yếu tố chính dẫn đến cuộc chuyển giao năm 1997 là Trung Quốc hứa cho Hong Kong quyền tự chủ. Nhiều người Hong Kong cho rằng Trung Quốc đã phá vỡ cam kết đó. Đặc biệt là đối với tự do truyền thông và việc chọn người đứng đầu hòn đảo. Họ cho rằng Bắc Kinh đang kiểm soát rất chặt chẽ hai yếu tố này.

Trong bối cảnh trên, bà Chan đã đứng lên hỗ trợ các nhà hoạt động dân chủ để đàm phán với Trung Quốc. Bà còn kêu gọi sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế với chiến dịch của người Hong Kong. Trong các chuyến thăm gần đây tới Anh và Washington, bà Chan đã có cuộc tiếp xúc với thành viên quốc hội, Bộ Ngoại giao và cả Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden. Tại đây bà đã nhận được những tuyên bố ủng hộ cuộc chiến đòi dân chủ ở Hong Kong bất chấp việc Bắc Kinh tỏ ra giận dữ.

Nỗ lực của bà Chan bao gồm tìm kiếm một cách thỏa hiệp tốt nhất có thể và dựa vào đó để đạt được những mục tiêu cuối cùng. Trong một cuộc phỏng vấn gần đây, bà Chan đã nói về lời kêu gọi hỗ trợ quốc tế từ cộng đồng quốc tế, đánh giá về cuộc chiến của Hong Kong cho quyền dân chủ và tầm nhìn cho tương lai của hòn đảo này.

Bà Chan nhớ lại ngày đó mọi người đều không biết chắc điều gì sẽ xảy ra sau khi người Anh bàn giao lại hòn đảo cho Trung Quốc. Bà đã nỗ lực và giành nhiều thời gian tìm kiếm sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế cũng như sự đồng thuận của người dân Hong Kong. “Mọi chuyện rồi sẽ tốt đẹp vì Hong Kong sẽ đạt được những điều mà người dân mong muốn”.

Tuy nhiên sau 17 năm, bà Chan đã không giấu nổi sự thất vọng khi Hong Kong vẫn chưa thể giành được quyền tự chủ như lời hứa của Trung Quốc. Tuyên bố Chung và Luật Cơ bản (Hiến pháp của Hong Kong) thỏa thuận giữa ba bên gồm Anh, Trung Quốc và chính quyền Hong Kong đã không thể thực hiện được cho đến ngày nay.

Cho đến nay, bà Chan vẫn tiếp tục tham gia vận động để người dân Hong Kong có nhiều tiếng nói hơn trong việc tham gia tranh cử vị trí người đứng đầu khu vực chứ không chỉ đơn thuần là nguyên tắc “một người, một phiếu bầu” như Trung Quốc đề xuất.

“Luật cơ bản của Hong Kong sẽ không chấp nhận những đề cử dân sự hay không cho phép các cử tri tự đề cử các ứng viên”, bà Chan khẳng định. “Điều này phù hợp với hoàn cảnh thực tế và nguyện vọng của người dân”.

Trong khi Bắc Kinh luôn đề nghị đàm phán “một cách nghiêm túc”, những yêu cầu thỏa hiệp của Hong Kong đều bị Trung Quốc làm ngơ, trong suốt 17 năm qua. Dự kiến trong tháng 8, Bắc Kinh sẽ đưa ra những chỉ thị mới liên quan đến quyền tự chủ của Hong Kong.

Theo bà Chan, cộng đồng quốc tế cần quan tâm tới Hong Kong để bảo vệ lợi ích riêng với hòn đảo này. Nhiều thỏa thuận song phương như hợp tác trong các hoạt động thực thi pháp luật, ngăn chặn nạn buôn người, ma túy tới bảo vệ tài sản trí tuệ đều được kí kết trên cơ sở của chế độ ở Hong Kong, không giống như Trung Quốc.

Hong Kong không thể giành quyền tự chủ đồng nghĩa quốc tế sẽ phải tìm kiếm sự đồng thuận từ Trung Quốc với thỏa thuận hợp tác ở Hong Kong

Bà Chan nói rằng mình đã sớm từ bỏ quyền lực bởi mô hình mà Trung Quốc áp đặt ở Hong Kong từ năm 2002. Bà muốn đóng vai trò kêu gọi người dân Hong Kong dám đứng lên thể hiện tiếng nói của mình. “Tôi không thể đảm bảo rằng nếu chúng tôi lên tiếng và bày tỏ mối quan tâm của chúng tôi, chúng tôi chắc chắn sẽ thành công. Nhưng nếu chúng tôi im lặng và không làm gì cả, chắc chắn chúng tôi chắc chắn sẽ thua cuộc”.

Cuối cùng, bà Chan phủ nhận khả năng trở lại nắm quyền ở Hong Kong bởi tuổi tác không cho phép cũng như công việc này cần một người trẻ tuổi và có tầm nhìn xa hơn trong tương lai.