Chứng kiến nhiều vụ trẻ em đuối nước thương tâm, ông Phạm Anh Tuấn (64 tuổi, ngụ phố Thi Sách, quận Hai Bà Trưng, TP Hà Nội) thắc mắc “phòng tránh đơn giản, tại sao xảy ra nhiều vậy”. Ông bắt đầu lập website, blog phổ biến phương pháp “Bơi tự cứu Dịch cân kinh”. Đến nay sau 11 năm tuyên truyền, TS Tuấn mới đây nhận tin vui khi được Văn phòng Chính phủ gọi điện thông báo đã giao các Bộ nghiên cứu đưa Bơi tự cứu vào chương trình giáo dục tiểu học.
Lập web, blog tuyên truyền kiến thức bơi lội
Là chuyên gia dầu khí, không hề được đào tạo bơi lội song TS Tuấn lại là người sáng lập diễn đàn E-Bơi, một trong những trang Web chuyên cung cấp kiến thức phòng chống đuối nước lớn nhất hiện nay.
Ông Tuấn kể lại, ngày 7/10/2006, ông buồn thẫn thờ khi nghe bản tin chuyến đò chở 30 học sinh THCS đắm ở bến Chôm Lôm (xã Lạng Khê, huyện Con Cuông, Nghệ An) khiến 24 nạn người tử vong. Vừa xem vô tuyến, vị khán giả vừa thắc mắc “phòng tránh đuối nước đơn giản nhưng tại sao có nhiều vụ tai nạn thương tâm thế”.
Ông Phạm Anh Tuấn. |
Nhiều đêm trăn trở, ông quyết định dùng mạng internet tuyên truyền kiến thức bơi lội với tâm niệm “không để trẻ em đuối nước”. Với kiến thức bản thân, ông lập Website, blog (sau này lập thêm trang Facebook) để đăng tải kiến thức bơi lội, phòng tránh đuối nước. Hàng ngày sau giờ làm việc, ông chuyên gia hóa dầu dành thời gian viết tin bài, sưu tầm tài liệu đăng tải lên web. Thời gian rảnh ông trực tiếp hướng dẫn cho bạn bè, người thân.
Qua thực tế, ông Tuấn nhận thấy để dạy một người biết bơi ếch, bơi sải, bơi bướm cần nhiều thời gian, điều kiện phải có bể bơi rộng: “Trước tiên phải giúp người ta sống được khi rơi xuống nước đã. Hướng dẫn động tác làm sao ngay cả người không biết bơi vẫn áp dụng được”.
Tìm kiếm thông tin, ông Tuấn biết có giảng viên ở Mĩ từng dạy các binh lính phương pháp “bơi tự cứu” cực kì đơn giản, thế giới đã áp dụng nhiều. Ông liền chuyển hướng sang phổ biến “bơi tự cứu”: “Cách bơi này chỉ cần điều chỉnh cơ thể ở tư thế đứng rồi lợi dụng lực nước kết hợp động tác vẩy tay giúp người nổi lên mặt nước để thở”.
Khái niệm “bơi tự cứu” có thể khiến nhiều người không hình dung được bơi như thế nào. Bởi vậy khi quan sát thấy động tác giống với vẩy tay tập thể dục Dịch cân kinh nên ông đã ghép thành tên gọi “Bơi tự cứu Dịch cân kinh”. Cách gọi này theo ông giúp mọi người hình dung được động tác, dễ dàng liên tưởng trong lúc nguy cấp.
Cách thoát hiểm khi rơi xuống nước
Chia sẻ kinh nghiệm thoát hiểm trong trường hợp ngã xuống nước mà không biết bơi, ông Tuấn hướng dẫn áp ụng “bơi tự cứu” như sau: Trước tiên cần kiểm soát hơi thở không để sặc bằng cách nhắm mắt, ngậm miệng và nín thở (hoặc dùng tay bịt mũi). Việc hoảng loạn theo cơ chế sinh học làm tim đập nhanh, cơ bắp co cứng khiến cơ thể cần nhiều oxy, buộc phải thở sẽ gây sặc nước.
Sau đó theo nguyên tắc vật lý lực nước sẽ đẩy cơ thể nổi trở lên. Lúc này người gặp nạn chỉ việc chủ động điều chỉnh tư thế theo phương thẳng đứng đồng thời dùng hai tay vẩy ngược xuống dưới để nổi, nhô đầu lên mặt nước há to miệng thở vào.
Lặp đi lặp lại động tác như trên, vẩy tay theo hướng vào bờ hoặc đến chỗ có phao cứu sinh có thể giúp người không biết bơi thoát nạn. Tuy nhiên cần lưu ý phân phối sức lực, bơi theo nhịp sinh học. Tức người khỏe thì bơi nhanh, yếu thì bơi chậm.
“Tôi thấy phần lớn trẻ em đuối nước thường ngã ở bờ ao, bờ sông cách bờ chỉ 2-3m, mực nước không sâu lắm.Các em nhỏ vì hoảng loạn mới bị sặc nước dẫn đến tử vong. Nếu biết kiểm soát hơi thở, dùng bơi tự cứu thì cơ hội sống sót rất lớn”, ông Tuấn nói.
Ngoài việc đặt tên gọi giàu tính liên tưởng, ông Tuấn còn sáng tạo khi đưa các bài tập bơi tự cứu từ dưới nước lên cạn. Ví dụ tập thở, ông hướng dẫn chỉ cần chuẩn bị thau nước sạch.Tiếp đó há to miệng thở vào nhanh và sâu miệng rồi ngậm miêng ngụp xuống nước phát âm “ư...ư...ư...ư” để thở ra từ từ bằng mũi sẽ không bị sặc nước.
Tương tự tập vẩy tay bằng cách đứng thẳng vươn hai tay lên trước nhẹ nhành (nhu) rồi vẩy tay xuống. Chú ý khi vẩy tay xuống phải gồng cứng tay (cương) giúp hai cánh tay thành hai mái chèo gắn kết với cơ thể. Sau khi tập luyện thành thục trên cạn, mỗi người nên xuống nước thực hành.
“Hoàn toàn tập bơi tự cứu mọi lúc mọi nơi. Chỉ cần bể bơi mini rộng khoảng 2m2, sâu 1,5m là tập luyện thoải mái chứ không cần bể rộng như tập bơi bướm, bơi ếch”, ông Tuấn phân tích.
Mong muốn cống hiến cho giáo dục
Sau 3 năm phổ biến kiến thức trên mạng internet, đến năm 2009 ông Tuấn thành lập trung tâm E-Bơi với hy vọng sẽ lan tỏa thông tin đến nhiều người hơn. Tên gọi “E-Bơi” là viết tắt của hai từ “Em bơi”, qua đó thể hiện thông điệp của trung tâm hướng đến trẻ em.
Ông Tuấn khẳng định trung tâm hoạt động không vì mục đích thương mại. Trước đây ông là cán bộ ngành dầu khí, còn vợ là doanh nhân, cuộc sống đủ ăn đủ mặc. Công việc phổ biến kiến thức bơi lội đơn giản vì đam mê, muốn giúp đời. Sau khi nghỉ hưu vào năm 2013, chuyên gia dầu khí dành toàn bộ thời gian vào hoạt động tuyên truyền phòng chống đuối nước.
Mong muốn xa hơn của ông Tuấn đó là khơi dậy khả năng tự chủ, tự lập của mỗi cá nhân, từ đó thay đổi nhận thức xã hội. Ông nói mỗi năm có hơn 1 triệu trẻ em sinh ra, không nên đẩy trách nhiệm cho nhà trường, xã hội mà mỗi gia đình hãy chủ động dạy bơi cho con em mình dựa trên kiến thức nền đã phổ biến sẵn.
Năm 2010 với sự tài trợ của Tổ chức viện trợ nhân đạo của Ủy ban châu Âu, tác giả Phạm Anh Tuấn đã xuất bản cuốn sổ tay kỹ thuật bơi tự cứu cấp phát miễn phí. Đến nay ông Tuấn đã xuất bản thêm hai cuốn sách nữa về bơi tự cứu. Ông cho biết dự tính sẽ in bộ sách 10 cuốn về kĩ thuật bơi lội, kinh nghiệm thoát hiểm đuối nước mà bản thân trải nghiệm 11 năm qua.
Theo ông Tuấn để phòng chống đuối nước hiệu quả cần đưa nội dung bơi tự cứu vào chương trình giáo dục tiểu học. Từ năm 2009 ông đã gửi kiến nghị này đến Bộ Giáo dục & Đào tạo.
Đến tháng 6/2017 vừa qua, ông tiếp tục gửi kiến nghị lên Chính phủ. Ông cho biết sẵn sàng cống hiến toàn bộ tài liệu như sách, tài liệu hỗ trợ giáo viên soạn giáo án, bộ trắc nghiệm, bộ trò chơi hỗ trợ giảng dạy. Lần này ông nhận được phản hồi từ văn phòng Chính phủ cho biết đã giao các Bộ nghiên cứu đề xuất của ông.
Mới đây Cục trẻ em (Bộ Lao động, Thương binh & Xã hội) cũng đã gọi điện hẹn gặp ông để trao đổi thêm thông tin. “Cuối cùng nguyện vọng của tôi đã được Chính phủ lắng nghe, bản thân rất vui cho dù kết quả có được chấp thuận hay không”, ông Tuấn chia sẻ.
Hải An
