Amip ăn não người là loại ký sinh trùng nguy hiểm, thường được tìm thấy trong vùng nước ngọt và ấm. Đây là một bệnh có thể gây tử vong cho người bệnh nên cần phải cực kỳ lưu ý.
Theo Bác sĩ Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, Amip ăn não là một loài thuộc chi naegleria, ngành percolozoa. Amip là sinh vật đơn bào, được phát hiện vào năm 1965. Mặc dù lần đầu tiên được phát hiện tại Úc, amip này được cho là có nguồn gốc tại Mỹ. Chỉ có một loài naegleria lây nhiễm cho người là naegleria fowleri.
Nguyên nhân gây bệnh Amip ăn não
Nhiễm trùng naegleria là do amip naegleria fowleri, thường được tìm thấy trong vùng nước ngọt và ấm, thường trong những tháng mùa hè. Amip đôi khi cũng được tìm thấy trong đất. Amip đi vào cơ thể thông qua mũi, nước bị ô nhiễm hoặc bụi và đi đến bộ não thông qua các dây thần kinh truyền khứu giác.
Chỉ có một tỷ lệ nhỏ trong hàng triệu người khi tiếp xúc với naegleria fowleri bị mắc bệnh. Amip không lây từ người sang người hoặc do uống nước bị ô nhiễm. Bể bơi được làm sạch và khử khuẩn đúng cách sẽ không chứa amip naegleria.
Yếu tố nguy cơ làm tăng nguy cơ mắc bệnh amip ăn não: Hàng triệu người tiếp xúc với amip naegleria mỗi năm nhưng chỉ vài người bị nhiễm bệnh. Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ nhiễm naegleria bao gồm: Bơi ở hồ hay vùng nước ngọt: hầu hết những người bị bệnh từng bơi ở những khu vực nước ngọt trong vòng hai tuần trước đó; Nước ấm: amoeba lớn nhanh trong nước ấm hoặc nóng; Tuổi tác: trẻ em và thanh niên có nhiều khả năng bị mắc bệnh, có thể vì họ thích ở trong nước lâu hơn và hoạt động nhiều hơn trong nước.
Mặc dù Naegleria fowleri tương đối phổ biến, nhưng chúng hiếm khi gây ra bệnh não. Bệnh viêm màng não do amip nguyên phát xảy ra từ 0-8 lần một năm, hầu như luôn từ tháng bảy đến tháng chín. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng nhiều người có kháng thể chống Naegleria fowleri, do đó khi đã nhiễm amip nhưng hệ thống miễn dịch đã tiêu diệt chúng.
Triệu chứng thường gặp của bệnh Amip ăn não
Cũng theo bác sĩ Trường Cao đẳng Dược thành phố Hồ Chí Minh, Naegleria fowleri gây ra bệnh viêm màng não do amip nguyên phát. Bệnh này gây ra tình trạng viêm não và phá hủy các mô não. Thường bắt đầu trong vòng 2-15 ngày sau khi phơi nhiễm amip, dấu hiệu và triệu chứng của nhiễm trùng naegleria có thể bao gồm: Thay đổi cảm giác về mùi hoặc hương vị; sốt; nhức đầu đột ngột nghiêm trọng; cứng cổ; nhạy cảm với ánh sáng; buồn nôn và nôn ói; lú lẫn; mất thăng bằng; buồn ngủ; động kinh; ảo giác. Những dấu hiệu và triệu chứng có thể diễn tiến nhanh chóng, thường dẫn đến tử vong trong vòng một tuần.
Phương pháp chẩn đoán bệnh Amip ăn não
Để chẩn đoán bệnh Amip ăn não này có thể bao gồm những phương pháp như:
Chẩn đoán hình ảnh: Theo KTV Kỹ thuật hình ảnh Y học, chụp cắt lớp vi tính (CT scan) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) có thể cho thấy vùng não bị sưng và chảy máu;
Chọc dò tủy sống: Amip naegleria có thể được nhìn thấy dưới kính hiển vi trong dịch não tủy. Bác sĩ sẽ chọc một cây kim giữa hai đốt sống ở lưng đoạn dưới để láy dịch não tủy. Xét nghiệm này cũng có thể đo áp lực dịch não tủy và tìm tế bào viêm.
Phương pháp điều trị bệnh Amip ăn não phổ biến
Rất ít người bị nhiễm có thể sống sau nhiễm trùng naegleria kể cả khi đã được điều trị. Phát hiện, chẩn đoán và điều trị sớm là rất quan trọng cho sự sống còn của người bệnh.
Phương pháp điều trị chính cho nhiễm trùng naegleria là thuốc kháng nấm, amphotericin B tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm vào xung quanh tủy sống của người bệnh để tiêu diệt amip.
Một loại thuốc đang được thử nghiệm được gọi là miltefosine dùng để điều trị khẩn cấp các trường hợp nhiễm trùng naegleria. Thuốc này khi được dùng cùng với các loại thuốc khác và kết hợp với việc kiểm soát phù não, có thể làm tăng khả năng sống sót cho người bệnh.
