Hãng dược Moderna và Viện Y học Quốc tế Mỹ (NIH) đang tranh cãi gay gắt về vấn đề bản quyền đối với phát minh của thành phần trung tâm vaccine ngừa COVID-19.
Theo New York Times, vaccine ngừa COVID-19 được phát triển dựa trên sự hợp tác kéo dài 4 năm giữa Moderna và NIH. Mối quan hệ hợp tác này đã được biết đến rộng rãi tại Mỹ khi vaccine ngừa COVID-19 của họ có hiệu quả cao. Vào tháng 11 năm ngoái, chính phủ thậm chí còn gọi vaccine này là "vaccine ngừa COVID-19 NIH-Moderna".
NIH cho biết 3 nhà khoa học tại Trung tâm Nghiên cứu Vaccine, bao gồm Tiến sĩ John R. Mascola, giám đốc trung tâm; Tiến sĩ Barney S. Graham, người gần đây đã nghỉ hưu và Tiến sĩ Kizzmekia S. Corbett, đang công tác tại Harvard, đã làm việc với các nhà khoa học của công ty Moderna để thiết kế chuỗi gen thúc đẩy vaccine tạo ra phản ứng miễn dịch. Do đó, NIH cho rằng 3 nhà khoa học trên nên được nêu tên trong "đơn xin cấp bằng sáng chế chính".
Tuy nhiên, Moderna không đồng ý với đề xuất trên. Trong đơn đệ trình vào tháng 7 vừa qua gửi lên Văn phòng Sáng chế Mỹ, Moderna cho biết họ "họ đã đi đến một quyết định đầy thiện chí rằng các cá nhân này không đồng sáng chế" các thành phần được đề cập trong vaccine. Theo đó, đơn xin cấp bằng sáng chế vaccine của Moderna chỉ nêu tên một số nhân viên của công ty.
Được biết NIH và Moderna đã đàm phán trong hơn một năm qua để giải quyết các tranh chấp xoay quanh vấn đề bằng sáng chế này. Tuy nhiên, một nguồn tin quan chức chính phủ cho biết quyết định đệ đơn xin cấp bằng sáng chế vào tháng 7 của Moderna đã khiến NIH vô cùng ngạc nhiên. Hiện đơn vị cấp bằng sáng chế vẫn chưa đưa ra quyết định của mình về vấn đề này nhưng trên thực tế, vai trò của họ chỉ để xác định xem bằng sáng chế có đảm bảo hay không. Theo New York Times, nếu Moderna và NIH không đạt được thoả thuận trước thời điểm bằng sáng chế được cấp, chính phủ Mỹ có thể sẽ phải giải quyết tranh chấp này tại toà án.
New York Times nhận định tranh cãi về bằng sáng chế không chỉ đơn thuần vì những lời tán dương. Nếu 3 nhà khoa học của chính phủ Mỹ được nêu tên trong bằng sáng chế vaccine cùng các nhân viên của Moderna, chính phủ liêng bang sẽ có nhiều tiếng nói hơn đối với nhà sản xuất vaccine, qua đó có thể ảnh hưởng tới việc phân phối vaccine cho các quốc gia. Ngoài ra, việc này cũng sẽ mang về hàng triệu USD vào ngân khố liên bang.
Tranh chấp này diễn ra khi chính phủ Mỹ và nhiều quốc gia khác đang bày tỏ sự thất vọng đối với những nỗ lực ít ỏi của Moderna trong việc phân phối vaccine thiếu công bằng tới các nước nghèo trên thế giới. Được biết, trước đây, Moderna đã được tải trợ gần 10 tỷ USD để nghiên cứu, phát triển, thử nghiệm và phân phối vaccine ngừa COVID-19. Công ty hiện đã có những hợp đồng cung cấp vaccine trị giá lên tới 35 tỷ USD tính tới cuối năm 2022.
Hiện 3 nhà khoa học của Trung tâm Nghiên cứu Vaccine đã từ chối đưa ra bình luận về vấn đề này. Tuy nhiên, trao đổi với New York Times, cả NIH và Moderna đều thừa nhận các tranh chấp về vấn đề bằng sáng chế đã diễn ra trong một năm qua.
Minh Hạnh(Theo New York Times)
