(ĐSPL) - Theo các chuyên gia, diễn biến của lãi suất phụ thuộc rất lớn vào khả năng kiểm soát lạm phát của Chính phủ trong thời gian tới.
Dư thanh khoản tạm thời
Theo tin tức trên báo Tiền Phong, báo cáo của Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), lãi suất cho vay VNĐ và USD đang giảm đáng kể. Tín dụng vào tháng 6 tăng khoảng 4,96\% so với cuối quý I và 8,16\% so với cuối năm 2015.
Tăng trưởng tín dụng giữa quý I và quý II không chênh lệch nhiều do thúc đẩy giải ngân tín dụng ngay trong quý I, tăng phát hành Trái phiếu Chính phủ trong quý II và tác động chèn lấn đối với hoạt động tín dụng. Bên cạnh đó, triển vọng tăng trưởng kinh tế chưa được cải thiện, khiến doanh nghiệp tiếp tục thận trọng vay vốn.
Theo các chuyên gia, tăng trưởng huy động vốn cao hơn nhiều so với tăng trưởng cho vay là cơ sở cho thấy thanh khoản của toàn hệ thống đang tạm thời ở trạng thái dư thừa.
Kết quả này đến từ mấy lý do: NHNN hiện mới chỉ trung hòa (hút tiền) một phần, khoảng hơn 20.000 tỉ đồng trong tổng số hơn 170.000 tỉ đồng được dùng để mua ngoại tệ từ đầu năm khiến lãi suất huy động trên thị trường 1 được các ngân hàng duy trì ổn định quanh mức 5\%/năm đối với các khoản tiền gửi có kỳ hạn dưới sáu tháng. Trong khi đó, trên thị trường liên ngân hàng, lãi suất kỳ hạn qua đêm (overnight) hiện chỉ duy trì quanh mức 0,7-0,9\%/năm. Đây được xem là mức thấp nhất kể từ đầu năm 2016 đến nay.
Bên cạnh khối lượng tiền được NHNN bơm thông qua việc mua ngoại tệ thì với việc tăng trưởng huy động cao hơn tốc độ tăng trưởng cung tiền M2 cũng cho thấy một lượng lớn tiền trước đây lưu thông ngoài hệ thống ngân hàng thì hiện nay đã được chuyển vào hệ thống ngân hàng thông qua hình thức tiền gửi.
Điều này có thể cho thấy hoạt động kinh doanh của người dân đang đối mặt với nhiều thách thức nên buộc họ phải chuyển sang kênh tiền gửi tiết kiệm. Ngoài ra, nguồn vốn FDI giải ngân tiếp tục duy trì đà tăng trưởng ấn tượng như diễn biến của năm 2015 cũng là một kênh góp đẩy cung tiền trong nền kinh tế tăng cao hơn so với cùng kỳ của nhiều năm trước.
Tuy nhiên, diễn biến của lãi suất lại phụ thuộc rất lớn vào khả năng kiểm soát lạm phát của Chính phủ trong thời gian tới.
Diễn biến của lãi suất lại phụ thuộc rất lớn vào khả năng kiểm soát lạm phát của Chính phủ trong thời gian tới. (Ảnh minh họa). |
Mặt bằng lãi suất thế nào từ nay đến cuối năm?
Thông tin trên VTV, báo cáo của Vụ Chính sách tiền tệ cho thấy, mặt bằng lãi suất huy động sau khi tăng khoảng 0,2 - 0,3\%/năm trong 3 tháng đầu năm đã duy trì ổn định, từ tháng 4 từng bước được điều chỉnh giảm và dự kiến tiếp tục ổn định những tháng cuối năm.
Từ cuối tháng 4, các ngân hàng thương mại nhà nước và cổ phần đã điều chỉnh giảm 0,5\%/năm lãi suất cho vay ngắn hạn và đưa lãi suất cho vay trung, dài hạn về tối đa 10\%/năm đối với các khách hàng vay vốn phục vụ sản xuất kinh doanh.
Thông tin trên báo Dân trí, sau phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 5, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) được chỉ đạo xây dựng lộ trình báo cáo Thủ tướng, quyết tâm từ nay đến cuối năm đưa ra các kịch bản giảm lãi suất. Ngoài ra, trong định hướng nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội năm 2017, Thủ tướng cũng yêu cầu điều hành lãi suất phù hợp với diễn biến kinh tế vĩ mô, lạm phát và thị trường tiền tệ, phấn đấu giảm lãi suất, góp phần giảm chi phí đầu vào và tăng khả năng cạnh tranh của sản phẩm.
NHNN cũng thể hiện quyết tâm giảm lãi suất khi ban hành Chỉ thị 04 về điều hành chính sách tiền tệ và hoạt động ngân hàng 6 tháng cuối năm. Một trong những yêu cầu được Thống đốc đưa ra là ổn định lãi suất huy động để có điều kiện giảm lãi suất cho vay.
Tuy nhiên sau 2 tháng, tại phiên họp Chính phủ trực tuyến chiều ngày 1/7, nhận định thời gian tới, Thống đốc NHNN Lê Minh Hưng cho rằng, sức ép tăng lãi suất trên thị trường là rất lớn, xuất phát từ kỳ vọng lạm phát. Do đó, điều hành cần rất thận trọng, không chủ quan với lạm phát, ngoài điều hành giá nói chung thì cần cân nhắc và thận trọng các hoạt động vĩ mô khác, để tránh tác động điều hành lãi suất.
"Vì sức ép lạm phát sẽ tạo nên sức ép vốn và lãi suất đầu vào cao. Bởi hiện nay, nguồn vốn tập trung cho kinh tế chiếm phần lớn là nguồn tín dụng ngân hàng, nhu cầu huy động trái phiếu cũng cao hơn, nên cần chủ động linh hoạt trong điều hành, để giữ ổn định lãi suất cho vay, là rất cần thiết", Thống đốc nhấn mạnh.
Trong khi đó, theo các chuyên gia, dư địa giảm lãi suất không còn nhiều, việc giữ được mặt bằng lãi suất thấp như hiện nay đã là một thành công.
TS Trần Du Lịch - thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia cho rằng, việc giữ ổn định, không để lãi suất tăng là một thành công đáng ghi nhận của ngành ngân hàng trong thời điểm hiện nay. Ông đánh giá: “Trong 6 tháng đầu năm, ngành ngân hàng đã giữ ổn định đồng tiền, cố gắng không để lãi suất cho vay tăng lên - nhiệm vụ mà trước đó nhiều chuyên gia dự báo rằng rất khó thực hiện nhưng đến nay hệ thống ngân hàng vẫn làm được”.
Một trong những nguyên nhân khó giảm lãi suất cho vay đó là nợ xấu. Đây là một thực tế mà cả chuyên gia kinh tế và lãnh đạo ngân hàng thừa nhận. Vì nợ xấu cao, các ngân hàng buộc phải cho vay cao để bù đắp lại chi phí liên quan đến nợ xấu. Ông Trương Đình Tuyển, nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại, cho rằng lãi suất là vấn đề rất lớn trong năm 2016.
“Các ngân hàng thương mại (NHTM) không có khả năng hạ lãi suất do nợ xấu cơ bản không được giải quyết mà chủ yếu là “lùa” vào VAMC. Trong khi đó, vì thiếu cơ sở pháp lý để giải quyết tài sản thế chấp, không tạo được thị trường mua bán nợ nên nợ xấu được VAMC mua về vẫn chủ yếu nằm lại trong kho. Nợ xấu cao, chưa được giải quyết khiến vốn hiệu dụng của ngân hàng thấp”, ông Tuyển phân tích.
Ông Chidu Narayanan, chuyên gia kinh tế phụ trách khu vực châu Á, Ngân hàng Standard Chartered tin tưởng kinh tế Việt Nam sẽ tiếp tục tăng trưởng tích cực trong năm nay, đồng thời cho rằng tỷ giá sẽ ổn định và lãi suất khó có dư địa giảm thêm.
Ông Chidu nhận định: “Tôi không thấy cơ sở để NHNN giảm lãi suất hơn nữa, vì hiện mặt bằng lãi suất đã rất thấp rồi. Thêm vào đó, tín dụng đã tăng khá tốt trong những tháng đầu năm và tôi tin tăng trưởng tín dụng sẽ tiếp tục tăng tốt hơn nữa trong nửa còn lại của năm nay, qua đó phù hợp với mục tiêu tăng trưởng tín dụng đã đặt ra. Tôi cho rằng đó cũng là mức tối ưu - mức vừa đủ cho các doanh nghiệp đầu tư kinh doanh và không quá cao để có thể gây tổn thương cho hệ thống. Với cách nhìn như vậy chúng tôi dự đoán, lãi suất sẽ ổn định từ nay đến cuối năm”.
