Cúng tất niên là nghi lễ quan trọng của người Việt trong dịp Tết Nguyên Đán. Vậy mâm cỗ tất niên năm Mậu Tuất 2018 đầy đủ và chuẩn nhất bao gồm những gì?
Cúng tất niên là một lễ truyền thống được tiến hành vào chiều và tối 30 Tết, trước lễ cúng giao thừa. Mâm cơm cúng tất niên không cần quá cầu kỳ, chủ yếu thể hiện được tấm lòng của người cúng để tri ân đất, trời, thần linh đã phù hộ gia đình trong năm qua.
Theo TS Trần Hữu Sơn - Phó Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam khẳng định, bữa cơm tất niên là một trong những nghi lễ văn hóa độc đáo của người Việt. Đây là nghi thức để mời ông Công, ông Táo về trần thế tiếp tục cai quản việc bếp núc sau khi đã tiễn ông về chầu trời vào ngày 23 tháng Chạp.
Đây cũng là dịp để mời ông bà, tổ tiên, những người đã khuất về ăn tết, sum họp cùng con cháu. Bữa cơm tất niên chính là thể hiện sự kết nối giữa các thế hệ trong gia đình người Việt, để tiễn năm cũ qua đi và đón mừng năm mới với tràn đầy sự hy vọng về những điều hanh thông, tốt đẹp.
Bên cạnh ý nghĩa tín ngưỡng, bữa cơm tất niên có giá trị văn hóa gần với gia đình, thể hiện ý nghĩa sum họp. Đây sẽ là mâm cơm có đủ đầy các thành viên trong gia đình sau một năm đi làm ăn xa. Trong bữa cơm tất niên ngày xưa, những người họ hàng còn đến dự và coi đây như một mái ấm của gia đình. Với những ý nghĩa đặc biệt như thế, chúng ta cần phải tôn trọng và phát huy.
Cũng theo TS Trần Hữu Sơn, tại gia đình vào chiều 30 Tết cần chuẩn bị hai mâm, một mâm cỗ cúng tất niên và sau đó là ăn tối, còn một mâm khác chuẩn bị cho cúng Giao thừa. Người đàn ông lớn tuổi nhất trong nhà thắp hương và đọc văn khấn, rồi các thành viên khác làm lễ vái. Nội dung chính là mời thần linh, gia tiên về ăn Tết cùng gia đình.
Bữa cơm ngày cuối năm cũng được làm thịnh soạn hơn ngày thường. Tùy từng vùng miền mà có những đặc trưng riêng.
Được biết, một mâm cỗ tất niên đơn giản, đầy đủ thường có hương hoa, vàng mã, nến, trầu cau, rượu, bánh chưng và cỗ mặn với các món ăn đặc trưng của ngày Tết.
Mâm lễ cúng tất niên thường gồm: Mâm ngũ quả, hương hoa, giấy tiền vàng mã, đèn nến, trầu cau, rượu, trà, bánh chưng (hoặc bánh tét)... Cỗ mặn hoặc chay với đầy đủ các món ăn ngày Tết, được chế biến thơm ngon tinh khiết, bày biện đầy đặn, trang nghiêm.
Hiện nay, mâm cơm cúng tất niên ở miền Bắc thường là 4 bát, 4 đĩa; cỗ lớn thì 6 bát, 6 đĩa hoặc 8 bát, 8 đĩa. 4 bát, 4 đĩa gồm: bát giò heo hầm măng lưỡi lợn, bát bóng thả, bát miến, bát mọc; 4 đĩa gồm: đĩa thịt gà, đĩa thịt heo, đĩa giò lụa, đĩa chả quế.
Mâm cơm tất niên miền Trung hay có bánh chưng, bánh tét, giò lụa, gà bóp rau răm, thịt heo luộc, giá chua…
Mâm cơm cúng tất niên ở miền Bắc thường là 4 bát, 4 đĩa; cỗ lớn thì 6 bát, 6 đĩa hoặc 8 bát, 8 đĩa. 4 bát, 4 đĩa gồm: bát giò heo hầm măng lưỡi lợn, bát bóng thả, bát miến, bát mọc; 4 đĩa gồm: đĩa thịt gà, đĩa thịt heo, đĩa giò lụa, đĩa chả quế.
Mâm cơm tất niên miền Trung hay có bánh chưng, bánh tét, giò lụa, gà bóp rau răm, thịt heo luộc, giá chua…
Mâm ngũ quả cúng gia tiên nên chọn các loại hoa quả thông dụng, đẹp mắt và phải là hoa quả vừa đủ chín có thể ăn được.
Hoa quả xanh, hoa quả giả (bằng nhựa) bạn không được dùng cúng gia tiên. Đĩa/mâm ngũ quả không đặt trước chính giữa bát hương, nên để ở hai bên. Hoa bày trên bàn thờ cũng cần phải hoa tươi chứ không dùng hoa giả, hoa nhựa.
Nhân Văn (T/h)
