Chính quyền mới của do Tổng thống Gotabaya Rajapaksa lãnh đạo muốn dừng hợp đồng cho Trung Quốc thuê cảng Hambantota trong 99 năm, từng được chính quyền tiền nhiệm thông qua trước đó, vì lý do lợi ích quốc gia.
Tổng thống Sri Lanka Gotabaya Rajapaksa. Ảnh: AP |
Trong nhiệm kỳ lãnh đạo Sri Lanka, cựu Thủ tướng Ranil Wickremesinghe từng đồng ý cho Công ty cổ phần cảng Trung Quốc (China Merchants Port Holdings Co) thuê cảng Hambantota ở phía nam trong thời hạn 99 năm để đổi lấy khoản tiền 1,1 tỷ USD.
Trong cuộc phỏng vấn hồi năm 2018, ông Wickremesinghe cho biết khoản tiền này sẽ giúp giảm bớt gánh nặng nợ nần cho Sri Lanka, sau khi nước này vay tiền của Trung Quốc để xây dựng cảng.
Tuy nhiên, mới đây, cựu Thống đốc Ngân hàng Trung ương và là cố vấn kinh tế cho Thủ tướng Mahinda Rajapaksa, trong cuộc phỏng vấn tại nhà riêng ở ngoại ô thủ đô Colombo cho biết: “Chúng tôi muốn họ ngừng thuê cảng. Sẽ thật hay nếu mọi thứ quay trở lại ban đầu. Chúng tôi sẽ hoàn trả khoản vay đúng hạn theo cách chúng tôi đã đồng ý ban đầu mà không có bất kỳ sự xáo trộn nào” .
Nỗ lực lấy lại cảng biển chiến lược sẽ giúp chính phủ mới ở Sri Lanka, được điều hành bởi Tổng thống Gotabaya Rajapaksa và anh trai ông Mahinda Rajapaksa - người vừa tiếp tục được bổ nhiệm làm thủ tướng sau 2 nhiệm kỳ, thể hiện quyết tâm của họ trong việc thay đổi thỏa thuận được xem là gây tổn hại an ninh quốc gia. Đây là nền tảng chính trong chiến dịch tranh cử của ông Gotabaya Rajapaksa, người mới nhậm chức tổng thống hồi giữa tháng 11.
Tuy nhiên, bà Smruti Pattanaik, nhà nghiên cứu tại Viện nghiên cứu phòng vệ và phân tích ở New Delhi - Ấn Độ, đánh giá: "Đây là thỏa thuận có liên quan vấn đề chủ quyền và không có khả năng nó bị hủy bỏ hoặc thay thế theo một cách đáng kể nào. Trung Quốc có thể xem xét lại một số điều khoản nếu điều đó quan trọng đối với chính quyền ông Rajapaksa".
Phản ứng trước động thái của chính quyền Sri Lanka, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết: "Sự hợp tác giữa Trung Quốc - Sri Lanka, bao gồm dự án cảng Hambantota, được thực hiện trên cơ sở bình đẳng và tham vấn. Trung Quốc mong muốn hợp tác với Sri Lanka để giúp Hambantota trở thành một trung tâm vận chuyển mới ở Ấn Độ Dương và phát triển nền kinh tế địa phương".
Cảng Hambantota tại Sri Lanka. Ảnh: Bloomberg |
Cảng Hambantota là biểu tượng cho những tranh cãi từ châu Á đến châu Phi về chương trình "Vành đai và Con đường" đầy tham vọng của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Với vị trí địa chiến lược ở phía nam Sri Lanka trông ra Ấn Độ Dương, nằm trên tuyến vận tải đường biển chính giữa châu Á và châu Âu, việc thuê càng cảng Hambantota trong thời gian 99 năm của Trung Quốc đã gây lo lắng cho Ấn Độ cũng như các nước khác. Tuy nhiên, Trung Quốc đã bác bỏ những quan ngại về ý đồ quân sự trong việc đầu tư vào cảng Hambantota, nói việc này mới lợi cho cả hai bên và giúp thúc đẩy nền kinh tế Sri Lanka.
Mộc Miên (T/h)
