Liệu pháp kháng thể: Vũ khí hiệu quả phòng, chống Covid-19
Vừa qua, AstraZeneca và Công ty Cổ phần Vacxin Việt Nam (VNVC) đã ký thỏa thuận cung ứng 20.000 liều hỗn hợp kháng thể đơn dòng tác dụng kéo dài mang tên AZD7442, bên cạnh cam kết cung ứng 25 triệu liều vaccine Covid-19.
Vậy hỗn hợp kháng thể đơn dòng là gì? Theo đánh giá của các chuyên gia, liệu pháp kháng thể đơn dòng là một trong những "vũ khí" rất hiệu quả trong cuộc chiến với Covid-19.
Khác với vaccine, vốn cung cấp miễn dịch chủ động cho cơ thể (Kích thích cơ thể sinh ra các kháng thể để chống lại virus), liệu pháp kháng thể sẽ tạo ra miễn dịch thụ động.
Kháng thể giúp trung hòa virus không cho chúng tiếp tục nhân lên và gây bệnh (Ảnh minh họa).
Cụ thể, chúng ta đưa vào cơ thể những kháng thể đã được tạo ra sẵn thay vì cơ thể tự sinh ra như miễn dịch chủ động. Một ví dụ cụ thể nhất của miễn dịch thụ động là những kháng thể mà mẹ truyền sang con trong giai đoạn mang thai hay cho con bú.
Trao đổi với , BS Trương Hữu Khanh, Chuyên gia dịch tễ học, nguyên Trưởng khoa Nhiễm - Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng I, TPHCM nhận định: "Vaccine, liệu pháp kháng thể và thuốc điều trị có thể sẽ là 3 thứ vũ khí giúp chấm dứt Covid-19".
Theo chuyên gia này, liệu pháp kháng thể có thể sử dụng cho cả những người chưa mắc Covid-19 và đã mắc Covid-19.
"Với liệu pháp này, chúng ta trực tiếp đưa kháng thể vào người. Lượng kháng thể này sẽ có thể tồn tại trong cơ thể trong khoảng thời gian 9 - 12 tháng để bảo vệ cơ thể trước virus SARS-CoV-2. Ngay cả với người đã mắc bệnh, khi tiêm kháng thể vẫn sẽ giúp "bắt" ngay virus SARS-CoV-2 không cho virus nhân lên", BS Khanh phân tích.
Cũng theo ông, phương pháp này tương tự như huyết thanh viêm gan B được tiêm cho trẻ sơ sinh có mẹ mắc bệnh viêm gan B. Tuy nhiên, kháng thể trong huyết thanh viêm gan B tồn tại trong thời gian ngắn hơn, thường chỉ khoảng 3 tháng.
Với liệu pháp kháng thể, thông thường phản ứng phụ sẽ rất ít và đặc biệt theo BS Khanh, đây sẽ là giải pháp bảo vệ hiệu quả với những người thuộc diện chống chỉ định tiêm vaccine hoặc những người không thể tạo ra phản ứng miễn dịch đầy đủ với vaccine, như người bị suy giảm miễn dịch do bệnh hoặc do điều trị như: bệnh nhân ung thư, đặc biệt là ung thư máu, bệnh nhân hóa trị, bệnh nhân lọc máu, bệnh nhân dùng thuốc ức chế miễn dịch, bệnh nhân ghép tạng, bệnh nhân khiếm khuyết miễn dịch bẩm sinh.
Đối với những người khỏe mạnh đã tiêm đủ liều vaccine Covid-19, tuy nhiên do tính chất công việc hay môi trường sống khiến họ tăng nguy cơ nhiễm Covid-19, theo BS Khanh, kháng thể sẽ giúp tăng cường hiệu quả bảo vệ.
AZD7442 có thể giảm 77% nguy cơ mắc Covid-19 có triệu chứng
AZD7442 của AstraZeneca là sự kết hợp của hai kháng thể đơn dòng tác dụng kéo dài (mAbs) - tixagevimab và cilgavimab - có nguồn gốc từ các bệnh nhân đã phục hồi sau nhiễm SARS-CoV-2.
AZD7442 có thể giảm 77% nguy cơ mắc Covid-19 có triệu chứng (Ảnh minh họa: newsGP).
AZD7442 được tổng hợp trong phòng thí nghiệm để mô phỏng lại các kháng thể tự nhiên chống lại sự nhiễm bệnh của cơ thể. Các kháng thể trị liệu có thể cung cấp sự bảo vệ gần như ngay lập tức bằng cách trung hòa virus SARS-CoV-2 và kích hoạt phản ứng miễn dịch.
Liệu pháp này đã được tối ưu hóa để giúp phòng ngừa Covid-19 trong vòng 12 tháng, cũng như giúp điều trị bệnh nhân đã mắc Covid-19. AZD7442 được thiết kế hướng đến đối tượng những người có hệ thống miễn dịch suy yếu, khiến cơ thể không đáp ứng đầy đủ với vaccine.
AZD7442 là kháng thể đơn dòng tác dụng kéo dài đầu tiên có dữ liệu từ thử nghiệm pha III cho thấy lợi ích cả trong việc dự phòng và điều trị Covid-19. AZD7442 được sử dụng dễ dàng bằng cách tiêm bắp.
Kết quả tổng quát từ nghiên cứu PROVENT được công bố vào quý 3 năm nay cho thấy AZD7442 giúp giảm 77% nguy cơ mắc bệnh Covid-19 có triệu chứng so với giả dược, chứng tỏ liệu pháp này có thể đóng góp vai trò quan trọng trong cuộc chiến chống Covid-19. Thử nghiệm đã tích lũy 25 trường hợp nhiễm Covid-19 có triệu chứng ở bước phân tích sơ cấp.2
Kết quả tổng quát từ nghiên cứu TACKLE công bố vào quý 4 cho thấy AZD7442 giúp giảm 50% nguy cơ phát triển thành bệnh Covid-19 nặng hoặc tử vong (bất kể nguyên nhân) so với giả dược cho đến ngày thứ 29 ở những bệnh nhân không nhập viện, nhiễm Covid-19 ở mức độ từ nhẹ đến trung bình và khởi phát triệu chứng trong 7 ngày hoặc ít hơn. Thử nghiệm ghi nhận 18 trường hợp ở nhóm tiêm AZD7442 (18/407) và 37 trường hợp ở nhóm tiêm giả dược (37/415).
Trong phân tích định trước ở những đối tượng được điều trị trong vòng 5 ngày kể từ khi xuất hiện triệu chứng cho thấy, AZD7442 giảm 67% nguy cơ phát triển thành Covid-19 nghiêm trọng hoặc tử vong (bất kể nguyên nhân) so với giả dược, với 9 trường hợp xảy ra ở nhóm tiêm AZD7442 (9/253) so với 27 trường hợp ở nhóm tiêm giả dược (27/251).
Vào tháng 10, AstraZeneca đã đệ trình lên Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) để xin Cấp phép Sử dụng Khẩn cấp (EUA) cho AZD7442 để phòng bệnh Covid-19.
Với việc kết hợp hai kháng thể đơn dòng tác dụng kéo dài có tiềm năng cải thiện hiệu quả và thời gian tác dụng bằng cách giảm nguy cơ thoát/kháng thuốc khi các biến thể và chủng SARS-CoV-2 mới xuất hiện.
Kết quả sơ bộ trong phòng thí nghiệm chứng minh AZD7442 có khả năng trung hòa các biến thể virus SARS-CoV-2 mới xuất hiện gần đây, bao gồm cả biến thể Delta và Mu.
Minh Nhật
