Làng Đạ? B&?grave;nh thuộc th&oc?rc;n Đạ? B&?grave;nh (x&at?lde; Quế Trung, huyện N&oc?rc;ng Sơn, tỉnh Quảng Nam) kh&oc?rc;ng những nổ? t?ếng là vườn c&ac?rc;y trá? thu nhỏ của Nam bộ, từ xưa nơ? đ&ac?rc;y còn nổ? t?ếng là làng săn heo rừng khét t?ếng. Do địa thế thuận lợ?, ph&?acute;a sau nú? dựng, trước mặt là s&oc?rc;ng n&ec?rc;n heo rừng s?nh sống ở đ&ac?rc;y rất nh?ều.
Theo những cao n?&ec?rc;n nơ? đ&ac?rc;y cho b?ết, thờ? kỳ chống Pháp, khu vực này &?acute;t bị ch?ến tranh tàn phá n&ec?rc;n là nơ? tụ tập của heo rừng, chúng đ? thành đàn gần mấy chục con d? chuyển từ vách nú? ra s&oc?rc;ng uống nước. Tr&ec?rc;n đường đ?, chúng phá sạch hoa màu ngườ? d&ac?rc;n. Lúc đó làng Đạ? B&?grave;nh có &?acute;t cư d&ac?rc;n s?nh sống, thấy heo xuất h?ện và phá hết mùa màng, d&ac?rc;n làng đ&at?lde; bàn bạc và lập kế hoạch truy đuổ? và tận d?ệt.
Tạ? đ&ac?rc;y, chúng t&oc?rc;? được &oc?rc;ng Ng&oc?rc; Bốn (83 tuổ?) kể lạ? những chuyến săn đầy nguy h?ểm nhưng mang t&?acute;nh cộng đồng cao. &Oc?rc;ng Bốn cho b?ết, những năm đầu thế kỷ 20, cả làng cùng nhau đ? săn bắt heo rừng, mỗ? nhà đều có một ngườ?, hoặc cả cha con n&ec?rc;n đoàn ngườ? l&ec?rc;n đến hàng chục ngườ? từ thanh n?&ec?rc;n, n&oc?rc;ng d&ac?rc;n, hay bất cứ a?, hễ r&at?lde;nh là l&ec?rc;n nú? cùng đ? săn. Ban đầu họ chỉ đào những hố s&ac?rc;u gần 2m, sau đó ủ những nhánh c&ac?rc;y và rả? thức ăn l&ec?rc;n tr&ec?rc;n để dẫn dụ heo rừng sụp bẫy. Có nh?ều hố những thợ bẫy còn đặt ch&oc?rc;ng b&ec?rc;n dướ?, kh? rơ? xuống, heo rừng sẽ chết và họ dễ mang về nhà.
&Oc?rc;ng Bốn cho b?ết làng Đạ? B&?grave;nh xưa gồm có 3 xứ là Dũng Chuố? Xứ, Ngọn Nước xứ và Bằng Lăng xứ, trong đó heo rừng tập trung nh?ều nhất ở vùng Hố Chuố? ở khu vực Ngọn Nước xứ. Thờ? đó heo rừng ở đ&ac?rc;y nh?ều v&oc?rc; kể, mùa săn heo rừng chủ yếu vào tháng Chạp đến tháng G?&ec?rc;ng, đ&ac?rc;y là thờ? đ?ểm nh?ều heo rừng nhất, d&ac?rc;n làng trồng khoa?, sắn ở b&?grave;a rừng bị chúng phá sạch.
Vợ chồng &oc?rc;ng Ng&oc?rc; Bốn vẫn chưa qu&ec?rc;n những ngày cả làng Đạ? B&?grave;nh cùng săn heo rừng.
Sau những lần bị sập hố, những con heo rừng càng trở n&ec?rc;n t?nh ranh hơn, chúng kh&oc?rc;ng bao g?ờ bị sập nữa. Bở? thế cả làng lạ? phả? rủ nhau l&ec?rc;n nú? để thực h?ện những cuộc truy bắt. Bộ dụng cụ đ? săn của họ gồm lướ?, g?áo và chó săn, để có được bộ dụng cụ này ngườ? d&ac?rc;n nơ? đ&ac?rc;y phả? bỏ ra khoảng t?ền tương đố? lớn so vớ? thu nhập &?acute;t ỏ? của họ. Tay lướ? săn heo dà? đến 150m, rộng 3m được g?ăng tạ? những vị tr&?acute; thuận lợ? để dồn những con heo vào một góc, kh? bị dồn ép, những con heo t&oc?rc;ng thẳng vào kh?ến lướ? sập và quấn lấy nó, sau đó những thợ săn sẽ dùng g?áo đ&ac?rc;m vào những chỗ h?ểm của heo rừng.
B&ec?rc;n cạnh c&oc?rc;ng sức những thợ săn bỏ ra, v?ệc truy đuổ? của những chú chó săn là đặc b?ệt quan trọng. Cũng g?ống như những chú khuyển ở đảo Phú Quốc, những chú chó ở đ&ac?rc;y được chọn cũng rất c&oc?rc;ng phu, chúng phả? là những con chó có máu mặt, ta? nhỏ và sức rướn, b?ết đánh hơ? và theo sát con mồ?. Những chú chó được chọn thường là chó nhà phú n&oc?rc;ng, hoặc tầng lớp trung lưu thường bị x?ềng x&?acute;ch để tạo t&?acute;nh hung dữ và kh&oc?rc;n lanh.
Đ&at?lde; hộ? đủ 3 yếu tố này n&ec?rc;n kh&oc?rc;ng chỉ đến mùa mớ? săn heo mà bất kỳ kh? nào thấy heo rừng xuất h?ện nh?ều th&?grave; cả làng, mỗ? ngườ? huấn luyện một chó săn cùng vác g?áo đ? truy đuổ?. Những cụ bà ở đ&ac?rc;y vẫn chưa qu&ec?rc;n được những ngày cả làng đ? săn kh? mang về làng cùng lúc đến 6, 7 con heo rừng. Bà L&ec?rc; Thị Bảy (78 tuổ?) bật m&?acute;: “Hồ? đó những t?ếng hò reo rộn khắp nú? rừng kh?ến bất cứ s?nh vật nào cũng kh?ếp sợ, chó săn l?&ec?rc;n tục thúc dục, &oc?rc;ng cha chúng t&oc?rc;? mang về những con heo lớn, kh? đó cả làng cùng đến ăn chơ?, vu? mừng vớ? nhau.
Cở? áo làm t?n kh? heo rừng d&?acute;nh bẫy
Một phong tục kỳ lạ của những thợ săn năm xưa là kh? phát h?ện heo rừng mắc bẫy, nếu muốn về gọ? th&ec?rc;m ngườ? l&ec?rc;n kh?&ec?rc;ng heo về th&?grave; thợ săn ấy phả? cở? áo, hoặc bỏ ch?ếc mũ xuống ngay tạ? đó. Nếu kh&oc?rc;ng làm như vậy kh? quay lạ? heo sẽ b?ến mất. G?ả? m&at?lde; phong tục kỳ lạ này, &oc?rc;ng Trần Tr&ac?rc;m (90 tuổ?), một thợ săn từng ch?nh ch?ến l&ac?rc;u năm vẫn m?nh mẫn cho chúng t&oc?rc;? hay: “Đó là tục lệ có thật, trước k?a nh?ều thợ săn phát h?ện heo rừng bị sập bẫy hố (kể cả đ&at?lde; chết) nhưng sau kh? gọ? th&ec?rc;m ngườ? l&ec?rc;n th&?grave; kh&oc?rc;ng còn thấy heo đ&ac?rc;u nữa, họ t?n là heo rừng đ&at?lde; bị thần l?nh lấy đ?, từ đó kh? phát h?ện heo d&?acute;nh bẫy, muốn gọ? ngườ? khác l&ec?rc;n kh?&ec?rc;ng về phả? để lạ? vật g&?grave; đó gọ? là đánh dấu con vật đó là của m&?grave;nh.
&Oc?rc;ng Tr&ac?rc;m cho rằng, kh? đ? săn lu&oc?rc;n có ngườ? g?ấu mặt theo sau m&?grave;nh ở bất cứ đ&ac?rc;u, nh?ều kh? họ cản kh&oc?rc;ng cho thợ săn bắt heo rừng. Nh?ều ngườ? d&ac?rc;n khác cũng t?n rằng, kh? phát h?ện heo nhưng một m&?grave;nh kh&oc?rc;ng mang về nổ?, cứ thể bỏ về gọ? th&ec?rc;m ngườ? th&?grave; thần l?nh cho rằng những thợ săn đ&at?lde; bỏ kh&oc?rc;ng lấy heo n&ec?rc;n thần l?nh đưa về nú?, hoặc có thế g?ớ? ngườ? &ac?rc;m tồn tạ? song song và mang heo đ? để về ch?a thịt như ngườ? trần b&?grave;nh thường.
Tục lệ tưởng như hoang đường đó lạ? là đ?ều các b&oc?rc; l&at?lde;o trong làng khẳng định, nh?ều trường hợp kh? phát h?ện heo chết dướ? hố bẫy, nhưng thợ săn quyết đ&ac?rc;m và? nhát nữa cho chắc nhưng kh&oc?rc;ng để lạ? vật làm t?n n&ec?rc;n kh? quay về dẫn ngườ? l&ec?rc;n th&?grave; kh&oc?rc;ng thấy heo đ&ac?rc;u nữa, họ cho rằng con ma rừng đ&at?lde; g?ấu mất heo. Do vậy kh? đưa heo về làng họ phả? làm lễ cúng tạ thần l?nh và c&oc?rc; bác t?ền h?ền, sau đó cho những chú chó săn ăn trước rồ? mọ? ngườ? mớ? được ch?a vu?.
Thực tế tr&ec?rc;n khu vực này vẫn thường xuy&ec?rc;n có hổ xuất h?ện nhưng ngườ? d&ac?rc;n kh&oc?rc;ng cho rằng ch&?acute;nh những con hổ đ&at?lde; ăn thịt mà là do thế g?ớ? b&ec?rc;n k?a bắt đ?, họ cũng cho rằng thần l?nh dẫn đường chỉ lố?, cho bắt heo mớ? được bắt. Bở? lẽ một đám khoa?, đàn heo rừng đ&at?lde; ăn gần hết chỉ còn một khoảng nhỏ ở g?ữa, những thợ săn l?ền đưa bẫy đến đ&ac?rc;y nghĩ chắc chắn sẽ bắt được heo, nhưng heo rừng lạ? ăn quanh rồ? chừa cá? bẫy lạ?. Ch&?acute;nh đ?ều này họ cho rằng săn heo phả? được sự cho phép của thần l?nh, do vậy trước lúc đ? săn, d&ac?rc;n làng thường cúng vá?, cầu nguyện trước hết để bản th&ac?rc;n được an toàn và bắt được nh?ều heo rừng.
Thờ? bấy g?ờ, &oc?rc;ng Thủ Bộ được mệnh danh là thủ lĩnh tà? ba của những cuộc săn lùng. Về sau, con &oc?rc;ng là Trần K?m Vạn và Trần K?m Ch&ac?rc;u cũng là những nghệ nh&ac?rc;n săn heo nổ? t?ếng. Dàn trận xong, &oc?rc;ng Bộ ch?a ngườ? ra từng tốp và g?ăng lướ?. Sau đó, &oc?rc;ng bắt đầu thả chó săn kh?ến heo rừng kh?ếp v&?acute;a. Tạ? lướ?, &oc?rc;ng ch?a 2 ngườ? đến gác lướ?, đó là ngườ? có k?nh ngh?ệm và bản lĩnh để thực h?ện đ&ac?rc;m heo. Ngườ? đứng đầu lướ? gọ? là g?áo nhứt và cuố? lướ? là g?áo nh&?grave;.
Tay lướ? cũ vẫn được g?ữ như một vật l?nh th?&ec?rc;ng.
Sau kh? heo rừng chu? sập lướ?, g?áo nhứt phả? đ&ac?rc;m trúng ngay yết hầu của con heo, nếu như heo vẫn còn sức chạy và mang g?áo đ?, g?áo nh&?grave; phả? ngay lập tức đ&ac?rc;m trúng vào sườn trước kh?ến heo t&ec?rc; l?ệt tạ? chỗ và cuộc săn heo rừng kết thúc mĩ m&at?lde;n. Thế nhưng kh&oc?rc;ng phả? lúc nào cuộc săn cũng gặp thuận lợ? như thế, nh?ều kh? heo kh&oc?rc;ng được ăn nhưng phả? ch&oc?rc;n những chú chó săn cưng của m&?grave;nh. Đó là trường hợp những con chó quá l?ều lĩnh kh? tấn c&oc?rc;ng trực t?ếp vào heo rừng và bị nó dùng nanh đánh gục.
Ở làng kh? đó còn có &oc?rc;ng Dững, một ngườ? to lớn và cũng là một thợ săn rất g?ỏ?, một m&?grave;nh &oc?rc;ng truy đuổ? theo một con heo rừng to lớn l&ec?rc;n đến hơn 1 tạ, tấn được vào góc, &oc?rc;ng Dững phóng g?áo vào sườn trước heo và gh&?grave; hết sức mạnh ép vào mép đá, bị thương nhưng quá khỏe, heo rừng vọt l&ec?rc;n và tấn c&oc?rc;ng lạ? kh?ến &oc?rc;ng phả? bỏ chạy, sau kh? mang g?áo v&?acute; theo &oc?rc;ng Dững, heo rừng này gặp một con tr&ac?rc;u và dùng nanh húc vào cổ kh?ến con tr&ac?rc;u này bật ngay tạ? chỗ, rồ? mang g?áo chạy l&ec?rc;n nú? cao mớ? chịu chết.
Còn một cuộc săn kh?ến d&ac?rc;n làng nơ? đ&ac?rc;y kh&oc?rc;ng bao g?ờ qu&ec?rc;n mang t&ec?rc;n &oc?rc;ng Phạm Sanh. Sau kh? đ&ac?rc;m nhác g?áo đầu t?&ec?rc;n, heo rừng l?ền quật gẫy g?áo và tấn c&oc?rc;ng lạ?, lấy hết sức m&?grave;nh &oc?rc;ng Sanh cầm lấy 2 ta? và vật lộn vớ? nó đồng thờ? k&ec?rc;u ngườ? đến bắt heo, &oc?rc;ng l?&ec?rc;n tục đấm vào đầu heo, lắc g?áo kh?ến heo k?ệt sức, nhưng nó cũng đủ gượng lạ? để cắn đứt l&?grave;a 3 ngón tay &oc?rc;ng. Sau đó một ngườ? đ? săn đ&at?lde; kịp tớ? và t?ếp th&ec?rc;m nhát g?áo, 2 ngườ? kh?&ec?rc;n con heo to lớn về trong sự kh&ac?rc;m phục của d&ac?rc;n làng.
| Vẫn còn nh?ều dấu t&?acute;ch còn lưu lạ? &Oc?rc;ng Trần K?m Hùng, trưởng th&oc?rc;n Đạ? B&?grave;nh (x&at?lde; Quế Trung, huyện N&oc?rc;ng Sơn, tỉnh Quảng Nam) cho b?ết, nghề săn heo rừng từ bao đờ? đ&at?lde; gắn bó vớ? ngờ? d&ac?rc;n nơ? đ&ac?rc;y. H?ện nay vẫn còn rất nh?ều hố bẫy ở vùng nú? khu vực này. V?ệc cở? áo làm t?n kh? heo rừng sập bẫy là vấn đề t&ac?rc;m l?nh vẫn được ngườ? xưa nhắc lạ? đến b&ac?rc;y g?ờ. |
SƠN PHÚ
