Không ai biết bánh khẩu sli có từ bao giờ, nhưng với nhiều người già ở xóm Nà Giàng, xã Phù Ngọc, từ nhỏ họ đã thấy bố mẹ thường làm khẩu sli để ăn trong dịp lễ, tết. Với người Tày, Nùng, vào những dịp quan trọng như vậy mà không có Khẩu Sli, thì cái Tết đó coi như chưa trọn vẹn.
Món bánh giản dị được tạo nên bởi một quy trình khá cầu kỳ này cũng trở thành nỗi nhớ trong mỗi tiềm thức của những người con xa quê.
Món Khẩu Sli được chế biến theo công thức cổ truyền, từ các nguyên liệu sẵn có của địa phương như gạo nếp, lạc, đường mật và được sản xuất theo phương pháp thủ công gia truyền với các công đoạn khác nhau, như: đồ xôi, phơi, giã, sấy, sàng, rang....
Chia sẻ với chúng tôi, chị Điệp - hộ gia đình đã nhiều đời làm món bánh này cho biết muốn có khẩu sli ngon thì khâu chọn gạo là quan trọng nhất, bởi gạo là nguyên liệu chủ đạo của bánh.
Tuy được tự làm thủ công tại nhà, nhưng để có được món bánh khẩu sli đạt đến độ ngon tinh tế đòi hỏi người làm bánh phải kiên nhẫn, tỉ mỉ, có những kinh nghiệm, bí quyết riêng.
Bánh gồm 2 lớp: Lớp trên là lạc, dưới là bỏng gạo. Để làm bánh, đầu tiên, người ta đồ xôi, trộn với bột gạo hoặc bột ngô rồi đem phơi nắng và giã dẹt hạt xôi. Sau đó, rang trên chảo lửa để hạt xôi nở bung thành bỏng gạo và thắng đường cho tới khi đường, bỏng quện vào nhau thì đổ ra khuôn, dàn đều và cán mạnh nhằm tạo độ kết dính. Tiếp đó, người ta rắc lên trên một lớp lạc rang, để nguội và cắt bánh theo kích cỡ vừa phải. Bánh khẩu sli là món bánh truyền thống, thường được người Cao Bằng dâng cúng tổ tiên cùng nhiều loại bánh khác.
Trải qua nhiều công đoạn khá cầu kỳ sẽ có được loại bánh rất độc đáo mà người thưởng thức phải bằng cả ngũ giác. Nếm thử, miếng bánh giòn tan trong miệng, có vị thơm dẻo của nếp rang, vị bùi béo của lạc, vị ngọt thanh của đường mía và cảm nhận từ cái tình, sự chân thành của người làm bánh gửi gắm qua từng chiếc bánh giản dị mang đậm hương vị truyền thống.
Bánh Khẩu Sli Nà Giàng được bán với giá từ 20.000 - 25.000 đồng/phong, loại đóng hộp giá 35.000 đồng/hộp. Trước đây, thị trường tiêu thụ sản phẩm Khẩu sli chỉ giới hạn trong các huyện trên địa bàn tỉnh. Hiện nay, sản phẩm đã được một số nhà buôn tại Thái Nguyên, Hà Nội, Đăk Lăk nhập về bán. Với người dân tại huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng, trong những ngày xuân, được quây quần cùng người thân, bạn bè và cùng nhau nhâm nhi từng miếng khẩu sli giòn tan, bùi thơm, nhấp ngụm trà xanh, xen trong những câu chuyện lại càng thêm thú vị, ấm áp và ý nghĩa. Còn đối với những người con xa quê, dù ở phương trời nào, khi được cầm trên tay thưởng thức miếng bánh khẩu sli sẽ chỉ mong được trở về với gia đình, cùng đón Tết bên bếp lửa ấm áp tình thân.
Bánh khẩu sli ngày nay đã trở thành đặc sản của Cao Bằng, du khách thập phương đến Cao Bằng khi về không quên chọn mua vài phong khẩu sli đem làm quà cho gia đình, bạn bè cùng thưởng thức.
