Chiều 2/1/2024, chuyến bay JAL516 của hãng hàng không Japan Airlines khởi hành từ Hokkaido và hạ cánh xuống sân bay Haneda ở Tokyo (Nhật Bản), chở theo 367 hành khách và 12 thành viên phi hành đoàn.
Ngay khi hạ cánh, máy bay này đã va chạm với một máy bay cỡ nhỏ của Lực lượng Bảo vệ bờ biển Nhật Bản trên đường băng. Cả hai phượng tiệnn bốc cháy ngùn ngụt ngay sau đó, nhưng toàn bộ gần 400 người trên JAL516 đã sơ tán an toàn sau khoảng 20 phút.
Trong khi các cuộc điều tra về vụ tai nạn vẫn đang được tiến hành, các chuyên gia đã đưa ra nhiều nhận định và phân tích trước vụ thoát thân thần kỳ này. Họ cho rằng việc Japan Airlines sơ tán thành công hành khách trong "chớp mắt" là chìa khóa cho tất cả.
90 giây sơ tán hành khách
Trong những video quay lại từ bên trong máy bay, có thể thấy phương tiện tràn ngập khói khi hành khách sơ tán. Các hành khách đã trượt xuống cầu trượt bơm hơi và chạy khỏi máy bay khi ngọn lửa nhấn chìm động cơ.
Họ sơ tán rất nhanh chóng mà không mang theo hành lý xách tay. Mika Yamake - người có chồng trên chuyến bay, nói với CNN: “Anh ấy chỉ chạy ra với chiếc điện thoại di động của mình. Anh ấy phải bỏ lại mọi thứ khác phía sau”.
Máy bay ngay sau đó đã bị ngọn lửa thiêu rụi, bất chấp nỗ lực của lực lượng cứu hỏa. Ông Graham Braithwaite - chuyên gia về an toàn bay ở Đại học Cranfield (Anh) cho biết, theo các quy tắc an toàn, các nhà thiết kế máy bay phải chứng minh rằng một máy bay có thể được sơ tán chỉ trong 90 giây và có 50% lối thoát hiểm nếu xảy ra tai nạn.
Tuy nhiên, vị chuyên gia cũng chia sẻ, nguyên tắc này khó có thể đảm bảo trong bối cảnh sự hoảng loạn bao trùm máy bay sau sự cố như vụ tai nạn hôm 2/1/2024. Bên cạnh đó, những hành khách dễ bị tổn thương, như trẻ em và người già, cần thêm thời gian để đến nơi an toàn.
"Hãy nhớ rằng những bài kiểm tra như vậy không diễn ra trong môi trường căng thẳng cao độ (như vụ tai nạn hôm 2/1/2024)", ông Braithwaite nói.
Trong hoàn cảnh đó, nỗ lực của phi hành đoàn trên máy bay JAL516 trong việc sơ tán hành khách thực sự rất ấn tượng. Chỉ vài giây sau khi máy bay dừng lại, các máng thoát hiểm được bơm căng và người trên máy bay nhanh chóng được đưa ra ngoài, ngay cả khi cabin tràn ngập khói.
Các phi công và tiếp viên hàng không đã thành công sơ tán hết hành khách trong 90 giây đúng theo quy định. Vụ việc không ghi nhận trường hợp nào tử vong và chỉ có 17 hành khách bị thương nhẹ.
Chuyên gia Braithwaite bày tỏ: “Từ những gì tôi thấy trên đoạn phim, tôi rất ngạc nhiên và nhẹ nhõm khi mọi người đều thoát ra ngoài an toàn. Đó là một tai nạn nghiêm trọng mà bất kỳ chiếc máy bay nào cũng khó có thể vượt qua được. Nhưng với những gì tôi biết về hãng hàng không đó thì việc họ đã làm tốt công việc như vậy không có gì đáng ngạc nhiên”.
Trong khi đó, CNN dẫn lời một phi công của một hãng hàng không lớn tại châu Âu cho hay, để làm được như vậy không phải dễ dàng và ông bất ngờ vì Japan Airlines đã làm được. Hãng hàng không này đã tạo ra phép màu nhờ khả năng tuân thủ quy định về an toàn quá hoàn hảo.
“Chắc chắn đây sẽ là một thách thức đối với các hãng hàng không và các nền văn hóa khác, vì sẽ có một số người ưu tiên hành lý xách tay hoặc đồ đạc của họ hơn sự an toàn của chính mình và những hành khách đồng hành”, phi công chia sẻ, đồng thời cho rằng đây thực sự là "một cuộc sơ tán trong sách giáo khoa trong điều kiện khắc nghiệt nhất”.
Chuyên gia an ninh hàng không Jeffrey Price - Giáo sư về hàng không tại Đại học Denver cũng mô tả việc mọi người trên chuyến bay của hãng hàng không Japan Airlines đều được sơ tán an toàn là một "phép màu".
Theo ông Price, điều đó cho thấy hành động phi thường của phi hành đoàn và chính các hành khách khi có thể đưa nhiều người ra khỏi máy bay một cách nhanh chóng trước khi máy bay hoàn toàn chìm trong "biển lửa". Điều kỳ diệu hơn là các hành khách giữ được bình tĩnh và không hoảng sợ, nếu không thì càng dẫn đến sự hỗn loạn và khiến nhiều người thiệt mạng hơn.
XEM THÊM: Khi nào thế giới đón trận mưa sao băng cực đại đầu tiên năm 2024
Chuyên gia Price chia sẻ thêm, tuy có các đơn vị cứu hộ và chữa cháy máy bay tại các sân bay nhưng phải mất ít nhất 3 phút trước khi lực lượng ứng cứu khẩn cấp có mặt tại hiện trường.
"Mất khoảng 90 giây để ngọn lửa cháy xuyên qua thân máy bay. Dựa trên những con số đó, hành khách và phi hành đoàn gần như phải tự mình xử lý trong khoảng 1-2 phút đầu trong trường hợp khẩn cấp trước khi có sự trợ giúp", ông nói.
Cũng theo chuyên gia Price, cuộc sơ tán diễn ra thành công "cũng nói lên độ bền của máy bay hiện đại và cho thấy chúng được thiết kế tốt như thế nào".
Thiết kế của máy bay và sự chuyên nghiệp của phi hành đoàn
Từ lâu hỏa hoạn trên máy bay đã được coi là một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với sự an toàn của máy bay, vì phương tiện này chạy bằng nhiên liệu rất dễ bắt lửa và có rất nhiều vật liệu dễ cháy trên đó.
Theo chuyên gia Braithwaite, các cabin máy bay, chẳng hạn cabin của chiếc Airbus A350 mới gặp nạn hôm 2/1/2024 ở Nhật Bản, được thiết kế bằng vật liệu đặc biệt để ngăn lửa lan nhanh và tạo ra khói độc.
Máy bay hiện đại được thiết kế sao cho có thể dễ dàng tiếp cận lối thoát hiểm ở bất cứ nơi nào hành khách ngồi, trong khi hệ thống đèn sẽ cho biết vị trí của các lối thoát hiểm trong điều kiện tầm nhìn kém, chẳng hạn khi khói lan rộng.
Tuy nhiên, yếu tố may mắn cũng góp một phần vào việc ngăn chặn thảm họa hàng không. Chuyên gia Braithwaite nói, các yếu tố như thân máy bay có bị hư hại trong vụ tai nạn hay vai trò của lính cứu hỏa trong nỗ lực dập lửa có thể giúp hành khách có thêm những phút giây quý giá để thoát hiểm.
Theo một nghiên cứu vào năm 2002, các phi công có khoảng 17 phút để hạ cánh máy bay an toàn nếu phát hiện có hỏa hoạn trên máy bay. Vì vậy, việc máy bay chở khách đã may mắn hạ cánh khi vụ tai nạn xảy ra ở Nhật Bản là một yếu tố quan trọng, giúp hành khách có thời gian thoát ra ngoài.
Vị chuyên gia nhận định, hãng hàng không Japan Airlines từ lâu đã có cách tiếp cận "tuyệt vời" về an toàn của hành khách. Sự cống hiến của Japan Airlines "trong nỗ lực cải thiện sự an toàn đã ăn sâu vào tổ chức" và họ có văn hóa rất mạnh mẽ trong việc tuân thủ các quy trình vận hành tiêu chuẩn.
Ông Braithwaite chia sẻ thêm, tất cả nhân viên của hãng hàng không đều được huấn luyện ở một trung tâm an toàn hàng không đặc biệt tại trụ sở chính của hãng, nơi họ được đào tạo về những hậu quả tiềm ẩn nếu xảy ra sự cố và cần bao nhiêu công sức để đảm bảo an toàn cho hành khách.
"Tôi nghĩ rằng văn hóa của Japan Airlines sẽ tạo ra sự khác biệt to lớn đối với kết quả của sự kiện bi thảm này", chuyên gia Braithwaite nhấn mạnh.
Đồng thời, ông nói: "Họ có văn hóa rất nghiêm ngặt về các quy trình vận hành tiêu chuẩn và thực hiện mọi việc đúng cách. Đó là một trong những lý do trong trường hợp này, tôi nghĩ phi hành đoàn dường như đã thể hiện rất tốt".
Trong thực tế, đã có không ít vụ việc tương tự xảy ra trước đây nhưng không có chuyến bay nào may mắn như vậy. Vào năm 1980, toàn bộ 301 người trên chuyến bay 163 của Saudia đã tử vong vì ngạt khói sau khi máy bay hạ cánh khẩn cấp thành công ở Riyadh nhưng các phi công được cho là đã không ra lệnh sơ tán.
Ông Steven Erhlich - Chủ tịch của PilotsTogether - một tổ chức từ thiện được thành lập trong thời kỳ đại dịch để hỗ trợ phi công toàn cầu - nhận định: “Còn quá sớm để bình luận về chi tiết cụ thể của vụ việc, nhưng điều rõ ràng là phi hành đoàn đã hành động một cách mẫu mực”.
Đinh Kim(T/h)
