Tuần trước, Maria Butina đã bị FBI bắt giữ, cáo buộc lợi dụng Hiệp hội Súng trường Mỹ (NRA) để tạo quan hệ với Đảng Cộng hòa nhằm tiếp cận ứng viên Tổng thống.
Nữ gián điệp 29 tuổi
Cục Điều tra Liên bang (FBI) đã tiến hành bắt giữ Maria Butina, 29 tuổi và đưa cô ra trước tòa án ở Washington, Mỹ hôm 16/7 để truy tố tội danh làm gián điệp cho Nga. Cô bị buộc tội xâm nhập vào NRA nhằm gây ảnh hưởng đến Đảng Cộng hòa và cuối cùng là chính phủ Mỹ.
Trong hồ sơ truy tố, một nhân viên FBI cho biết Butina đã tìm cách xây dựng kênh liên lạc bí mật với các chính trị gia Mỹ để "xâm nhập bộ máy hoạch định chính sách quốc gia nhằm thúc đẩy chương trình nghị sự của liên bang Nga".
Maria Butina bị buộc tội làm gián điệp cho Nga. Ảnh: Guardian |
Butina đã phủ nhận tất cả mọi cáo buộc. Luật sư của cô, Robert Driscoll, cho biết cô đã tốt nghiệp đại học một cách hợp pháp và là doanh nhân tham vọng. "Cô ấy sẽ bảo vệ quyền lợi của mình một cách mạnh mẽ và mong muốn được minh oan", Driscoll khẳng định.
Cáo buộc này mở ra một “mặt trận mới’ trong nỗ lực của Bộ Tư pháp nhằm chống lại sự can thiệp của Nga đối với chính trị Mỹ. Cơ quan thực thi pháp luật dự kiến sẽ đề nghị mức án 5 năm tù giam cho Butina và tiến hành điều tra sâu rộng, nhằm vào những cộng sự người Mỹ có quan hệ với “gián điệp Nga”.
Hành trình xâm nhập vòng tròn chính trị Mỹ
Butina có sự quan tâm đặc biệt tới việc chính trị Mỹ tác động đến mối quan hệ với Nga như thế nào. “Tôi muốn biết nhiều hơn, và mang kiến thức này về Nga. Tôi hi vọng thông tin sẽ hữu ích cho đất nước của tôi”, Butina phát biểu vài năm trước. Theo các công tố viên Mỹ, sự tò mò vì yêu nước của Butina sau đó đã phát triển thành sự khởi đầu của một âm mưu tội phạm.
Các điều tra viên cho hay, để thâm nhập vào những cơ quan có ảnh hưởng nhất của Đảng Cộng hòa Mỹ, Butina đã dùng một cách thức rất đơn giản, đó là gây dựng một tổ chức tương đương NRA ở Nga. Cô đã dành nhiều năm tạo dựng mối quan hệ với các nhà hoạt động Đảng Cộng hòa, nhà vận động cho quyền sử dụng súng và nhà lãnh đạo tôn giáo. Cô chụp ảnh với các ứng viên Tổng thống Đảng Cộng hòa và giúp đưa các quan chức NRA tới Moscow.
Trong thế giới mà đa phần nam giới giữ vai trò quan trọng trong các hoạt động chính trị, Butina vẫn rất nổi bật. Cô gái người Nga vẫn còn trẻ, cao ráo, tươi sáng. Trong năm 2014, cô từng là chủ đề được quan tâm vì bộ ảnh đồ lót Dolce&Gabbana chụp với súng ngắn của cô.
Butina nói rằng cô được nuôi dưỡng ở Siberia và được cha dạy cách sử dụng súng. Sau khi tốt nghiệp đại học, cô thành lập một chuỗi cửa hàng đồ nội thất, sau đó chuyển đến Moscow và điều hành một công ty quảng cáo. Theo hồ sơ, khoảng năm 2011, Butina thành lập một nhóm có tên gọi là The Right to Bear Arms (Quyền được mang súng).
Butina rõ ràng biết rõ cách xử dụng vũ khí và thấy thoải mái với những vấn đề liên quan đến súng.
Butina luôn quan tâm tới vấn đề chính sách súng. Ảnh: Guardian |
Alan Gottlieb và Julianne Versnel, hai vợ chồng Mỹ ủng hộ quyền sở hữu súng, cho biết họ từng ăn tối với Butina và Alexander Torshin, người cố vấn lâu năm của cô, khi đến Moskva tham dự một hội nghị về quyền sở hữu súng năm 2013. Torshin, một quan chức cấp cao tại Ngân hàng Trung ương Nga, cũng bị cáo buộc là người trực tiếp chỉ đạo Butina.
Bà Gottlieb, người sáng lập Second Amendment Foundation (SAF) – một tổ chức phi chính phủ ủng hộ quyền sở hữu súng của Mỹ, cho biết Butina dường như luôn tập trung vào chính sách súng. Tuy nhiên, cô có tính cách quyết đoán, thậm chí hiếu thắng và luôn muốn mình trở thành trung tâm của sự chú ý.
"Theo tôi thấy thì cô ấy không phải là người luôn cư xử theo cách chuyên nghiệp", ông Versnel nói. "Cô ấy biết cách sử dụng tuổi trẻ và sắc đẹp của mình để đảm bảo rằng bản thân luôn được để ý".
Năm 2013, ông John Bolton, hiện là Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ, đã xuất hiện trong một video mà nhóm The Right to Bear Arms sử dụng để vận động cho quyền sở hữu súng ở Nga. Trên thực tế, ông Bolton đã được yêu cầu xuất hiện trong video của David Keene, một chủ tịch gần đây của NRA, người có mối quan hệ thân thiết với Torshin.
Đến tháng 4/2014, Butina bay tới Indianapolis để tham dự hội nghị NRA. Những bức ảnh được đăng trên trang mạng xã hội Nga VK cho thấy cô chụp chung với Wayne LaPierre, phó chủ tịch của NRA, nhiều nghị sĩ đảng Cộng hòa có ảnh hưởng lớn như Bobby Jindal, khi đó là thống đốc bang Louisiana và Rick Santorum, cựu thượng nghị sĩ và cựu ứng cử viên Tổng thống.
Butina đối diện mức án 5 năm tù giam. Ảnh: Guardian |
Tháng 9/2014, Butina đã mời Paul Erickson, một thành viên chính trị bảo thủ và cựu chiến binh NRA phát biểu trước nhóm The Right to Bear Arms. Theo các quan chức Mỹ, ngày 24/3/2015, Butina đã gửi email cho một chính trị gia Mỹ để bắt đầu cái gọi là dự án "Dilomacy".
Trong email, Butina tuyên bố rằng Đảng Cộng hòa "có khả năng giành quyền kiểm soát chính phủ Mỹ sau cuộc bầu cử năm 2016", một công tố viên cho hay. Bên cạnh đó, cô nói muốn xây dựng mối quan hệ mang tính xây dựng hơn với Đảng Cộng hòa.
Việc tiết lộ thông tin này đã đặt ra một câu hỏi rằng: Tại sao vào thời điểm đó, khi mà hầu hết các cuộc thăm dò ý kiến đều mang đến kết quả của lợi cho ứng viên Hillary Clinton của Đảng Dân chủ thì Butina lại nhận định Đảng Cộng hòa sẽ giành chiến thắng?
Thậm chí, Butina còn muốn NRA có "vị trí trung tâm và tầm ảnh hưởng" trong Đảng Cộng hòa, muốn xây dựng quan hệ tích cực hơn với các nghị sĩ Đảng này. Cô xin cấp khoản ngân sách 125.000 USD để tài trợ cho việc tham dự các hội nghị của đảng Cộng hòa và được phản hồi bằng một danh sách các "đầu mối quan trọng" mà cô có thể gặp.
Một vài tuần sau đó, Butina đã trở lại Mỹ, tham dự hội nghị năm 2015 của NRA được tổ chức tại Nashville, Tennessee. Butina đã nhân cơ hội này để tiếp cận một số đầu mối quan trọng trong đảng Cộng hòa như Scott Walker, thống đốc bang Wisconsin. Tháng 7/2015, Butina tham dự lễ công bố chiến dịch tranh cử tổng thống của Walker. Sau đó, Butina cũng từng gặp ông Donald Trump tại sự kiện Freedom Fest ở Las Vegas.
Cuối năm đó, nhóm The Right to Bear Arms của Butina đã tài trợ cho nhiều thành viên quan trọng của NRA, trong đó có David Clarke, cựu cảnh sát trưởng hạt Milwaukee, tới Moscow để tham dự một cuộc gặp có mặt phó thủ tướng Nga lúc đó là Dmitry Rogozin. Ông Clarke cũng từng hỗ trợ cho chiến dịch tranh cử của ứng viên Donald Trump.
Pete Brownell, khi đó là giám đốc điều hành một công ty súng, cũng có mặt trong chuyến đi tới Moscow. Năm 2017, Brownel trở thành Chủ tịch NRA và đột ngột từ chức hồi tháng 5. Không rõ sự ra đi của ông có liên quan gì tới Nga hay không.
NRA và ông Clarke hiện vẫn chưa đưa ra bình luận nào về vấn đề này.
Khi chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2016 gần kết thúc và khả năng chiến thắng của đảng Cộng hòa trở nên rõ ràng, Butina bắt đầu tăng cường hành động và tìm cách tiếp cận Trump cũng như những người xung quanh ông.
Trong năm bầu cử đó, cô đã có được thị thực du học và theo học chương trình sau đại học tại Washington. Tuy nhiên, mạng lưới của cô vẫn tiếp tục. Butina nói với một cộng sự người Mỹ thứ hai, chưa được nêu tên trong tài liệu của tòa án, rằng một quan chức Điện Kremlin đã ủng hộ kế hoạch xây dựng một kênh liên lạc bí mật.
Trong nhiều tháng tiếp theo, Butina và Torshin đã nỗ lực sắp xếp một loạt "bữa tối thân mật" ở Washington và New York. Khoảng thời gian đó, họ được cho là đã lợi dụng nhiều người Mỹ để tiếp cận các thành viên cao cấp trong chiến dịch của Trump nhưng không thu được nhiều kết quả.
Họ cố tiếp cận Trump một lần nữa trong hội nghị NRA tháng 5/2016. Tập đoàn Trump Organization xác nhận rằng con trai của Trump, Donald Jr., đã trò chuyện trong vài phút với Torshin tại hội nghị NRA ở Louisville, Kentucky về chủ đề súng. Butina được xác nhận cũng có mặt tại hội nghị này và các nhà điều tra quốc hội đã thu được bức ảnh 3 người chụp cùng nhau, New York Times ngày 16/7 đưa tin.
Theo FBI, khi súng không giúp cô đến gần vòng tròn chính trị của ông Trump, Butina thay đổi cách thức, sử dụng tôn giáo. Cô đã nhiều lần liên lạc với một người tổ chức sự kiện National Prayer Breakfast dành cho người Công giáo ở Washington. Butina và Torshin đã tham dự sự kiện này vào tháng 2/2016. Khi đó, Butina đã "suýt" gặp được ông Trump nhưng vào phút chót, một phụ tá của ông đã hủy lịch hẹn vì cho rằng Torshin không thực sự có vai trò quan trọng.
Đến ngày 4/10/2016, 1 tháng trước ngày bỏ phiếu, đối tác đầu tiên của Butina gửi email cho một người để nói rằng ông đã "tham gia vào đường dây liên lạc rất riêng tư giữa Điện Kremlin" với các lãnh đạo Đảng Cộng hòa.
Ngày hôm sau, Butina và Torshin đã trao đổi một loạt các tin nhắn bí mật trên Twitter. Khi Torshin hỏi về tình trạng "quan hệ hữu nghị Nga - Mỹ", Butina nói "chúng tôi hiện đang hoạt động 'ngầm' cả ở đây và ở đó", cảnh báo tránh công khai mối quan hệ và thông tin, tài liệu của tòa án cho hay.
