(ĐSPL) Hàng loạt tập đoàn, tổng công ty Nhà nước đã bị đ?ểm tên tạ? văn bản của K?ểm toán Nhà nước về doanh ngh?ệp báo lỗ nh?ều năm, nhưng lương lãnh đạo vẫn rất "khủng".
Dư luận đặt câu hỏ?, nếu làm v?ệc không h?ệu qủa mà vẫn được hưởng lương cao trở thành "chuẩn g?á trị" ở V?ệt Nam thì xã hộ? sẽ thế nào? Phả? chăng, quy định ngầm "thưởng ch?a r?êng" và "trách nh?ệm thì ch?a chung" đã thành t?ền lệ xấu?
Nh?ều tập đoàn, tổng công ty Nhà nước báo cáo lỗ nh?ều năm nhưng lương lãnh đạo cao chót vót - ảnh m?nh họa.
Doanh ngh?ệp than lỗ, lương "khủng" ở đâu ra?
Trong 2 năm 2011- 2012, tạ? các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước có gần 20 vị Chủ tịch, Tổng g?ám đốc hưởng thu nhập trên 1 tỷ đồng/năm. Mức thu nhập "khủng" này gấp 4-5 lần so vớ? thu nhập bình quân chung của các lãnh đạo khố? doanh ngh?ệp Nhà nước và gấp và? chục lần so vớ? lương của ngườ? lao động.
Tính đến cuố? năm 2011, tổng các khoản lỗ lũy kế của 13 tập đoàn, tổng công ty Nhà nước lên tớ? 48.988 tỷ đồng. Mức lỗ bình quân của các tổng công ty, doanh ngh?ệp Nhà nước cao gấp 12 lần các doanh ngh?ệp ngoà? Nhà nước. Tổng lỗ lũy kế của các tập đoàn, tổng công ty đến hết năm 2011 là 26.100 tỷ đồng. Trong đó, tập đoàn Đ?ện lực V?ệt Nam (EVN) đóng góp 78\% số lỗ này kh? lỗ lũy kế tớ? 38.104 tỷ đồng. Theo báo cáo, EVN lỗ do sản xuất k?nh doanh đ?ện là 11.437 tỷ đồng và lỗ 26.667 tỷ đồng vì chênh lệch tỷ g?á.
Vào cuố? năm 2012, 13 tập đoàn, tổng công ty lỗ lũy kế 48.988 tỷ đồng năm ngoá?. Trong đó, EVN vẫn là "quán quân" vớ? khoản lỗ 38.104 tỷ đồng, t?ếp theo là V?nal?nes, Petrol?mex, Xăng dầu Quân độ?... Thờ? g?an gần đây, mỗ? kh? cơ quan k?ểm toán "sờ gáy" dường như tập đoàn, tổng công ty nào cũng có vấn đề. Lãnh đạo của tập đoàn Hóa chất V?ệt Nam (V?nachem) trong 2 năm qua đều đứng thứ 10-15 trong số những lãnh đạo tập đoàn thu nhập cao vớ? con số "khoảng" 1-1,2 tỷ đồng. R?êng lương, thưởng của lãnh đạo năm 2012 tăng 14\% - 73\%. Khá dễ h?ểu cho mức lương, thưởng tăng cao vì đây là đơn vị có lã? lớn, lợ? nhuận sau thuế/vốn chủ sở hữu đạt 22,95\%. Song, kh? K?ểm toán Nhà nước vào cuộc thì v?ệc sử dụng vốn của V?nachem cũng bị "so?" ra nh?ều vấn đề.
Trong kh? bản thân đang phả? đ? vay ngân hàng để phục vụ sản xuất k?nh doanh thì tập đoàn này lạ? cho nh?ều cá nhân, tổ chức khác vay hàng tỷ đồng. Ví dụ như công ty TNHH MTV Apat?t V?ệt Nam cho Cảng V?ệt Trì vay 7 tỷ đồng, công ty CP phân lân Văn Đ?ển cho công ty Cơ khí hóa chất Hà Bắc vay 2,2 tỷ đồng. Cơ quan k?ểm toán nhìn nhận, v?ệc này đã làm g?ảm h?ệu quả sử dụng vốn.
Năm 2011, k?ểm toán cho b?ết các khoản đầu tư chứng khoán của V?nachem đều thua lỗ, phả? trích lập dự phòng cao. Ví dụ như công ty mẹ V?nachem góp vốn vào công ty CP chứng khoán VICS 22 tỷ đồng, phả? trích lập dự phòng 18,5 tỷ đồng, mua cổ phần của tổng công ty CP Bảo M?nh 16 tỷ đồng, phả? trích lập dự phòng 5,6 tỷ đồng. Tạ? thờ? đ?ểm k?ểm toán, công ty mẹ V?nachem chưa thoá? vốn các khoản đầu tư vào lĩnh vực chứng khoán, bảo h?ểm theo quy định.
Bên cạnh đó, rất nh?ều vị "sếp" của các tập đoàn, tổng công ty khác chỉ được hưởng mức thu nhập trung bình và thấp vì kết quả k?nh doanh kém như "sếp" của tổng công ty Thép, tổng công ty Cà phê V?ệt Nam, thu nhập chỉ có 35 -45 tr?ệu đồng/tháng, hay như sếp của tổng công ty G?ấy V?ệt Nam, thu nhập trung bình 24 tr?ệu đồng/tháng. Mức thu nhập của các vị này chỉ bằng 1/6 so vớ? "bảng xếp hạng" lương thưởng t?ền tỷ trên.
“Có tóc”nhưng... “khó túm”
Trao đổ? vớ? PV báo Đờ? sống và Pháp luật, TS. Lê Đăng Doanh cho rằng: "Tạ? V?ệt Nam, lương t?ền tỷ không còn là chuyện lạ. Nhất là ở thờ? buổ? cạnh tranh k?nh doanh khốc l?ệt, vấn đề nhân sự chất lượng cao, làm quản lý luôn là bà? toán đau đầu cho các ông chủ. Sau sự k?ện lãnh đạo 4 doanh ngh?ệp công ích ở TP.HCM có thu nhập t?ền tỷ bị xử lý, lạ? đến lãnh đạo một tổng công ty xây dựng có lương, thưởng cả tỷ đồng kh? doanh ngh?ệp k?nh doanh khó khăn còn công nhân thì bị nợ lương, bảo h?ểm. Xem ra, các "sếp" doanh ngh?ệp Nhà nước có lương thưởng t?ền tỷ còn nh?ều ngườ?... chưa bị lộ d?ện".
Cũng theo TS. Doanh: "Có thực tế trên là do sự g?ám sát (g?ám sát nộ? bộ và g?ám sát bên ngoà?-PV) chưa chặt chẽ. Theo tô?, v?ệc các đơn vị báo cáo lỗ nhưng thu nhập của lãnh đạo lạ? cao ngất ngưởng- tình hình này rất ngh?êm trọng. Theo thông t?n gần đây của bộ Tà? chính, trong năm nay, các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước không đóng góp được nh?ều cho ngân sách. Trong kh? đó, sự hưởng thụ của các lãnh đạo tập đoàn, tổng công ty... quá cao. Chúng ta cần đặt câu hỏ?, quy định về lương thưởng như thế nào? Vì sao, báo cáo thì lỗ nhưng lương thì "khủng". Chúng ta cần phả? có câu trả lờ? về v?ệc này. Các bộ chủ quản cũng như bộ Tà? chính, LĐ,TB&XH- những nơ? chịu trách nh?ệm thực th? các quy định của pháp luật có trách nh?ệm gì trong v?ệc này?".
Nhận định về sự chênh lệch mức lương của các lãnh đạo tạ? các tập đoàn, tổng công ty, theo TS.Doanh, g?ữa cơ chế và thực t?ễn có vênh nhau. Ở mỗ? tập đoàn, tổng công ty có quy định và sự vận dụng khác nhau. Vì thế, cơ quan quản lý Nhà nước cần có sự k?ểm soát và xem xét xem vì sao có mức chênh lớn như vậy (trong kh? Nhà Nước đã có quy định cụ thể-PV). Sự g?ám sát của các cơ quan cấp trên như thế nào? Lương, thưởng phả? gắn vớ? h?ệu quả sản xuất k?nh doanh. Ngược lạ?, kh? không hoàn thành công v?ệc, những nhân sự cấp cao k?a có thể bị đuổ? v?ệc, cách chức tức thì".
Một lãnh đạo bộ LĐ- TB&XH cho b?ết, các vị lãnh đạo tập đoàn, tổng công ty chỉ được hưởng tăng lương kh? đạt đủ các yếu tố: Lợ? nhuận năm sau cao hơn năm trước, không thua lỗ; ha? là năng suất lao động tăng; thứ ba là nộp ngân sách tăng... Nhưng theo tìm h?ểu của PV, thực tế kết quả k?nh doanh tạ? các tổng công ty, tập đoàn... đ? ngược lạ? các t?êu chí đó. Theo kết quả k?ểm toán, một số lãnh đạo tạ? các tổng công ty, tập đoàn có lương cao là do đầu tư ngoà? ngành; đem vốn vay ưu đã? ngân hàng của doanh ngh?ệp mình cho đơn vị khác vay vớ? lã? cao hơn; mua sắm tà? sản không đúng quy định để hưởng hoa hồng, sa? phạm trong tà? chính...
ĐBQH Nguyễn Thị Khá đặt câu hỏ?: "Trách nh?ệm của cơ quan quản lý các doanh ngh?ệp này đặt ở đâu? Các cơ quan k?ểm toán, thuế không thấy có đ?ều gì bất thường hay sao? Tất cả những đ?ều bất thường ấy kh?ến cho ngườ? dân phả? đặt ra câu hỏ?: L?ệu có lợ? ích nhóm hay không? Phả? chăng, những ngườ? "có tóc"... nhưng "khó túm?".
Quay trở lạ? vụ v?ệc lương "khủng" của 4 g?ám đốc doanh ngh?ệp công ích tạ? TP.HCM, nh?ều ý k?ến cho rằng, lương, thưởng, hay phụ cấp cũng chỉ là chữ nghĩa trên g?ấy, vì bản chất vẫn là họ rút t?ền từ một nơ? ra. Chính phủ đã có quy định rất rõ ràng về v?ệc áp dụng mức lương và cao nhất cũng chỉ tớ? 36 tr?ệu đồng/tháng và k?nh doanh có lã? thì được thưởng thêm nhưng cũng không quá 1,5 lần. Trong kh? đó, các doanh ngh?ệp công ích này, bản chất là họ không được phép lợ? dụng pháp nhân để thu lợ? nhuận từ t?ền đóng góp của dân, đó là chưa kể những doanh ngh?ệp công ích này còn có thể đang được hưởng nh?ều chế độ ưu đã? của Nhà nước. Vì thế, trong bố? cảnh h?ện nay, cần k?ểm tra lạ? doanh ngh?ệp Nhà nước ở tất cả các tỉnh để làm m?nh bạch lương t?ền tỷ vớ? doanh thu của đơn vị đó.
Theo khảo sát của bộ LĐ-TB&XH, đố? vớ? các lãnh đạo ở doanh ngh?ệp Nhà nước nó? chung, mức t?ền lương bình quân cho v?ên chức quản lý năm 2011 chỉ khoảng 25-30 tr?ệu đồng/tháng. Trong đó, Chủ tịch HĐQT, Tổng g?ám đốc, G?ám đốc khoảng 30-35 tr?ệu đồng/tháng. Thành v?ên Hộ? đồng quản trị, Phó tổng g?ám đốc, Phó g?ám đốc, kế toán trưởng khoảng 20-28 tr?ệu đồng/tháng. Tính theo năm, mỗ? v?ên chức này chỉ hưởng lương từ 240 đến 420 tr?ệu đồng/năm.
Phạm Hạnh – Ngân G?ang
