(ĐSPL) - Đằng sau sự thành công của ngườ? đàn ông luôn có bóng dáng của ngườ? phụ nữ. Chân lý đó đã được m?nh chứng một cách cực kỳ rõ rệt qua cuộc đờ? Đạ? tướng Võ Nguyên G?áp vớ? 2 ngườ? phụ nữ đã đ? theo ông suốt cả cuộc đờ?.
Những bức thư chan chứa yêu thương ngườ? vợ đầu gử? Đạ? tướng
Ngườ? vợ đầu của đạ? tướng Võ Nguyên G?áp là l?ệt sĩ Nguyễn Thị Quang Thá? (em gá? của nữ sĩ cách mạng Nguyễn Thị M?nh Kha?). Nh?ều năm sau kh? Quang Thá? hy s?nh kh? bị bắt g?am, Đạ? tướng lập g?a đình vớ? bà Đặng Bích Hà (con của cố G?áo sư Đặng Tha? Ma? – một ngườ? anh em, đồng chí thân th?ết của Võ Nguyên G?áp thờ? trẻ).
Vào năm 1931, kh? Võ Nguyên G?áp vừa tròn 20 tuổ?, trên tuyến xe lửa từ V?nh (Nghệ An) đ? Huế, “anh Văn” gặp một th?ếu nữ có đô? mắt “thăm thẳm, mênh mang như nước mặt hồ", ngườ? đó chính là Quang Thá?. Cũng trong năm đó, ông gặp lạ? ngườ? th?ếu nữ trên chuyến xe lửa ngày nào tạ? nhà g?am (kh? ấy cả Võ Nguyên G?áp và Đặng Tha? Ma?, Nguyễn Thị Quang Thá? bị thực dân pháp bắt, bà Quang Thá? kh? ấy mớ? 16 tuổ?).
Sau kh? được thả, trong lần ra V?nh cùng ngườ? anh, ngườ? bạn Đặng Tha? Ma?, Võ Nguyên G?áp gặp lạ? Quang Thá?. Tình cảm g?ữa ha? ngườ? bắt đầu nảy nở. Thế nhưng, kh? vừa yêu nhau, cả ha? lạ? phả? xa cách. Những cánh thư như là cầu nố? nuô? dưỡng tình cảm g?ữa ha? ngườ?. Lần Võ Nguyên G?áp lên tàu ra Hà Nộ?, trong một bức thư, bà Quang Thá? bộc lộ sự nhớ mong và tình cảm chưa nó? thành lờ?: “... trăm nghìn đ?ều chưa nó?. Những chuyện muốn nó? vớ? G trước kh? G ra Hà Nộ? cũng chưa nó?, v?ết chưa xong được... Mỗ? lần đọc được lạ? thơ của G là TH lạ? phả? nghĩ, phả? áy náy, xốn xang lạ lùng...”.
Dù vậy, kh? ở Hà Nộ?, công v?ệc và học hành bận bịu nên Võ Nguyên G?áp ít có thờ? g?an v?ết thư cho Quang Thá?. Ở quê, lúc này có một số ngườ? lờ? ra t?ếng vào không hay nên Quang Thá? đã v?ết thư cho ngườ? thương. Bức thư đề ngày 1/5/1934 nó? về sự t?n tưởng tuyệt đố? dành cho ngườ? yêu: “L?ễu (một ngườ? bạn của Thá? – G?áp) ngh? ngờ về tư cách của G. Than ô?, L?ễu ơ?, có b?ết rằng nó? ra như vậy sẽ làm cho G đau lòng. G yêu Th, Th yêu G; yêu nhau tức là h?ểu nhau, t?n nhau... Th không b?ết G ngày nay có khác G ngày xưa hay không, chỉ b?ết G yêu Th mà Th yêu G được thì Th yêu mà thô?...”.
Trong một bức thư khác, nữ l?ệt sĩ có v?ết: “...Th nhớ G lắm... ngồ? đây, Th nhớ về một độ G mớ? về V?nh, Th vớ? G nó? chuyện rất lâu từ hơn 7 g?ờ đến 12 g?ờ đêm ở chỗ bàn tròn này bên mấy tập thơ G có nhớ không? Nhớ lạ? xem nào! Đêm ấy thật đáng gh? vào “th?ên tình sử” của chúng ta...”.
Sau thờ? g?an yêu nhau, vào tháng 9/1935 Võ Nguyên G?áp và Nguyễn Thị Quang Thá? nên duyên vợ chồng. Lễ cướ? d?ễn ra khá gấp bở? lúc này bà ngoạ? của Quang Thá? đột nh?ên ngã bệnh, khó lòng qua khỏ?. Mỗ? kh? ngườ? yêu – ngườ? chồng đ? xa, ngườ? vợ trẻ lúc ấy lạ? bồ? hồ? lo lắng: “G?áp đ? phen này, Thá? ở nhà nỗ? nhớ nhung khó lòng khuây khỏa lắm...”. Có lúc tình cảm dâng lên mãnh l?ệt: “Nhờ 6 ngày nay mà Thá? h?ểu G?áp hơn và có á? tình mật th?ết hơn xưa. Bây g?ờ mớ? đúng là á? tình chứ không phả? á? tình 6 tháng trước k?a...”.
Kh? s?nh con đầu lòng là Hồng Anh, bức thư gử? chồng của bà còn kể thêm những câu chuyện về con. Song mỗ? bức thư bà gử? luôn chất chứa những nỗ? buồn thương: “... Con anh đã ngủ từ lúc 8h. Nó vừa g?ở mình nằm ngh?êng như ngườ? lớn... G?áp có b?ết lúc ở ga về Thá? nghĩ gì không?... Nhớ những lần Thá? t?ễn G?áp ở V?nh ra Hà Nộ?, vừa đ? như đ? “trong mộng”. Thá? không b?ết a? đ? chung quanh mình nữa. Về ẵm con, tắm cho con rồ? Thá? bế nó đ? rong trong nhà mã?. Nhà vắng, trờ? ch?ều, mẹ bế con rươm rướm nước mắt”.
Suốt gần mườ? năm tình nghĩa vợ chồng nhưng khoảng thờ? g?an họ bên nhau thường ngắn ngủ?. Tuy vậy, sự xa cách không làm cho tình cảm g?ữa ha? ngườ? mờ nhạt mà họ càng trân trọng nhau hơn. Quang Thá? vẫn một lòng chung thủy, hướng về chồng: “Tương la? vớ? chúng mình khổ ư? Chúng ta có như a? mà mê g?àu sang? T?nh thần, lý tưởng thì quyết bền vững, không như những thứ á? tình xốc nổ?, yêu vì danh, lợ?, tà?, sắc”.
Có một đ?ều đặc b?ệt là hầu như các bức thư gử? ngườ? ngườ? yêu, sau này là chồng, bà Quang Thá? đều xưng tên “G?áp” và “Thá?”. Chỉ một số ít bức thư bà xưng “anh”, “em” nhưng tình cảm vẫn mặn nồng, son sắt qua từng con chữ.
Hơn 100 bức thư của nữ l?ệt sĩ gử? chồng đều được Đạ? tá Nguyễn Huy Văn (Ban l?ên lạc V?ệt Nam G?ả? phóng quân) lưu g?ữ cẩn thận, bản gốc được gử? cho G?áo sư Hồng Anh (con gá? đầu của Đạ? tướng và l?ệt sĩ Nguyễn Thị Quang Thá?, đã qua đờ? năm 2009).
Mố? tình gắn suốt đờ? Đạ? tướng
Mố? tình thứ ha?, gắn vớ? đạ? tướng Võ Nguyên G?áp tớ? cuố? đờ?, là vớ? ngườ? vợ sau, bà Đặng Bích Hà - con gá? g?áo sư Đặng Tha? Ma? - ngườ? phụ nữ đã đồng hành ông từ những ngày sau Cách mạng Tháng Tám đến nay.
Nguyên G?áp b?ết Bích Hà từ lúc còn là cô bé tóc để chỏm, hay nghịch đất vớ? em ngay trước sân nhà ông ngoạ?. Trong suốt thờ? g?an hoạt động và làm v?ệc từ 1931 đến 1941 tạ? V?nh, Đạ? tướng Võ Nguyên G?áp sống tạ? nhà của G?áo sư Đặng Tha? Ma?. Lúc nào ông cũng xem cô bé Bích Hà như một ngườ? em nhỏ nên rất cưng ch?ều và chăm bẵm.
Kh? mớ? ra Hà Nộ?, ngày nào đ? luyện tập thể thao, ông cũng cho Hà đ? cùng. Trên đường đ?, th? thoảng ông cũng kể cho cô bé nghe về cô Quang Thá? (kh? đó là ngườ? yêu và sau này là vợ Đạ? tướng Võ Nguyên G?áp) và cô lắng nghe rất chăm chú.
Ngày ấy, cả g?a đình cô, nhất là cụ Đặng Tha? Ma?, rất quý cô Quang Thá? và mọ? ngườ? đều xem cô như ngườ? thân trong nhà. Sau kh? cướ?, Võ Nguyên G?áp ra ở r?êng và t?ếp tục hoạt động ở Hà Nộ? rồ? sang Trung Quốc, còn cô Bích Hà học ở Hà Nộ? một thờ? g?an. Đến năm 1943 cô theo trường tản cư về Thanh Hóa cho đến 1945 mớ? quay về Hà Nộ?.
Đạ? tướng Võ Nguyên G?áp và vợ - bà Đặng Bích Hà thờ? trẻ. Ảnh tư l?ệu
Bà Bích Hà từng kể, kh? 6-7 tuổ?, bà hay được ông G?áp đèo đ? chơ? đến sân vận động Hàng Đẫy (kh? ấy gọ? là Septo) tập thể thao. Một hôm bỗng dưng ông nó?: “Anh sẽ cướ? Hà bằng một đĩa xô? và một con gà”. Không a? ngờ câu nó? đùa ấy hơn mườ? năm sau lạ? trở thành sự thật. Năm 1945, kh? ha? ngườ? gặp lạ? nhau, Võ Nguyên G?áp đang phả? gánh chịu mất mát lớn, kh? b?ết t?n ngườ? vợ - ngườ? đồng chí Nguyễn Thị Quang Thá? đã bị bắt và mất trong nhà tù Hỏa Lò từ đầu năm 1944. Từ sự kính phục và ngưỡng mộ, Bích Hà lạ? càng muốn được cùng ông ch?a sẻ mọ? g?an khó trên con đường cách mạng và đường đờ?.
Vào cuố? năm 1946, g?a đình cụ Đặng Tha? Ma? đồng ý tổ chức lễ cướ? cho Võ Nguyên G?áp và Đặng Bích Hà. Đám cướ? của ha? ngườ? được tổ chức rất g?ản dị. Suốt mấy chục năm làm bạn đờ?, Bích Hà vẫn luôn bên cạnh động v?ên chồng vớ? tâm hồn bình thản qua những lờ? g?ản dị và lạc quan. Bà Bích Hà từng kể lạ?, trước đây, trong vườn có một cây bơ rất ngon, một loạ? quả mà Đạ? tướng rất thích ăn. Đặc b?ệt cây bơ ấy thường ra quả rất muộn, đúng vào dịp s?nh nhật Đạ? tướng, nên năm nào bà cũng há? những quả to nhất, ngon nhất để dành cho ông.
Về phần mình, dù hay vắng nhà, Đạ? tướng chưa bao g?ờ để vợ con phả? có cảm g?ác lo lắng, hụt hẫng vì bị “lãng quên”, mà ông vẫn cố dành thờ? g?an mấy phút để v?ết những dòng thư ngắn gọn gử? ra cho bà và các con để hỏ? thăm sức khỏe và động v?ên t?nh thần học tập, công tác.
Vớ? cương vị là Tổng chỉ huy Quân độ? nhân dân, là Phó Thủ tướng k?êm Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, từ kh? đang còn đương chức cho đến kh? về nghỉ hưu, ngày nào Đạ? tướng cũng rất bận rộn. Dù vậy, chưa năm nào Đạ? tướng quên ngày cướ? của ha? ngườ?. Hàng năm, cứ đến ngày 27/11, Đạ? tướng lạ? nhờ con gá? mua một bó hoa hồng nhung - một loà? hoa mà bà Bích Hà rất thích để tặng bà.
Nhân Tâm
