Ngườ? lần đầu đến Tuyên Hóa, M?nh Hóa, tỉnh Quảng Bình, sẽ không khỏ? ngạc nh?ên kh? nhìn thấy con gá? ở đây đa số có làn da trắng hồng, má? tóc đen dà?, nụ cườ? chúm chím.
| Cây cỏ máu được ngườ? dân cất g?ữ. |
Nh?ều ngườ? đã g?ả? thích về h?ện tượng lạ lùng đến thú vị ở Tuyên Hóa bằng nh?ều cách khác nhau, nhưng trong số đó, có ha? câu chuyện được truyền tụng nh?ều nhất. Đầu t?ên là câu chuyện về hậu duệ của những cung tần, mỹ nữ theo vua Hàm Ngh? đến và ở lạ? kha? canh, lập ấp ở chốn sơn phòng từ lúc nhà vua hạ ch?ếu Cần Vương đánh Pháp.
Và một câu chuyện khác mang tính huyền thoạ? về một loà? thần dược của vùng đất này, có tên gọ? là cây cỏ máu.
Sách gần 400 năm vua chúa tr?ều Nguyễn của tác g?ả Lưỡng K?m Thành do NXB Thuận Hóa ấn hành năm 2012 đã gh? lạ?: Năm 1885, kh? quân Pháp đã làm chủ xứ Huế, thấy rõ nguy cơ nên Tôn Thất Thuyết đã chạy vào cung rước vua Hàm Ngh? rờ? bỏ k?nh đô lên căn cứ Tân Sở để t?ếp tục kháng ch?ến. Hàng nghìn ngườ? dắt díu nhau qua cầu Lợ? Tế để đ? về phía Bắc. Có rất nh?ều cung tần, mỹ nữ và những ngườ? thân thích vớ? hoàng g?a ra đ? trong b?ến cố này, trong số đó có cả bà Từ Dụ (mẹ vua Tự Đức), bà Trang Ý (vợ chính vua Tự Đức) và bà Học ph? Nguyễn Thị Hương (mẹ nuô? của vua K?ến Phúc)…
Đoàn quân kháng ch?ến do Tôn Thất Thuyết cầm đầu đã hộ g?á vua Hàm Ngh? đ? suốt một dặm dà? từ K?nh đô Huế ra đến căn cứ Tân Sở ở Quảng Trị, rồ? từ đây t?ếp tục d? chuyển vì tránh sự truy đuổ? của quân Pháp đến vùng rừng nú? thuộc các huyện Tuyên Hóa, M?nh Hóa của tỉnh Quảng Bình và cuố? cùng là ở vùng Hương Khê (Hà Tĩnh).
Suốt dọc đường đ?, có rất nh?ều ngườ? gốc gác hoàng g?a, trâm anh thế ph?ệt đã bị rơ? rớt lạ?, đặc b?ệt là sau kh? Vua Hàm Ngh? bị bắt và phong trào Cần Vương tan rã. Hầu hết những ngườ? đ? theo hầu hạ vua, trong số đó có nh?ều cung tần, mỹ nữ đã ở lạ? vùng rừng nú? kháng ch?ến này để s?nh cơ lập ngh?ệp. Có nh?ều ngườ? do lo sợ sau này bị l?ên lụy nên đã thay tên đổ? họ để hòa nhập vớ? ngườ? địa phương, rồ? qua ngày tháng, họ lấy chồng, lấy vợ s?nh con đẻ cá? và xem mảnh đất mớ? ấy là quê hương bản quán của mình…
Đó cũng chính là lý do mà sau này ngườ? ta đã g?ả? thích vì sao ở chốn rừng xanh nú? thẳm lạ? s?nh ra nh?ều g?a? nhân tuyệt sắc, vì sao ở nơ? xa xô? ấy lạ? s?nh ra nh?ều con gá? đẹp đến lạ lùng như vậy…
| Ngày nay, có nh?ều ngườ? tìm cây cỏ máu về bán cho thương lá?. |
Về chuyện huyền thoạ? cây cỏ máu mọc ở tít tận rừng sâu sau những dãy nú? đá vô? hùng vĩ, những nguồn tà? l?ệu cũ gh? lạ?: Gọ? là cây cỏ máu, nhưng thực ra đó là loà? cây dây leo rất lớn và chỉ có trong vùng rừng g?à M?nh Hóa.
Ngoà? vùng này ra không đâu có loạ? cây này. Cây cỏ máu thường leo vắt vẻo trên những cây cổ thụ trong rừng sâu như cây chạc chìu. Thân cây cỏ máu thường có đường kính bằng bắp tay ngườ? lớn, đô? kh? bằng cả bắp chân. Cỏ máu có ha? loạ? gỗ trắng và gỗ đỏ. Kh? dùng làm thuốc, loạ? gỗ trắng không tốt bằng loạ? gỗ đỏ. Vốn xưa k?a, ngườ? Chứt, ngườ? Nguồn (ngườ? K?nh sống ở m?ền nú? lâu năm) ở M?nh Hóa sống trong rừng g?à, kh? đó? thì họ ăn bồ? vớ? ốc đực, khát thì uống nước suố?, nước khe, đau ốm thì há? lá rừng, đào rễ cây rừng làm thuốc. Ấy vậy mà hầu hết họ rất mạnh khỏe và sống trường thọ hơn so vớ? ngườ? m?ền xuô?.
Trước đây, ngườ? Chứt, ngườ? Nguồn xem cây cỏ máu là cây thuốc bí truyền, họ chỉ há? về đủ dùng cho ngườ? trong g?a đình và đương nh?ên là không bao g?ờ t?ết lộ cho ngườ? ngoà? b?ết. Thế nhưng g?ờ đây, vì nh?ều lý do mà chủ yếu là lý do k?nh tế, nên họ đã tìm há? cây cỏ máu mang bán trong các ph?ên chợ ở thị trấn Quy Đạt.
Sau kh? há? cỏ máu về, họ thường cắt khúc dà? cỡ 40 đến 50 phân rồ? đem bỏ vào những hố đất, sau đó đốt như đốt than cho đến kh? vỏ cây cháy sém, nhựa cây đủ độ chín thì lấy ra treo lên g?àn bếp để dùng dần. Đây là bí quyết xử lý để tạo nên phương thuốc cỏ máu. Bở? vì cỏ máu tươ? há? về dùng ngay sẽ không có tác dụng gì, ngược lạ?, nếu cây cỏ máu tươ? bị đốt cháy quá lửa cũng sẽ làm mất hết dược chất của nó…
Những ngườ? dân s?nh sống lâu năm ở m?ền gá? Tuyên Hóa, M?nh Hóa kể rằng: "Cây cỏ máu có tác dụng chính là bổ máu, an thần, ăn ngon m?ệng, ngủ ngon g?ấc. Ngườ? Chứt, ngườ? Nguồn ở M?nh Hóa thường sử dụng cây cỏ máu để nấu nước cho sản phụ uống sau kh? s?nh".
Một vị cao n?ên ở thị trấn Quy Đạt cho b?ết: "Thường sau kh? s?nh, trong vòng ba ngày, sản phụ sẽ được cho uống một loạ? nước được sắc từ rễ cây cỏ Tan (là một loạ? cây rừng nhỏ như cây Lấu mọc trong rừng g?à M?nh Hóa) để xổ cho sạch khí thừa huyết hư ra ngoà?. Đến ngày thứ tư sau s?nh, sản phụ sẽ bắt đầu được cho uống nước sắc từ cây cỏ máu để bồ? bổ khí huyết. Phụ nữ sau kh? s?nh uống nước cỏ máu sẽ rất nhanh hồ? sức, khí huyết nhanh chóng được bồ? bổ đủ đầy. Làn da lạ? trắng hồng như tuyết, đô? mô? lạ? đỏ như son, suố? tóc lạ? đen nhánh óng mượt, chẳng khác gì lúc còn con gá? đương thì".
Cách sắc cây cỏ máu để dùng cũng khá đơn g?ản. Lấy khúc cỏ máu treo trên g?àn bếp xuống. Rửa sạch bồ hóng rồ? dùng rựa đẽo nhỏ thành dăm bào. Đem bỏ đủ lượng cỏ máu vừa đẽo ra vào nồ? sắc lên, hằng ngày uống thay cho nước chè, nước vố?. Nước cỏ máu sau kh? sắc thường có màu đỏ tươ? như máu. Kh? uống có vị chát, ngọt nhẹ. Uống xong có vị ngọt hậu rất dễ chịu. Có một đ?ều lạ là nước sắc từ cỏ máu không bao g?ờ bị th?u, dù có để lâu đến mấy ngày…
Không chỉ sản phụ mớ? dùng được loạ? thuốc này mà ngay cả ngườ? bình thường, đàn ông, đàn bà, ngườ? g?à, ngườ? trẻ đều dùng được…
Một chị bán hàng ở chợ ph?ên Quy Đạt nó?: "Bây g?ờ, ngày càng có nh?ều ngườ? ở thành phố tìm đến đây để mua cây cỏ máu mang về sắc cho ngườ? thân uống mỗ? kh? s?nh nở. Ngườ? dân trong vùng này có con cá? đ? làm ăn, dựng ngh?ệp ở nơ? xa như Sà? Gòn, Hà Nộ?, thậm chí ở nước ngoà? cũng tìm mua cây cỏ máu để gử? cho con cá? họ dùng kh? cần th?ết".
