7/16 quốc g?a và vùng lãnh thổ của Trung Đông luôn trong trạng thá? bất ổn, căng thẳng và tình trạng bạo lực đẫm máu, kh?ến khu vực này trở thành đ?ểm nóng. Phân tích nhìn từ va? trò các nước lớn đố? vớ? khu vực được co? là rốn dầu của thế g?ớ? này:
Mỹ và phương Tây
Trả? qua 10 đờ? tổng thống, kể từ năm 1951 đến nay, Mỹ đều có học thuyết về Trung Đông. Cuộc ch?ến g?ữa Israel và các nước Ảrập năm 1967 đã tạo ra bước ngoặt lớn trong v?ệc xác định đồng m?nh ch?ến lược tạ? Trung Đông của Mỹ, đưa Israel từ vị thế mờ nhạt trở thành quan hệ đồng m?nh số một của Wash?ngton ở khu vực.
Những gì đã và đang xảy ra tạ? Trung Đông thực chất là kết quả của chính sách “Đạ? Trung Đông”, do Bộ Quốc phòng Mỹ đưa ra sau vụ khủng bố 11/9/2001. Ranpho P?to, một đạ? tá Mỹ về hưu v?ết cuốn sách có tựa đề “Đừng bao g?ờ ngừng ch?ến” và “Các b?ên g?ớ? đẫm máu. Trung Đông có thể tốt hơn”.
Cuộc ch?ến bắt đầu ở Iraq, đến Lyb?a, Syr?a và t?ếp theo có thể là A? Cập, Iran... Đặc đ?ểm chung đều là các quốc g?a trẻ, ra đờ? sau thế ch?ến 2. Mỹ cho rằng ch?a nhỏ các nước này thành các khu vực của bộ lạc - trả lạ? thờ? nguyên thủy của nó sẽ dễ quản lý hơn vì sẽ không có đò? hỏ? dân tộc, đàm phán vớ? bộ lạc cũng dễ dàng hơn, chỉ cần mua chuộc thủ lĩnh bằng t?ền là có thể có được mọ? thứ.
Mỹ tính sau kh? ch?a nhỏ Trung Đông sẽ để Israel ca? quản vớ? va? trò một “nước Mỹ thu nhỏ”. Từ 2006, tạ? Roma, Mỹ đã cho treo tấm bản đồ “Đạ? Trung Đông” mớ? do P?to vẽ ra để dọn đường cho dư luận.
Trong bố? cảnh Mỹ gặp khó khăn về k?nh tế, cùng vớ? sự b?ến động chính trị, xã hộ? tạ? Trung Đông vớ? “Mùa xuân Ảrập” kh?ến cho khu vực này thêm bất ổn vớ? nh?ều mâu thuẫn nộ? tạ? ngày càng g?a tăng.
Mỹ chủ trương vẫn g?ữ vị thế lãnh đạo thế g?ớ?, nhưng được tố? ưu hóa, can dự có chọn lọc, g?ảm th?ểu sự h?ện d?ện và co? trọng hơn các hoạt động phố? hợp vớ? các đố? tác và đồng m?nh khu vực, phát huy va? trò của NATO.
Mỹ mong kết thúc “có trách nh?ệm” đố? vớ? cuộc ch?ến tranh tạ? Iraq, Afghan?stan, nỗ lực g?ả? quyết vấn đề hạt nhân Iran, đấu tranh chống khủng bố và g?ả? quyết vấn đề Syr?a nằm trong tổng thể kế hoạch “Đạ? Trung Đông” và loạ? trừ sự cản trở của Nga và Trung Quốc.
Vớ? “t?êu đ?ểm” Syr?a và cả Iran h?ện nay, nếu Syr?a bị thay đổ? chế độ sẽ gây tổn thất lớn cho Iran, Herzbola và làm g?ảm ảnh hưởng của Iran trong cuộc đố? đầu vớ? Israel.
Nếu Iran mất đ? đồng m?nh duy nhất trong thế g?ớ? Ả rập, sẽ đứng trước nguy cơ bị cô lập hoàn toàn. Quan trọng hơn, trong cuộc ch?ến g?ành quyền bá chủ khu vực Trung Đông vớ? Thổ Nhĩ Kỳ và Ảrập Saud?, nếu không có Syr?a, Iran sẽ thất bạ? về ch?ến lược…
Nga và Trung Quốc
Một trong những lý do kh?ến Nga và Trung Quốc k?ên quyết bác bỏ các nghị quyết của LHQ do Mỹ soạn thảo là mố? quan ngạ? một ngày nào đó văn bản này sẽ trực t?ếp ảnh hưởng đến lợ? ích của họ. Ha? nước vốn có quan hệ về lợ? ích tạ? khu vực, đặc b?ệt là Nga có nh?ều lợ? ích về quân sự và k?nh tế tạ? đây.
Syr?a vốn là một trong những đồng m?nh quan trọng và h?ếm ho? của Nga ở Trung Đông. Nếu để mất “sân sau” này, Moscow sẽ mất rất nh?ều lợ? ích, sẽ không còn g?ữ được ảnh hưởng và vị thế ở Trung Đông và sẽ mất hợp đồng vũ khí béo bở. Mặt khác, Syr?a còn là nơ? Nga có một căn cứ hả? quân quan trọng tạ? bờ b?ển Địa Trung Hả? có từ thờ? Xô V?ết.
Trong những năm qua, Nga và Trung Quốc đã tỏ ra rất k?ên định trong lập trường ủng hộ Tổng thống Syr?a Assad và chống lạ? mọ? nỗ lực của các cường quốc phương Tây nhằm lật đổ ông này.
Nga - Trung luôn khẳng định, công v?ệc nộ? bộ của một nước phả? do chính ngườ? dân nước đó tự quyết định. Các nước bên ngoà? không được quyền can th?ệp vào và định đoạt thay họ. Lợ? ích k?nh tế của Trung Quốc ở Trung Đông cũng không nhỏ, h?ện là nhà xuất khẩu lớn thứ ba vào Syr?a.
Trong 20\% lượng dầu mỏ toàn cầu phả? đ? qua eo b?ển Hormuz, có 30\% vận chuyển tớ? Trung Quốc. Theo Engdahl, mức độ phụ thuộc vào dầu mỏ h?ện nay của Trung Quốc đã lên tớ? 55\%, đến năm 2020 sẽ tăng lên tớ? 70\%, trong kh? đó nguồn dầu mỏ của nước này chủ yếu là từ Trung Đông.
Bà He, G?ám đốc V?ện Ngh?ên cứu châu Ph? thuộc Học v?ện Khoa học Xã hộ? Trung Quốc đánh g?á Trung Quốc “không muốn nhìn thấy thất bạ? lặp lạ? như đố? vớ? Lyb?a”.
“Trung Quốc yêu cầu cộng đồng quốc tế phả? đưa ra nh?ều không g?an, thờ? g?an đố? thoạ? cùng Syr?a hơn”. Các nước dù hành động như thế nào cũng đều xuất phát từ lợ? ích của chính nước họ. Nga và Trung Quốc cũng không phả? là ngoạ? lệ.
“Đ?ểm nóng” Trung Đông phức tạp kéo dà? xuất phát từ vị thế địa ch?ến lược và lợ? ích của “ha? phe” (Mỹ-phương Tây - Nga-Trung Quốc). Cuộc ch?ến ở Trung Đông thực chất là cuộc ch?ến chống Nga và Trung Quốc.
“Chúng tô? t?n v?ệc Nga thắng tạ? Syr?a có nghĩa là Nga thắng Mỹ tạ? đây” - Abdul Az?z Saqr, ngườ? đứng đầu Hộ? đồng Ngh?ên cứu vùng Vịnh cho hay.
Có lẽ vì thế, các chuyên g?a luôn nhìn nhận, hồ? kết nếu có ở khu vực này, cũng chỉ là cuộc “ngừng bắn” tạm thờ?.
Theo V?etnamnet
