Singapore và Đài Loan (Trung Quốc) từng được ca ngợi về việc thành công trong phòng chống dịch COVID-19, khi hầu như không ghi nhận ca nhiễm nào.
Tuy nhiên, trong tháng 5 này, Singapore và Đài Loan đều chứng kiến sự gia tăng đột biến và mạnh mẽ về số ca mắc bệnh, khi Singapore ghi nhận 248 ca nhiễm mới chỉ trong tuần trước và Đài Loan là 1.200 ca. Ngay lập tức, các nhà chức trách đã siết chặt những biện pháp hạn chế và đóng cửa trường học.
So với thế giới, những con số này có vẻ nhỏ - nhưng đối với những nơi này, những con số này không thể tưởng tượng được so với vài tháng trước. Vậy chính xác thì điều gì đã xảy ra?
Đài Loan
Đài Loan là một trong những nơi đầu tiên cấm du khách nước ngoài ngay sau khi Trung Quốc báo cáo sự xuất hiện của virus SARS-CoV-2. Tới nay, những hạn chế biên giới cứng rắn này vẫn được áp dụng. Tuy nhiên, người dân và chính quyền bắt đầu trở nên chủ quan.
Theo Phó giáo sư Lin Hsien-ho thuộc Đại học Quốc gia Đài Loan, các bệnh viện đã ngừng tiến hành xét nghiệm COVID-19 cho những người bị sốt - một triệu chứng phổ biến của nhiễm SARS-CoV-2.
Theo ấn phẩm trực tuyến Our World in Data, Đài Loan chỉ thực hiện 0,57 xét nghiệm/1.000 người vào giữa tháng 2. Con số này quá thấp so với tỷ lệ 6,21 của Singapore và 8,68 của Anh vào cùng thời điểm.
"Các bác sĩ không còn coi dịch bệnh là nghiêm trọng. Các bệnh viện mất cảnh giác và không tiến hành nhiều hoạt động truy vết tiếp xúc. Chắc chắn đã có cảm giác chủ quan, lơ là trong cộng đồng", tiến sĩ Lin nhận định. “Thực tế bắt nguồn từ niềm tin phổ biến rằng virus không thể xuyên thủng các hàng rào biên giới chặt chẽ của Đài Loan”.
Điều này đặc biệt được nhấn mạnh khi Đài Loan nới lỏng các yêu cầu kiểm dịch đối với các phi công không được tiêm vaccine từ 14 ngày xuống còn 5 ngày, và sau đó chỉ còn 3 ngày.
Không lâu sau, các ca nhiễm đã được phát hiện liên quan đến một số ít phi công của China Airlines, những người đã ở tại một khách sạn Novotel gần Sân bay Đào Viên. Nhiều người trong số những ca bệnh này được xác định đã nhiễm biến thể Anh B.1.1.7.
Sau đó, virus lây lan qua cộng đồng, cuối cùng xâm nhập vào các "quán trà" - địa điểm giải trí dành cho người lớn ở Đài Loan.
"Bạn có những người hát, uống rượu, tiếp xúc thường xuyên trong một không gian trong nhà. Đó không chỉ là một quán trà mà còn nhiều quán trà trên cùng một con phố. Điều này dẫn tới việc lây lan rất lớn", Tiến sĩ Lin nói.
Giáo sư Chen Chien-jen, một nhà dịch tễ học, cho biết thực tế là nhiều người có kết quả xét nghiệm dương tính không muốn công khai việc họ đã đến các địa điểm giải trí dành cho người lớn như vậy khiến việc truy vết càng khó khăn hơn.
"Điều này nhắc nhở chúng ta rằng ngay cả khi một tỷ lệ rất nhỏ dân số vi phạm các quy tắc, nó sẽ dẫn đến thảm họa”, Tiến sĩ Chen nói.
Theo ông Chen, Đài Loan đã không rút ra bài học từ ngành công nghiệp giải trí dành cho người lớn ở Nhật, lĩnh vực có thời điểm cũng là "điểm nóng" lây nhiễm trước khi bị buộc phải tạm dừng hoạt động.
"Chúng tôi đã không học được bài học từ Nhật Bản và rút kinh nghiệm rằng Đài Loan có thể có những vấn đề tương tự", ông nói.
Theo Phó Giáo sư Alex Cook của Đại học Quốc gia Singapore (NUS), tình hình của Đài Loan là "sự phản ánh rủi ro của một chiến lược quá chú trọng vào kiểm soát biên giới và không đủ các biện pháp ngăn chặn sự lây lan trong nước".
Singapore
Còn ở Singapore, đó là một câu chuyện khác.
Các biện pháp ở đây luôn nghiêm ngặt, các cuộc tụ tập công khai được giữ ở mức tối đa tám người, các câu lạc bộ không được phép mở cửa.
Tuy nhiên, trong chiến lược của Singapore vẫn tồn tại khoảng trống. Tới cuối tháng 5, sân bay Changi - nơi có trung tâm mua sắm nhộn nhịp - đã trở thành cụm dịch lớn nhất trong năm nay của Singapore.
Các nhà chức trách sau đó phát hiện ra rằng một số nhân viên sân bay bị nhiễm bệnh đã làm việc trong khu vực tiếp nhận du khách từ các nước có nguy cơ cao, bao gồm cả những người ở Nam Á.
Một số công nhân sau đó tiếp tục dùng bữa tại các khu ẩm thực của sân bay - nơi mở cửa cho công chúng – theo đó, tiếp tục lây lan virus.
Do đó, Singapore hiện tạm thời phải đóng cửa các nhà ga ở Changi đối với những người không phải là khách đi máy bay.
Nhiều người trong số những người bị nhiễm bệnh sau đó được phát hiện mang biến thể rất dễ lây lan lần đầu tiên xuất hiện ở Ấn Độ - được gọi là B.1.617.
Singapore hiện cũng đã thông báo rằng họ sẽ tách biệt các chuyến bay và hành khách từ các quốc gia và khu vực có nguy cơ cao với những người đến từ những nơi có nguy cơ thấp hơn. Nhân viên cũng sẽ có hàng rào bao quanh và cách biệt theo khu vực.
Một số người thắc mắc rằng tại sao các biện pháp như vậy không được thực hiện sớm hơn, khi các lỗ hổng tiềm ẩn đã được chỉ ra từ một tháng trước. Tuy nhiên, một chuyên gia cho biết ông nghĩ rằng "không thể tránh khỏi" rằng biến thể mới sẽ tìm thấy đường vào Singapore.
Giáo sư Teo Yik Ying, hiệu trưởng Trường Y tế Công cộng NUS cho biết: “Tôi hiểu tại sao mọi người lại cảm thấy thất vọng vì phần lớn người dân Singapore đã cực kỳ tuân thủ. Nhưng chúng tôi không giống như Trung Quốc có thể đóng cửa hoàn toàn biên giới. Là một quốc gia, cần phải duy trì nền kinh tế, trong khi đó vị trí của chúng tôi như một trung tâm thương mại của thế giới.
Nếu nhìn vào nước Mỹ năm 2020, số ca nhiễm nghiêm trọng nhất của Mỹ không tới từ Trung Quốc mà từ những người từng du lịch châu Âu. Liệu Singapore có thể đóng biên giới với bao nhiêu quốc gia đây?”.
“Số ca mắc tại Singapore chỉ bằng khoảng 10% của Anh sau khi xem xét tương quan dân số. Nói cách khác, Singapore đang siết chặt biện pháp chống dịch từ sớm để ngăn tình thế biến chuyển xấu đến mức virus có thể hoành hành”, Phó Giáo sư Alex Cook nói.
Tiêm chủng chậm
Có một vấn đề đang làm đau đầu cả Singapore và Đài Loan, đó là vaccine.
Nhiều người ở Đài Loan không muốn dùng vaccine khi mọi thứ đang tốt đẹp, với những lo ngại xung quanh vaccine AstraZeneca - loại vaccine chính mà Đài Loan hiện đang dự trữ - càng làm tăng thêm sự do dự này.
Tuy nhiên, sự gia tăng hiện tại của các ca bệnh khiến người dân ở Đài Loan hiện đang đổ xô đi tiêm vaccine. Và vấn đề duy nhất lúc này là không có đủ vaccine, vì Đài Loan mới nhận được 300.000 liều vaccine cho dân số 24 triệu người.
"Chúng tôi đã cố gắng hết sức để mua vaccine từ các công ty quốc tế nhưng không thu được nhiều. Cách duy nhất để duy trì nguồn cung của chúng tôi là tự sản xuất, điều này rất quan trọng đối với Đài Loan", Tiến sĩ Chen nói.
Đài Loan hiện đang nghiên cứu sản xuất hai loại vaccine địa phương, có thể có mặt trên thị trường nhanh nhất là vào cuối tháng 7.
Giáo sư Teo cho biết, dịch tái bùng mạnh ở cả Singapore và Đài Loan là bài học cho các quốc gia và vùng lãnh thổ có thể đang chủ quan khi chứng kiến sự sụt giảm về số các ca mắc COVID-19.
“Khi chúng tôi thấy các quốc gia ở châu Âu, hay Mỹ bắt đầu nới lỏng các biện pháp, tôi nghĩ họ nên hết sức thận trọng và nhìn ra thế giới để xem điều gì đang xảy ra.
Điều gì đã xảy ra ở Đài Loan, Singapore - đó là một dấu hiệu cho thấy chúng ta không nên mất cảnh giác”, ông Teo chia sẻ.
Mộc Miên (Theo BBC)
