Theo Reuters, đằng sau những hành động mới nhất với NATO, có nhiều dấu hiệu cho thấy Tổng thống Nga Vladimir Putin muốn tránh leo thang cuộc khủng hoảng Ukraine và tìm kiếm một số hình thức giải quyết mâu thuẫn trong hoà bình với phương Tây.
Rạng sáng ngày 9/2 (giờ địa phương), Tổng thống Putin lần thứ hai trong tuần đưa ra cảnh báo rằng các nước châu Âu sẽ tự động bị lôi kéo vào một cuộc chiến tranh với Nga. Ông nói thêm rằng "sẽ không có người chiến thắng" nếu Ukraine gia nhập NATO và cố gắng giành lại bán đảo Crimea đã được sát nhập vào Nga hồi năm 2014.
Dù vậy, trong cuộc họp báo kết thúc lúc 1h ngày 9/2 tại Điện Kremlin, ông Putin khẳng định các cuộc đối thoại vẫn chưa kết thúc. Ông nhận định một vài vấn đề mà Mỹ và NATO đặt ra rất đáng thảo luận và Nga sẽ làm "mọi thứ để đạt được những thỏa hiệp phù hợp với tất cả mọi người".
Trong 3 tháng qua, Nga đã triển khai gần 100.000 binh sĩ gần khu vực biên giới với Ukraine khiên phương Tây lo ngại nguy cơ một cuộc tấn công. Tuy nhiên, từ đó đến nay, ý định của Tổng thống Putin vẫn chưa rõ ràng. Hồi cuối tuần qua, Nhà Trắng cảnh báo Nga có thể "động binh" trong khoảng vài tuần nữa.
Tuy nhiên, hai nhà phân tích đến từ Moscow chuyên giải mã các tín hiệu từ Điện Kremlin cho rằng những bình luận vào rạng sáng 9/2 của Tổng thống Nga Putin sau nhiều giờ hội đàm với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho thấy ông rất nghiêm túc trong việc đàm phán.
Cụ thể, ông Andrey Kortunov, người đứng đầu Hội đồng các vấn đề quốc tế Nga, chỉ ra: "Tất nhiên ông ấy vẫn giữ vững trí của mình nhưng tôi không chảm thấy ông ấy muốn leo thang căng thẳng. Bạn sẽ không nói chuyện với đối thủ của mình trong 7 giờ nếu bạn chỉ muốn thuyết giảng và sau đó đóng hồ sơ lại".
Ông Putin đã tập hợp một lực lượng gần 100.000 binh sĩ Nga tới gần biên giới với Ukraine khi ông nhấn mạnh các yêu cầu cốt lõi với phương Tây bao gồm không mở rộng NATO, không triển khai tên lửa gần biên giới Nga và thu nhỏ cơ sở hạ tầng quân sự của NATO ở châu Âu về như hồi năm 1997.
Ông Putin phàn nàn rằng Mỹ và NATO đã "bỏ qua" những điều này trong các phản hồi chính thức mà họ gửi tới Moscow vào ngày 26/1.
Tuần trước, tờ báo Tây Ban Nha El Pais cho biết các phản ứng của Mỹ với vấn đề này bao gồm các đề nghị giải quyết các mối quan ngại cụ thể của Nga. Báo cáo nêu, Washington đã sẵn sàng thảo luận về một thỏa thuận có đi có lại liên quan tới việc không triển khai tên lửa và lực lượng chiến đấu ở Ukraine, đồng thời đàm phán về một "cơ chế minh bạch" để xác nhận Mỹ không đặt tên lửa hành trình Tomahawk tại các khu vực phòng thủ tên lửa ở Ba Lan và Romania.
Theo đó, ông Kortunov nhận xé việc tham gia đối thoại kiểm soát vũ khí với Washington có thể mang lại lợi ích cho ông Putin.
Ông Kortunov nói: "Nếu có các cuộc đàm phán nghiêm túc về kiểm soát vũ khí ở châu Âu, các cuộc đàm phán này có thể ngăn cản cơ sở hạ tầng của NATO tiến gần hơn đến biên giới Nga. Nếu đây là trọng tâm mối quan ngại của ông ấy, ông ấy có thể cố gắng giải quyết vấn đề theo cách này. Nhưng tất nhiên ông ấy không có khả năng từ bỏ hoàn toàn nhu cầu chính của mình".
Fyodor Lukyanov, tổng biên tập của tạp chí Russia in Global Affairs, thì nói rằng nếu Moscow không thể khiến phương Tây cam kết không kết nạp Ukraine vào liên minh, họ có thể tìm cách đạt được kết quả tương tự thông qua một phiên bản mới của hiệp hòa bình Minsk vào năm 2014 và 2015.
Sau cuộc đàm phán với người đồng cấp Pháp, tổng thống Nga nhấn mạnh rằng không có giải pháp nào thay thế cho hiệp định. Trong đó, hiệp định sẽ trao quy chế hiến pháp đặc biệt cho hai khu vực phía Đông Ukraine, nơi lực lượng ly khai do Nga hậu thuẫn đã chiến đấu với quân đội Ukraine kể từ năm 2014.
Tùy thuộc vào cách xác định tình trạng đặc biệt đó, hiệp định có thể cản trở tham vọng gia nhập NATO của Ukraine, đặc biệt nếu hai khu vực thân Nga được tự do ký kết các thỏa thuận an ninh của riêng họ với Moscow - điều mà Kyiv sẽ phản đối mạnh mẽ.
Ông Lukyanov thừa nhận sẽ phải chịu áp lực nghiêm trọng của phương Tây đối với việc Ukraine từ chối đối thoại với phe ly khai và đăng ký quyền tự trị cho các khu vực phía Đông.
Tuy nhiên, ông Lukyanov cho rằng có thể "các điều khoản thỏa thuận mới có thể xuất hiện" từ một số hình thức giải quyết xung đột, kết hợp với tuyên bố về các thỏa thuận an ninh mới ở châu Âu theo đường lối mà ông Macron đã đề xuất và kiểm soát vũ khí mới như các biện pháp mà Washington sẵn sàng thảo luận.
Ông Lykyanov nhận xét: "Tôi lạc quan nhưng đồng thời cũng rất thận trọng về vấn đề này".
Minh Hạnh (Theo Reuters)
