Chuyện buồn về ngườ? đàn bà ở buôn Tang, xã Phú Cần, H.Krông Pa (G?a La?) làm vợ kh? mớ? lên 10 tuổ? vì hủ tục cứ thế tuôn chảy kh? có ngườ? vô tình hỏ? đến.
Chị mất tích, em thế chân
Chàng rể Alê Bhuar ngườ? cùng xã đã vượt qua “sát hạch”, vượt qua đám tra? trong buôn để nhận được cá? gật đầu của cô gá? H’len tuổ? đô? mươ?. Rượu, thịt ê hề, ngườ? của buôn vu? chơ? đến ha? ngày mớ? vãn. Đùng một cá?, một buổ? H’len đ? rẫy rồ? không thấy về. Mọ? ngườ? tất tả đ? tìm nhưng đến ha? con trăng lặn cũng không thấy.
Alê Bhuar đ? khắp nơ? trong vùng, lên cả rừng tìm vợ như ngườ? mất hồn, nghĩ rằng hay vợ mình bị lạc? Nhưng rồ? anh lạ? nghĩ: vợ mình lên nương lên nú? mòn cả tay chân thì sao lạc được. Alê Bhuar chọn cách cuố? cùng là ở nhà chờ vợ. Nhưng chờ đến hơn ha? tháng, thức xọp ngườ?, bầu bạn của Alê Bhuar những ngày này là những ghè rượu uống cháy cổ.
A? đó trong buôn Tang buông lờ?: “Nhà H’len phả? đền vợ cho thằng Alê Bhuar rồ?!”. Đền là phả? bò, phả? heo, phả? gà, rượu nữa. Nhà H’len hết cả của cả? sau lễ cướ?. Ngày thực h?ện lệ làng càng đến gần. Bố H’len nghĩ mã?, cuố? cùng quả quyết: Con H’len đ? lâu như thế là nó không về nữa rồ?. Thằng Alê Bhuar nó? chuyện đò? vợ rồ?, cướ? con H’Ruk cho nó thô?.
Ba mẹ con H’Ruk trong góc bếp nghèo - Ảnh: Trâ H?ếu
Năm ấy, H’Ruk mớ? lên mườ?. Đám cướ? mà chàng rể chẳng a? khác là Alê Bhuar 24 tuổ? và cô dâu là H’Ruk đang ngây ngô tuổ? chơ? tuổ? lớn. Đem vòng tay (vật đính ước) mà anh rể mớ? trao, cô hồn nh?ên khoe vớ? ngườ? làng. Mọ? ngườ? trong buôn lạ? được một phen no say.
Cô bé H’Ruk cườ? vang một góc nhà, bước xuống cầu thang ra chơ? vớ? chúng bạn trong buôn mà chẳng thể b?ết được cơn khổ từ đây đã tró? cuộc đờ? mình.
Những ngày buồn
Ksor H’Ruk không h?ểu sao sau bữa ngườ? trong buôn vu? chơ? uống rượu ca hát xong, cô phả? đ? theo anh rể Alê Bhuar như cá? bóng. Ngày trước cô vẫn thường hay lên rẫy vớ? ba mẹ, g?ờ Alê Bhuar dẫn cô đ?. Chăn bò, lấy củ?, quanh cô lúc nào cũng có anh rể. Mã? rồ? cũng thành quen.
Chỉ ngườ? trong buôn và ba mẹ cô là khác, nhìn H’Ruk ngày càng ra dáng th?ếu nữ, mắt họ ngấn buồn. H’Ruk vẫn hồn nh?ên, chỉ thỉnh thoảng đỏ mặt chạy đuổ? đánh đám tra? gá? cùng lứa kh? chúng trêu cô và anh rể là… vợ chồng! Những chuyện này, mỗ? tố? cô đều háo hức kể cho anh rể nghe, còn cả nhà ngồ? lặng ?m.
Hơn 13 tuổ?, H’Ruk đã ra dáng th?ếu nữ. Bố mẹ H’Ruk cắt một khoảnh đất, dựng nhà, bảo cô và anh rể Alê Bhuar ra ở. Bấy g?ờ cô mớ? h?ểu những lờ? trêu đùa của đám trẻ trong làng. Cô còn muốn đ? chơ? vớ? đám bạn, còn muốn vu? vớ? chúng trong những dịp hộ? làng. Cô th?ếu nữ chưa kịp vu? đã trở thành đàn bà.
H’Ruk kể đã có lần cô khóc chạy về nhà x?n ở lạ?, không quay về nhà nữa. Mẹ cô nó?: “Mày muốn bỏ chồng phả? có 2 con trâu. Không có trâu thì có 3 con bò đền cho nó. Mày có thì mày đền đ?, tao không có đâu”. Cô h?ểu, ước mong được quay về nhà đã thành tuyệt vọng từ ngày cả nhà thực h?ện tục “nố? dây” cho cô vớ? anh rể.
Bốn đứa con lần lượt ra đờ?, gánh nặng cơm áo oằn lưng H’Ruk như chính cuộc đờ? cô vậy.
Anh rể - chồng của H’Ruk ít kh? ở nhà. “Nó ở luôn trên rẫy, ít nó? lắm”, H’Ruk nó?. Vì hủ tục, họ đành chấp nhận con đường đ? cùng nhau như món nợ đờ? cần phả? trả, đến nay đã 27 năm rồ?. Kh? ánh tà dương cuố? cùng khuất bóng sau dãy nú? mờ xa, H’Ruk bảo chúng tô? ra bậc cửa ngồ? cho sáng, rồ? than: "Làm đàn bà như mình sao khổ quá!".
Tục nố? dây Nố? dây là một tập tục lâu đờ? trong một số cộng đồng ngườ? bản địa ở Tây nguyên. Theo tục này, kh? ngườ? vợ qua đờ?, ngườ? chồng muốn tá? hôn buộc phả? lấy một ngườ? con gá? trong g?a đình vợ (có thể là em gá? vợ còn rất nhỏ tuổ? hoặc ngườ? chị vợ g?à hơn mình rất nh?ều) m?ễn là ngườ? đó chưa có chồng. Những ngườ? đó gọ? là ngườ? nố? dây. Nếu không còn ngườ? để nố? dây thì ngườ? chồng phả? về lạ? nhà mẹ đẻ vớ? ha? bàn tay trắng. Ngược lạ?, nếu ngườ? chồng mất mà g?a đình chồng không muốn mất của cũng phả? đưa ngườ? (anh tra? hay em tra? chưa có vợ của ngườ? chồng) sang nhà ngườ? vợ đã mất để thực h?ện tục nố? dây. Nhà thơ Văn Công Hùng, một ngườ? ở Tây nguyên lâu năm và có nh?ều chuyến đ? tìm h?ểu, ngh?ên cứu văn hóa bản địa cho b?ết: “Thực ra tục nố? dây là một cách g?ữ của cả? bở? nh?ều dân tộc bản địa ở Tây nguyên theo chế độ mẫu hệ. H?ện hủ tục này đã không còn”. |
Theo Báo Thanh N?ên
