“Dám trèo lên bàn thờ cướp lộc thì đi lễ để làm gì?”

(ĐSPL) – Nhận định về v?ệc trèo lên bàn thờ cướp lộc, một nhà ngh?ên cứu văn hóa đã phả? thốt lên: “Trờ? ơ?, đã dám trèo lên bàn thờ để cướp lộc thì còn đ? lễ làm gì”.

“Dám trèo lên bàn thờ cướp lộc thì đ? lễ để làm gì?”

Sau lễ kha? ấn đền Trần (phường Lộc Vượng, TP. Nam Định), nh?ều nhà ngh?ên cứu văn hóa “sửng sốt” trước hình ảnh ngườ? dân đ? lễ dám trèo lên cả bàn thờ để lấy lộc, để sờ vào được thanh bảo k?ếm lấy may. Những tưởng rằng, chen lấn, cướp lộc d?ễn ra trong khuôn v?ên lễ hộ? bấy lâu nay đã là tận cùng của sự hỗn loạn, ấy vậy mà g?ờ đây còn có những ngườ? dám “cả gan” trèo lên cả bàn thờ. Nhận định về hình ảnh này, một nhà ngh?ên cứu văn hóa lâu năm đã phả? thốt lên: “Trờ? ơ?, đã dám trèo lên bàn thờ để cướp lộc thì còn đ? lễ làm gì nữa”.

Lễ hô?, từ bao đờ? nay vốn là những nét đẹp văn hóa không thể th?ếu trong cộng đồng ngườ? V?ệt, nó? đến lễ hộ? là nó? đến nhu cầu s?nh hoạt văn hóa t?nh thần của xã hộ?, nơ? con ngườ? được g?ao t?ếp vớ? thế g?ớ? tâm l?nh trong một mố? quan hệ rất th?êng l?êng.

Thế nhưng không b?ết tự bao g?ờ, lễ hộ? lạ? là nơ? để con ngườ? thể h?ện thó? ích kỷ, thực dụng, và tất cả những thó? hư tật xấu của mình. Vậy nên mớ? có chuyện, cứ mỗ? kh? có lễ hộ? là có những chuyện “chướng ta? ga? mắt” đ? kèm.

Đó là hình ảnh t?ền lẻ rả? khắp dòng suố? Yến trong xanh của khu d? tích chùa Hương, hay g?ắt đầy tay và cả trên đầu tượng Phật, hình ảnh b?ển ngườ? chen chúc nhau trên đỉnh chùa Đồng (Yên Tử) chỉ để cọ được đồng t?ền lẻ vào chuông lấy may, hàng trăm nghìn ngườ? chen lấn trong lễ hộ? cướp phết (Vĩnh Phúc) kh?ến cả tưởng rào của UBND bị đạp đổ, hàng loạt ruộng rau của ngườ? dân cất công trồng bị g?ẫm nát. Hay hình ảnh “mưa t?ền” xảy ra trong lễ kha? ấn đền Trần (Nam Định) vừa qua, kh? đoàn rước k?ệu đ? qua, hàng nghìn ngườ? dân cố vo v?ên đồng t?ền lẻ để ném trúng vào k?ệu cầu may, rồ? dẫm đạp lên nhau để cướp hoa lộc, trèo cả lên bàn thờ chỉ để sờ được tay vào thanh bảo k?ếm… 

Thế mớ? b?ết, những hình ảnh ấy thật đúng vớ? lờ? nhận xét của TS Hồng Hả? - nhà ngh?ên cứu văn hóa dân g?an từng đưa ra: “Lễ hộ? là một hình ảnh phản ánh s?nh động nhất lố? hành xử của rất nh?ều ngườ? dân trong đờ? sống bình thường. Thường ngày họ vứt rác tứ tung, chen lấn xô đẩy, tranh cướp lợ? lộc thì kh? đến vớ? lễ hộ?, chùa ch?ền, đương nh?ên họ cũng không thể cư xử khác đ? được”.

Muốn đ? lễ hộ? trước t?ên phả? h?ểu được lễ hộ?

GS.TS Ngô Đức Thịnh – nguyên V?ện trưởng V?ện Ngh?ên cứu Văn hóa V?ệt Nam, Ủy v?ên Hộ? đồng D? sản văn hóa quốc g?a khẳng định rằng: “Ngườ? dân nếu muốn đ? lễ hộ? thì trước t?ên hãy tìm h?ểu để h?ểu rõ bản chất của lễ hộ? ấy đã”.

Theo thống kê của Cục Văn hóa cơ sở thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao & Du lịch, h?ện cả nước có khoảng hơn 8.000 lễ hộ?, trong đó phần lớn là lễ hộ? dân g?an, có ảnh hưởng không hề nhỏ tớ? đờ? sống văn hóa của số đông ngườ? dân. Tuy nh?ên, nh?ều lễ hộ? đang b?ến tướng và văn hóa lễ hộ? của ngườ? dân cũng đang dần lệch chuẩn.

Nhận định về những hành v? lệch chuẩn và hình ảnh hỗn loạn trong các lễ hộ?, GS.TS Ngô Đức Thịnh lý g?ả?: “Ngày xưa, trước kh? đ? lễ hộ?, ngườ? ta phả? chuẩn bị một tâm thế chay tịnh, để kh? t?ếp xúc vớ? thế g?ớ? tâm l?nh thì mớ? dễ hòa đồng. Thế nhưng ngày nay, v?ệc chuẩn bị tâm thế trước kh? đến vớ? lễ hộ? quá ư là dễ dã?. Có những ngườ? đ? lễ mà chẳng h?ểu bản chất của lễ hộ? ấy là gì, chỉ đ? theo tâm lý đám đông. Sự h?ểu b?ết về các tín ngưỡng lễ hộ? ngày nay gần như là không có, lạ? thêm cá? tâm lý vụ lợ? của một bộ phận không nhỏ ngườ? dân V?ệt Nam. Họ mang theo sự vụ lợ?, tính toán đó đến vớ? các lễ hộ?, vì thế mớ? có chuyện ngày xưa đ? lễ chỉ cầu sức khỏe và bình an, còn ngày nay họ chỉ chăm chăm cầu danh, cầu lợ?, cầu t?ền, cầu lộc. Từ đó dẫn đến các hành v? như cướp lộc, chen lấn nhau để sờ vào k?ệu, ném t?ền vào k?ệu hay rả? g?ắt khắp nơ? trong các chốn l?nh th?êng, họ t?n rằng làm như thế sẽ được thần l?nh phù hộ, thế nhưng thực chất, đ?ều đó sa? cả về mặt tín ngưỡng và văn hóa”.

Nhìn vào thực tế các lễ hộ? h?ện nay thì có thể thấy, những ngườ? đ? lễ thực chất chỉ là một “đám đông” không hơn không kém. Họ đ? lễ không phả? vì sự thành tâm muốn mạnh khỏe, an nhàn, mà họ đ? lễ vì những “tính toán” r?êng. Đám đông ấy t?n rằng, cứ đ? lễ thì sẽ có được t?ền tà? địa vị, cứ nhét thật nh?ều t?ền lễ thì sẽ được thần l?nh phù hộ, cầu gì được nấy…  Đó chỉ là những mong muốn của cá nhân, cho cá nhân chứ không phả? là mong muốn cho cộng đồng.

Vì thế, tất cả những hành động của họ trong những chốn l?nh th?êng đều là hành động của những con ngườ? ích kỉ, vì cá nhân chứ không phả? vì tâm l?nh chân chính.

Cl?p: Chen lấn k?nh hoàng tạ? lễ hộ? đền Trần - (Hả? Đăng - Doãn Trung).

Nó? về vấn đề tâm l?nh chân chính, trụ trì Th?ền v?ện Trúc lâm Tây Th?ên cũng đã từng nó? rằng: “Tr?ết lý nhà Phật khuyên rằng, đến cửa chùa chỉ cần lòng thành thắp một nén hương thì đã được Phật độ, không cần mâm cao cỗ đầy, không cần t?ền bạc vì cửa chùa là chốn chay tịnh, không vướng bụ? trần”.

“Phật tạ? tâm” – đ?ều đó có lẽ không a? không h?ểu, thế nhưng trong các lễ hộ? truyền thống  hay ở g?ữa các chốn l?nh th?êng, nh?ều ngườ? vẫn có những hành v? đ? ngược lạ? vớ? lờ? nó? của họ. GS.TS Ngô Đức Thịnh cho rằng: “Lễ hộ? ngày nay đang trở thành cơ hộ? để ngườ? ta trục lợ?, không còn những ý nghĩa th?êng l?êng vốn có. Để g?ả? quyết tr?ệt để những hình ảnh hỗn loạn trong các lễ hộ? là đ?ều không hề đơn g?ản, và cá? quan trọng là phả? định hướng lạ? nhận thức của ngườ? dân, vì chỉ kh? nào ngườ? dân h?ểu đúng về bản chất của lễ hộ? thì họ mớ? có những hành v? đúng chuẩn”.

Anh Thư