"Thần chết với kẻ thù"
Ông Mike D'Andrea là đặc vụ Cục Tình báo Liên bang Mỹ (CIA) được biết đến với những mật danh như "Chúa tể bóng tối" hay "Hoàng tử bóng tối".
Các quan chức CIA đã ghi công của ông D'Andrea trong suốt thời gian ông cống hiến và làm việc với cơ quan. Trong đó, suốt thời gian từ năm 2002 đến năm 2015, ông Mike D'Andrea chính là người dẫn đầu các nỗ lực chống khủng bố với những cải tiến trong nỗ lực săn lùng khủng bố của CIA. Đặc biệt, chương trình máy bay không người lái có vũ trang, dưới sự giám sát của ông D'Andrea, đã góp phần đẩy lùi tổ chức khủng bố nguy hiểm al-Qaeda.
Chương trình máy bay không người lái của CIA xuất hiện vào "buổi bình minh" của cuộc chiến chống khủng bố, với các quan chức cấp cao của cơ quan chống khủng bố đang tìm cách sử dụng máy bay giám sát không người lái làm máy bay không người lái sát thủ.
CIA đã tiến hành các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái hợp pháp ngay sau vụ 11/9, nhằm vào các thành viên của al-Qaida ở Afghanistan. Nhưng dưới sự lãnh đạo của ông D’Andrea, chương trình này mới thực sự nhận được sự chú ý.
CIA có lẽ đã tiến hành hơn 500 cuộc tấn công bằng máy bay không người lái có vũ trang dưới thời chính quyền cựu Tổng thống Barack Obama, giết chết hàng nghìn chiến binh khủng bố và hàng trăm dân thường. Các nhà phê bình khi ấy đã đặt câu hỏi về tính hợp pháp của chương trình này và chỉ trích việc để dân thường thiệt mạng, mặc dù các quan chức CIA nói rằng cơ quan này đã cẩn thận để tránh sự hy sinh của người vô tội.
Theo một cựu quan chức CIA, ông D'Andrea là "nhà lãnh đạo gây nhiều sát thương nhất của chính phủ Mỹ trong cả nhiệm kỳ của mình". Cựu quan chức gọi ông là "thần chết với kẻ thù" trong cuộc chiến chống khủng bố của CIA.
Với sự lãnh đạo của ông D’Andrea, trung tâm chống khủng bố của CIA hoạt động liên tục nhằm vào al-Qaeda. Cựu quan chức cấp cao cho biết: "Đã có lúc tuổi thọ của một thủ lĩnh al-Qaeda chỉ khoảng một tháng. Mỗi khi họ đặt tên cho một thủ lĩnh mới thì kẻ đó sẽ bị tiêu diệt nhanh chóng".
Các lãnh đạo al-Qaeda trở nên sợ hãi chương trình máy bay không người lái của CIA đến mức nỗi sợ này ảnh hưởng tới tinh thần của tổ chức khủng bố. CIA thậm chí đã từng thu thập được các tín hiệu tình báo giữa hai quan chức cấp cao của al-Qaeda, trong đó một người đã từ chối thăng chức vì lo lắng về những rủi ro gia tăng đố với lãnh đạo nhóm. Cựu quan chức CIA nhớ lại: "Hắn ta đã nói rằng 'Tôi không cần thăng chức, tôi hài lòng với vị trí hiện tại của mình'".
Dưới sự dẫn dắt của ông Mike D'Andrea, CIA đã lập công lớn khi xác định được vị trí của thủ lĩnh nhóm khủng bố khét tiếng al-Qaeda Osama bin Laden tại Pakistan. Việc này góp phần quan trọng vào chiến dịch năm 2011 của lực lượng đặc nhiệm SEAL nhằm tiêu diệt Bin Laden.
Những cống hiến của đặc vụ "huyền thoại" vô cùng nổi bật. Các đồng nghiệp cũ cho biết ông đã làm việc không ngừng nghỉ trong 12-14 tiếng đồng hồ mỗi ngày và làm việc liên tục 7 ngày trong tuần.
Theo chia sẻ của các cựu quan chức CIA, đã không ít người sụp đổ và từ bỏ vì áp lực công việc. Tuy nhiên, ông D'Andrea là người biết khơi gợi sự trung thành của cấp dưới. Ông đã dành thời gian tự mình hướng dẫn cấp dưới làm việc, trích dẫn những sai lầm được ghi nhận trong quá khứ để nói họ nên tránh làm những việc gì.
Theo một cựu quan chức, dưới thời ông D’Andrea, một số sĩ quan CIA người Mỹ gốc Phi đã thăng tiến lên các vị trí chống khủng bố cấp cao, đây là một xu hướng đáng chú ý, đặc biệt trong một tổ chức phải vật lộn với các vấn đề đa dạng chủng tộc như CIA.
Sự rời đi của đặc vụ "huyền thoại"
Sự dữ dội của D'Andrea - như một số cựu quan chức miêu tả, gần như điên cuồng - tập trung vào al-Qaeda, đã dẫn đến điều mà các cựu quan chức mô tả là thời điểm đen tối nhất trong sự nghiệp của ông: Một vụ đánh bom liều chết năm 2009 bởi một điệp viên ba mang người Jordan ở Khost, Afghanistan, khiến 7 sĩ quan CIA thiệt mạng.
Đây được xem là sự kiện đẫm máu nhất của CIA trong nhiều thập kỷ. Nhiều nhà lãnh đạo khi ấy đã đổ lỗi cho ông D'Andrea vì "bố trí nhân viên ở các vị trí không phù hợp". Trong đó, một số người cho rằng chỉ huy trưởng căn cứ CIA ở Khost thiếu kinh nghiệm hoạt động cần thiết.
Thậm chí tệ hơn, một số quan chức tin rằng, đó là cách ông D'Andrea vượt qua những ranh giới quan trọng trong việc xử lý gián điệp 3 mang Jordan. Người này nhận định: "Ông ta ở trong đám cỏ dại và cung cấp chỉ đạo và điều này đã phá vỡ chuỗi chỉ huy ở Kabul và Amman".
Mặc dù một số người nói rằng D'Andrea có vẻ đã không còn sự nhạy bén bởi tuổi tác, dẫn đến các cuộc chiến gay gắt bên trong và bên ngoài trụ sở cơ quan ở Langley về vai trò của ông. Cuối cùng ông đã không có cơ hội thăng tiến lên phó giám đốc hoạt động (DDO), vị trí cấp cao nhất trong cơ quan bí mật của CIA.
Dưới thời cựu Tổng thống Obama, ông D'Andrea đã nhiều lần đối đầu với ông John Brennan. Và khi ông Breanna được bổ nhiệm vào vị trí giám đốc CIA năm 2013, nhiều người tin rằng con đường thăng tiến vào DDO của ông D'Andrea đã kết thúc.
Năm 2015, một vụ tấn công bằng máy bay không người lái của CIA đã giết nhầm 2 công dân Mỹ và Italy ở Pakistan. Điều này đã khiến ông D'Andrea bị miễn nhiệm khỏi vị trí lãnh đạo chống khủng bố tại CIA. Trong một tuyên bố với Yahoo News, ông Brenna nhận định: "Trong suốt sự nghiệp CIA lâu dài và xuất sắc của mình, Mike D’Andrea là một chuyên gia tình báo đặc biệt tài năng và tận tụy, người chịu trách nhiệm cho một vài thành công chống khủng bố quan trọng nhất trong những năm sau sự kiện 11/9".
D'Andrea sau đó có thể đã nghỉ hưu. Nhưng ông vẫn dành thời gian đảm nhận nhiệm vụ xem xét các hoạt động bí mật của CIA đang được tiến hành, một công việc mà các đồng nghiệp cũ nói là sự giảm sút rõ ràng so với vai trò trước đây của ông.
Dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump, năm 2017, ông D’Andrea được chọn làm lãnh đạo Trung tâm Sứ mệnh Iran của CIA. Trong vai trò này, ông D’Andrea đã giám sát một chương trình tập trung vào việc điều hành các hoạt động bí mật tích cực chống lại Tehran.
Tuy nhiên, CIA gần đây đã thông báo rằng họ đang chuyển các hoạt động của Trung tâm giám sat Sứ mệnh Iran trở lại Trung tâm Truyền giáo Trung Đông như một phần của cuộc cải tổ. Giám đốc của trung tâm hiện đã nghỉ hưu cùng với quyết định này.
Minh Hạnh (Theo Yahoo)
